Klasık “Eýropany eles kezip júr” degen. Almatyny eles kezip júrgen joq, “búkilqazaqstandyq zıa­lylar sezin shaqyrý kerek!” degen áńgime kezip júr. Kópten beri. “Arqada qys jaıly bolsa, arqar aýyp nesi bar?!”, zıalylar arasy tynysh, mamyrajaı bolsa, bul áńgimeniń shyqpasy anyq. Bul ne, úndemeı júre berýden halyq jalyqty ma, ókpe me, narazylyq pa, qudyqqa qulan qulatyp qulaǵynda qurbaqa oınatyp otyrǵan resmı bılikten kúder úzý me? Obal, uıat, ıman, saýap degenderdi, kádimgi qarapaıym moral, januıa, tálim-tárbıe máselelerin sóz etýdi umytyp bara jatqanymyz ba, joq munyń biri de emes, ásheıin ambısıa ma? Zıalylarmen resmı bılik eseptesedi degen esek dáme me, álde?.. Jaqynda “Jas Alash” gazeti aqyn Temirhan Medetbektiń   Tólen Ábdi­kov pen Dýlat Isabekov týraly eki óleńin jarıalady. Ia, arnaǵan emes, týraly. Iakı, ádebı portretter. Menińshe, sońǵy kezdegi ádebı ómirimizdegi eleýli jańalyq osy eki óleń bolǵan sekildi. Nege? Endigi sóz sol týraly. Temirhan aqynnyń tamasha óleńderi tek bul ekeýi emes desek, álbette, eshteńe aıtpaǵanymyz. Endeshe, nege “jylqy ishinde ala edi”, úıirden bólip osy eki óleńge tigile qaldyq? “Qazaqtyń ulttyq ıntellıgensıasy qashan qalyptasty?” degen ańqaý suraqtyń jaýaby-daǵy, árıne, ańqaý bolmaq. Ol kezeńdi Abaıdan ári, Abaıdyń tusynda nemese Qazan tóńkerisi­niń mańaıy, bul ekeýi de patsha kóńili­ńizge jaqpasa, kemeldengen sosıalızm men kemeldenbegen kapıtalızm­niń tusy deısiz be, joq eshqandaı utylmaýdy oılasańyz, Qudaı tileýińizdi bersin, jeldeı esip, jekendeı tolqyp el bolyp etegimizdi jaýyp, Alataýdaı asqaqtap egemendik alǵan jyldarymyz deı salsańyz, qatyp ketkeli tur. “Tilde býyn joq” degenge “qazaqtyń tilinde ”degen anyqtaýyshty qosyp aıtqan jón be eken osy? Joq! Úzildi-kesildi joq! Menińshe, qazaq ıntellıgensıasynyń paıda bolǵan jáne qalyptasqan kezeńi dep qazaq degen ulttyń paıda bolǵan kezin aıtqan jón. ”Ult degeniń ne ózi, úsh-tórt kisi ǵana ma?” degen sharasyz aqynnyń dármensiz aıqaıyn durys túsinińizder, aǵaıyn. Ol qasqa ótirik jylap turǵan joq, shyn jylap tur. Qazaqtyń tarıhyn eshkim de menshikteı almaq emes. Intellıgensıasyz el – tobyr, bir óńkeı shobyr men kertuǵyrdan qurylǵan azbannyń úıiri bolmaq. Ár kezeń óz ıntellıgensıasyn týǵyzady. Mysaly, Ǵabeń marqum (Ǵabıt Músirepov) Beıimbet Maılın­di erekshe ataýdan jalyqqan emes. Onyń aldynda Syrym Datov týraly “qaradan shyqqan han edi ” degenge saıatyn maqalasy jadymyzda. Sybyrlap aıtqan áńgimeleriniń arasynda Álıhan Bókeıhan, Ahań men Jaqań, Júsipbek Aımaýytovtardy, Hamza aǵaı Esenjanov bolsa, Halel men Jansha Dosmuhamedovter týraly tolǵanǵan kórinedi. Eski áńgimelerdi kóp biletin, jaqsy biletin kózi tiri abyzdarymyzdyń arasynan Serik Qırabaevty erekshe qadirleımin. Seraǵańmen jolyqqan saıyn Muhań, Sábeń, Ǵabeń, Ǵabıden aqsaqal, Ahmet Jubanov aǵamyz týraly estelikterin aıtqan ústine aıta tússe eken dep turamyn. Meniń jalyqpaı tyńdaıtynymdy ol kisi de seze me, qashan da jaqsy hıkaıalaryn shertýden jalyqqan emes. Meniń eń kóp estigen áńgimem jáne árqashan da estı bergim kelgen áńgimem, aqyn Qýandyq Shańǵytbaevtyń marqum Ǵalym Ahmedov týraly ”Shyn zıaly” deıtuǵyn, basqanyń dastanyna ne romanyna bergisiz sıkl áńgimeleri. Muqaǵalı Maqataev Ǵabeńe arnaǵan óleńin qalaı bastaýshy edi: O, Ǵabe, anda-sanda sizdi kórem, Sizdi kórsem jomart bir kúzdi kórem Eliktep ózińizge esim ketip, Men-daǵy aq qaǵazǵa tizdim óleń... Elikteıtin, elikteýge turatyn aǵalarymyz kóp edi ol kezeńde. Álbette, kórgiń kelmeıtin, estigiń kelmeıtinderi de jeterlik bolatyn. Bir qyzyǵy, jaqsylardyń kóbi ketip, jamandardyń áli kúnge azaımaǵany. Áli kúnge árdeńeni byqsytyp, “anaý aýyl men mynaý aýyldyń daýyn” daýlap el “kósemderi” atanyp júrgenderi. Biraq biz qara týraly emes, aq týraly aıtalyq. Aq týraly aıtsaq, qazaqtyń basyna qandaı jaman kúnder ornasa da, tipti elý jyl, júz jyl boıy el etigimen sý keshken kezeńder­di basynan ótkizse de, úzilmeı kele jatqan bir altyn arqaý bar. Ol – biz sizge jetkize almaı otyrǵan zıalylyq. Temirhan aqynnyń sol toptyń arasynan Tólen Ábdikov pen Dýlat Isabekovti dál taba bilgeni qýantady. Ótken ǵasyrdyń jetpisinshi jyldary sondaı bir top ósip shyqty. Biz solarǵa eliktedik. Bireýler ony Ábish Kekilbaevtyń mańynda qalyptasqan jigitter dese,endi bireýler Asqar Súleımenovtiń sońyna ergender deıdi. Eki toptyń pikirimen de kelisýge bolady. Sebebi ekeýiniń de at baılaǵan tusy Adaldyqtyń aq kermesi bolatyn. Tókeń men Dúkeń kimniń mańynda qalyptasty,ony ózderi bir reti kelgende aıtar, aıtpasa ózderi bilsin, áıteýir: ómirde yldym-jyldym pysyqaılyqtan, erim dese boldy, elire shabar ermelikten, ásire qyzyl tez ońar ásershildik­ten, ataq úshin atan túıe soıar qyzyl­kóz­dikten, eki kitap jazyp,úshinshi kitap men týraly jazylsa eken deıtuǵyn kerenaýlyqtan, bes kúndik ómir úshin alty kúndik dúnıe jınaıtyn toǵysharlyqtan, “aǵaıynyń edim” degender úshin jalańash baryp jaýǵa shabatyn jankeshtilikten ada, “saı saıǵa quıady”, ”ý jeseń rýyńmen” atty maqaldardy ustanbaı, “saıaqtyǵym – azattyǵym” deıtuǵyn ardalyqtyń aq samalyna keýdesin tosyp óskenine aǵalary da, qatarlary da, sońynan ergen bizder de senetinbiz. Inshalla, aldanǵan joqpyz. Kórip otyrsyz ǵoı, biz sózimizdi ol ekeýiniń shyǵarmashylyǵyna emes, azamattyǵyna arnap otyrmyz. Ol jetpisinshi jyldar edi. Odan soń seksenniń sergeldeńi keldi. Qaı kezeń de Tólen men Dýlatqa ońaı soqqan joq. Toqsanynshy jyldardyń tozǵynshylyǵyn da bastan ótkerdik, zıalymyn degender tozbady da azbady, adal júregin, aqıqat jolyn saqtap qaldy. Buralańdamady, bultarmady, qysqa jip kúrmeýine kelmegen soń ushyna kendir jalǵap jibere salýdyń ne ekenin túsinbedi, túsinýge talpynbady da. Zamanyń tazy bolsa, túlki bop shal Tókeńe de, Dúkeńe jat qylyqtar bolatyn. Orystyń maqaly aıtady “Bireýdiń qaltasyndaǵy aqshany sanamas bolar” dep. Álbette, sanamaımyz. Bılik solaı dep otyr. Biraq bul úkimniń sanalatyn aqshasy joqtarǵa ne qatysy bar? Olar kimder deseńiz, óz basym sol toptyń eń aldynda bireýi Dúkenbaı Dosjanov, bireýi Dúısenbek Qanatbaev týraly anekdottaryn aıtyp Tókeń men Dúkeń bara jataryna   senemin. Naryq óner adamdarynyń arasynda, ásirese, jazýshylarǵa qıyn tıdi. Olardyń arasynda, ásirese, Tókeń men Dúkeńe qıyn tıdi. Bıznes joq, tamyr-tanys taǵy joq, qalamaqy qurydy, aıtqan sóziń ótpeıdi, sheneýnikter shekesinen tyńdaıdy... Alla-aı, sonda da aryzdanbaıtyn, suramsaqtanbaıtyn, úlkenge de, kishige de jek kórinishti bolyp tilemsektenbeıtin aǵalarymyzdyń aldynda Tókeń men Dúkeń júredi. Meniń Astanaǵa baryp kelgenimdi bilse, Ábeń (Ábdijámil Nurpeıisov) “Anaý eki baladan habar aldyń ba, jaǵdaılary qalaı eken?” dep suraıdy. Eki “balasynyń” biri – jasy jetpisten asyp, seksenge qaraı asyqpaı aıańdap bara jatqan Ábish Kekilbaı, endi biri – jetpiske búgin jetip otyrǵan Tólen Ábdikov. Pul tapqysh bıznesmenge, jaqsy saýdagerge, keremet sheneýnikke, jaz­ǵysh jýrnalıske (bu da adal-aramy aralas bızneske aınalǵaly qaı zaman), sıqyrshy, masqarapaz, ánshi, kúıshi, bıshige jáne t.b arnap syılyqtar, orden, medaldar, tósbel­gi­ler, maqtaý-marapattar beriledi. Bolsyn. Bolǵany jón. Endigi jerde “Ult maqtanyshy” álde “ulttyń uıyt­qysy” nemese “ulttyń rýhy”, men bilmeımin, aty tabyla jatar, qalaı bolǵan kúnde de alǵash estigen qulaqqa ulttyń uıatyndaı bolǵan kisiler eken ǵoı degizetin bir marapat kerek. Áıtpese, qazaq búginde Dýlat Isabekovtiń shetelde qoıylǵan pesasyn emes, Muhtar Ábilá­zovtiń shetelde ashqan telekanalyn kóbirek biletin bop barady. Qazaqqa búgin Tólen Ábdikov emes, Jolbarys Seıfýllın tanymal. Burynǵy shaldar aıtady eken ”naýqas adamnyń, qart adamnyń jáne nadan adamnyń ústinen kúlýge bolmaıdy“ dep. Bizdiki kúlý emes, kúlmekke jaqsy qysyr sóz de emes. Bizdiki – basqa. Úkimetimiz budan eki-úsh jyl buryn ǵaıyptan taıyp bizdiń baspa salasyn (demek, jazýshylarymyzdy da dep túsinińiz) Baılanys jáne komýnıkasıa mınıstrligine qosty. Qyzyq sonda bastaldy. Jańa mınıstrimiz Asqar Jumaǵalıev degen azamat óz salasyna úsh qaınasa sorpasy qosylmaıtyn jańa salany qalaı, qaıtip, nege, ne úshin, ne dep, ne maqsatpen basqarý keregin túsinbegen kúıi ketti. Áńgime onyń qazaqshasynyń nasharlyǵynda emes. Qazaqshasy Jumaǵalıevtiń qazaqshasynan da nashar úkimet músheleri tolyp júr emes pe?! Kim aqyl berdi jáne qandaı aqyl bergenin kim bilsin, áıteýir, bul jigit baspagerlermen jumysty sottasýdan bastady. Aınalasy jeti aıdyń ishinde jeti baspamen sottasyp, jeteýinen de jeńildi. Segizinshige kelgen kezde mınıstrligi tarap,ol bizden, biz odan aman-esen qutylǵan syńaılymyz. Qojanasyr aıtty deıtin ajýadaǵy “ne ámir óledi,ne esek ólediniń” keri boldy. Sotta jeńip shyqqan baspalar áli kúnge Jumaǵalıevtiń sońyna sham alyp túsip júr. Qazaqstannyń eski hám jańa tarıhyn qarap otyrsaq, Jumaǵalıevke deıin óz basqarýshy organymen sottasqan, ne qyrǵıqabaq bolǵan birde-bir baspa joq. Onyń tusynda baspa salasy qalaı boldy? Birde maǵan telefon shalǵan «baspa salasynyń mınıstrliktegi jaýapty qyzmetkerimen» aramyzdaǵy suh­bat­qa qulaq túresiz be? Abaı atam aıtpaqshy, “quı sen, quı senbe”, bul – bolǵan oqıǵa. Álqıssa, “Alo, men mınıstrlikten Túgensheevpin. Bul ”Jazýshy” baspasynyń dırektory ma?” dep suraıdy túıeden túskendeı daýys oryssha-qazaqshasyn qotystyryp. ”Iá“ degenimshe ”Sizdiń aty-jónińiz?” deıdi óktem ún bastyrmalatyp. Sol kúni marqum Zeınolla Serikqalıevtyń kitabyn qarap otyrǵanmyn. ”Bolmasań da uqsap baq” demeýshi me edi Abaı Qunanbaı balasy, men-daǵy   jańaǵy jaýapty qyzmetkerdiń stılimen (eger bul stıl bolsa, álbette) orysshanyń quıryǵyna qazaqshany qazyq baý shalyp baılap, “Men be, men Zeınolla Serikqalıevpyn ǵoı, ádebı psevdonımim – Qaltaı Muhamedjanov, biletin bolarsyz?” deımin qaıter eken dep. ”A,Qalekeni bilemiz ǵoı, oqyǵanbyz kitaptaryn” deıdi ol. ”Joq, men Qaleke emespin, men Zeınolla Serikqalı Qalmahanabdý­ha­dırovıchpin ”deımin (Qalmahan marqum qaıdan tilime qystyryla ketti deseńizshi). “A, eto Qaleke, sizdiń taqpaqtaryńyzdy oqyǵanbyz, sizdiń ıýbıleıińizge Mınıstr ózi quttyqtaý jazady. Ol sizdi oqıdy, jaqsy kóredi ” deıdi ol endi sharýasyna kóship. “Oıdoıt!” deımin ishteı. Sharýasyna kelsek, kitap shyǵarýdaǵy “eseptik baspa tabaq” pen ”shart­ty baspa tabaqtyń” aıyrmashylyǵyn túsingisi keledi eken. Qazirgi QazUÝ-dy bilmeımin, biz oqyǵan kezde bul birinshi kýrstyń balasy biletin “álip”. Mıyna birdeńe jeter me degen úmitpen ”ony men de bilmeımin, ony bir bilse, Táken Álimqulov biledi” deımin. “ Endeshe, maǵan Táke­niń telefonyn taýyp berińizshi, ol qaı baspada?” deıdi “otaǵasymyz”. Endi men sasa bastadym. ” Tákeń komandırovkaǵa ketkeli kóp boldy ǵoı ” deımin kúmiljip. ”Qashan keledi?”. “Qashan deısiz be? Qaıdan bileıin, qaraǵym, ázirge ol jaqtan qaıtqan eshkim joq edi, sen osyny Álibekten bir surasań qaıter eken?” dep Asqarov Álibek­tiń telefonyn aıta bastap edim, jańaǵy marqumdardan góri Álibek­tiń aty qaharly estildi bilem, álgi jym boldy. Biraq Jumaǵalıevtyń mınıstrligi taraǵansha sol jigit maǵan birde “Zeke”, birde “Qaleke” dep uzaq ýaqyt boıy telefon shalyp júrdi. Men oǵan Táken Álimqulovtyń telefonyn taýyp bere almaǵanyma áli kúnge ókinemin. Baspa, aqparat, gazet-jýrnal salalaryn “telefonshylarǵa” qosqanyna bizdiń Úkimet ókine me eken ózi, álde muny da durys boldy dep esepteı me? Bizdiń Úkimetpen araqatynasymyz baıaǵynyń ertegilerinde aıtylatyn “barǵan izi bar, shyqqan izi joqtyń” keri. Eshqandaı esep joq, ókiný, keshirim suraý, kisilik tanytý, kishilik kórsetý degennen maqurym bolǵaly qashan. “ Bizdiń úkimettiki qashan da durys!”. Al, kesip al! Dýlat pen Tólendi aıaısyń. Zıa­lylardy degenim ǵoı. Sol kezde ómirge kelgen zańnyń biri – memlekettik tapsyryspen shyǵatyn kitap ıesi mınıstrlikke mindetti túrde Jazýshylar odaǵynyń kepildemesin tapsyrýǵa min­detti. Ony alý úshin ózi áreń kún kórip júrgen avtor, ne baspa Jazýshylar odaǵyna bes myń teńge kóleminde aqsha tóleýge tıis. Ne úshin tóleıdi? Ol qandaı jarna? Qaıda jumsalatyn jarna? Qandaı zańǵa súıenip, kim oılap tapqan zań bul? Jalpy, Jazýshylar odaǵynyń qarjy jáne sharýashylyq qyzmet­terine baqandaı on jeti jyldan beri eshqandaı tekseris júrmegeni týraly sońǵy Plenýmda kóp aıtyldy. Biraq osy uıymǵa kelgende Astana da, basqalar da tym meıirimdi. Sebepteri bar shyǵar, meıirimdi bolsyn-aq. Biraq, teńgermeshildikti qalaı túsinemiz? Biz máseleni ádebıette aty joq, talanty ortadan da tómen Nemat Kelimbetov sekildi­lerge nege eskertkish-taqta ornatylady, nege memlekettik qarjynyń esebinen shetelde kitaby basylady dep emes, nege Nematty on orap alatyn talanttar shetelge nasıhattalmaıdy, nege olardyń kitaby shettilderge aýdarylmaıdy dep qoıýdy qalaımyz. Dýlat Isabe­kovtiń, Tólen Ábdikovtiń, Oralhan Bókeıdiń qasynda Nemat kim? Kim ol Kemel Toqaı degeni Muhtar Shahanovtyń qasynda? Ádebıette ne bitirdi, qazaqqa ne eńbegi sińip edi? Árıne, osyndaı áreketterden keıin Dýlat pen Tólenniń haly múshkil bolmaı kimniń hali múshkil bolady: Bıpazsyń! Sodan da sen Osynaý las ómirden Jıirkenip turasyń. Jıirkenip jatasyń. Osynaý opasyz Surqıa tirliktiń Otyna oranyp, Órtenip jatasyń! Bilem men Ospadar ómirdiń Keskinin kórip, Ultyńdy oılap Qanshama sen Taýsylyp shydamyń Ózińe tyǵylyp Tunshyǵyp jyladyń. Men seniń Tunshyǵyp qumyqqan Sol bir zaryńdy Arqyrap jatqan Sarqyramalardan da Bes beter Esitip turamyn. Basqasha Múmkin emes qoı, Óıtkeni sen Amangeldi men Keıkiniń Jerinde týǵansyń, Ahmet pen Mirjaqyptyń Elinde týǵansyń. Óıtkeni sen Búkil qazaqtyń Qaıǵy men Sherinen týǵansyń (Temirhan Medetbek. “Tólen Ábdik, “Jas Alash” gazeti, 31 shilde,  2012 jyl). Qazaq ıntellıgensıasy Memle­kettik hatshy bolǵan Qanat Saýda­baevqa qalaı qaraǵany jalpyǵa jasyryn emes. Onyń oryntaqta nege uzaq otyrǵany túsiniksiz. Sol Saýdabaevtyń ornyna zıalylar jaqsy biletin Muhtar Qul-Muhamed kelgende qýanbaǵan jazýshy joq shyǵar. Muhtar Áýezovten bastap, Zeınolla Qabdolov, Salyq Zımanov, Qaltaı Muhamedjanov sekildi alyptar týraly maqalalar týdyrǵan, týyndatqan Muhtar bir kúni Prezıdent ákimshiliginiń alpysqa kelgen bir qyzmetkeri týraly etekteı maqala jazyp tańǵaldyrdy. Ol ózi qazaqqa ne eńbegi sińgen adam, nesimen elge qadirli, nesimen erekshe – munyń bárin sol mańda nápaqa taýyp júrgen jigitterden basqa kim biledi? Respýblıkalyq gazet-jýrnaldar japa-tarmaǵaı jazatyndaı ol kim, memleket qaıratkeri me, jazýshy ma, aqyn ba? Bar bolǵany Aqordada jumys istep, alpysqa toldy. Qazaqstan Respýblıkasynyń Mem­le­kettik hatshysyna arnaıy maqala jazý úshin osy jetkilikti bol­ǵany ma sonda? Joq, basqa isteıtin is, ózge jazatyn másele quryp qaldy ma? Qansyrap Jańózen jatyr, bir adamnyń bıznesin qorǵaımyn dep qara halyqty qyryp tastap bılik otyr. Jazýshylardyń ahýaly anadaı, ıntellıgensıanyń problemalary kúnnen-kúnge órship ol tur, ana tilimizdiń aıqaıy basylar emes, al biz alpysqa kelgen sheneýnikti Qazaqstan bolyp toılaımyz. Kezinde Syrbaı Máýlenov Jazýshylar odaǵynyń vahteri bolyp jumys istep, alpysqa tolǵan orys kempiri týraly óleń jazdy. Óleń bolǵanda qandaı?! Syraǵańdy nege ol týraly óleń jazasyń dep eshkim kústanalaǵan joq. Endeshe, Muhtardyń myna qylyǵyna nege óre túregeldik? Áńgime álgi sheneýnikte me, Muhtarda ma? Joq, áńgime zıalylyqta bolyp otyr.Talaǵynda bıti bar degenderdiń ot basqan taılaqtaı yrshyp túskeni osydan. Sózdiń kıesi baryn basqa basqa, Muhtar bilýge tıis. Sergimesek, serpilmesek, ne bop baramyz, aǵaıyn?! Biz Qazaqstannyń abyroıyn kóterýdi emes, kerisinshe uıatqa qalýdyń neshe túrli joldaryn oılap tabýdamyz. Árıne, osyndaı bultalaqtardan keıin Dýlat pen Tólendi qalaı aıamaısyń? Kózi tirisinde klasık atanbaq túgili, jóni túzý jazýshylar sanatyna da ilikpeı, ”Sosıalısik Qazaqstanda” jýrnalıs bop Balǵabek Qydyrbekuly ótti. Onyń atyn shyǵar­ǵan, sózdiń týrasyn aıtalyq, jaman atyn shyǵarǵan “Túp-tuqıannan ózime sheıin” atty kitap boldy. Babasy jazyp, bir jerge tyǵyp ketken eken, egemendik alǵan soń B.Qydyrbekuly bastaǵan urpaqtary men urpaǵy emesteri qosylyp jaryqqa shyǵarypty. Qazaq ıntellıgensıasynyń ekige jarylýy, ıakı araǵa jik túsýi osy kitaptan bastaldy. Keıbireýler qozdyryp júrgendeı, Qydyrbekulynyń babasyna eshkim qatty sóz aıtpaıdy. Ol jaryqtyqtardyń jatqan jeri jaıly bolǵaı, eldiń birligin oılap ótken kisiler desedi jáne olar ótirik, ósek, ásire maqtanshaqtyq, urynshaqtyq, nadandyq, jónsiz, retsiz sóz, kórgensiz qylyqtarmen ómir-baqı kúresken kórinedi. Babanyń aty – baba! Gáp babada emes, balada bop tur emes pe?.. Átteń, endi órshı bastaǵan daýdy der kezinde aýyzdyqtap,el tatýlyǵyn saqtap qalý úshin bılik tarapynan esh hareket jasalmady. Halyq arasynda aıtylmaı qaınap, pisip kele jatqan sóz kóp. Ol sóz búgin aıtylmasa, erteń aıtylady! Jazýshylar odaǵynyń da, onyń jıyrma jyldan astam ýaqyttan beri tisti baqadaı jabysyp, bılikten aıyrylmaı kele jatqan hatshylarynyń da daýǵa tórelik aıtar abyroı-bedeli men salmaǵy joq. Ony Aqorda bilip otyr. Jalpy, Qazaqstandaǵy qandaı ahýaldy da Aqorda bilmeıdi degenge eshkim senbeıdi. Arada talaı jyl ótti, kitap ara-tura Úkimet qarjysyna qaıta basylady. Zıaly qaýym qaıta narazylyq tanytady. Biraq onymen esep­tesip jatqan eshkim joq. Bizdiń “Bú­kil­qazaqstandyq zıalylar sezin shaqyralyq!” deıtin sebebimiz tek bul emes. Halyqqa prezıdent aıtar sóz qordalanyp, jınalyp qaldy. prezıdenttiń sózin tek prezıdent aıtýǵa tıis. Esenǵalı RAÝSHANOV