Álemge tanymal Albeni shokolad brendi óziniń kezekti jarnamasyn shyǵarǵan bolatyn. Bárimizge málim, jarnamada Qazaqstannyń tanymal ánshileri Mádına Sádýaqasova, Janar Duǵalova jáne belgili rep oryndaýshysy Big Som úsheýi birigip án shyrqaıdy.
Atalmysh shokolad túri búgingi tańda álem boıynsha úlken suranysqa ıe. Nebári karamel, shokolad jáne pechene syndy úsh túrli ónimniń qospasymen dámi til úıiretin shokoklad jasap shyǵarǵan túriktiń pladis kompanıasy halyqqa ne kerek ekenin jaqsy bildi.
Buǵan deıin de túrli nusqadaǵy jarnamalardy dúnıege ákelgen kompanıa bul joly tanymal brendin áýen arqyly kórsetpek bolǵan. Osyǵan baılanysty, Ortalyq Azıadaǵy pladis kompanıasynyń prezıdenti Shener Astan mýzykanyń qudyreti jaıynda pikir bildirgen: «Mýzyka – júrekti tebirentip, kóńilge áser etetin, túrli mádenıetterdi biriktirip, adamdardy baqytqa bóleıtin ámbebap til. Sol sebepti, eki túrli aýdıtorıanyń bir-birimen aralasyp, túsinisýine múmkindik beretin amaldy izdegen túrik kompanıasy mýzykaǵa kelip oqtalǵan.. Kompanıa ereksheligi – túrki áleminiń 3 tanymal ánshisiniń oryndaýyndaǵy úsh túrli janrdy, ıaǵnı, pop, rok, ulttyq mýzykany biriktirgendegi ádemi úılesim tabatyn mýzyka arqyly Albenıdiń ózge ónimderge uqsamaıtyn erekshe dámin kórsetti, sezdirdi».
Iá, bul pikirge qatysty kim de bolsa daý týǵyzbas. Shokoladty tatyp kórgen ár adam qaıta-qaıta jegisi keletin halge túsetini de jasyryn emes. Taza ónim túri dep moıyndaıdy halyq.
Biraq, biz qozǵamaq másele shokolad jaıynda emes, álgi jarnama jaıynda bolmaq. Qazaqtan bir ánshi tabylmaǵandaı, ózge ult ókiliniń ánshisin dál qazaq qyzdarymen biriktirip án shyrqatqan myna jarnamanyń astarynda quıturqy saıasat jatqan sekildi me dep qalasyń. Nege deısizder ǵoı?
Túriktiń Albeni degen sózin qazaq tiline aýdarǵanda «Al meni» degen sóz shyǵa keledi. Shokoladqa bul at ádemi jarasyp-aq tur. Al, qazaqtyń qarakózderi, názik jandylary álgi erkektiń janynda qylymsyp, shyn mánisinde «Al meni, al meni» dep turǵanyn biri bilse, biri bilmes. Muny álgi jigitke erkelep turǵan Mádınamyz ben Janarymyz da bilmeýi múmkin. Biraq, "Albenı" shokokladyn dúnıege ákelgen túrik halqyna munyń bári aıan.
Munda turǵan ne bar dep te oılarsyz, bálkim? Jaqsy, án shyrqaı bersin, jaı ǵana jarnama úshin bolsa da. Al siz qazaq jigitimen, odan qalsa, ózge ulttyń jigitimen qosylyp án shyrqaǵan túriktiń qyzyn kórdińiz be? Menińshe, joq. Olar álemdik jarnamaǵa óz qyzdaryn ózge ulttyń erkeginiń janynda qylymsytyp qoımaıdy da. Álemdik jarnama bylaı tursyn, túriktiń erkekteri óz ultynyń qyzdaryn kóbine shekaradan asyrmaýǵa, ózge ult ókiline turmysqa shyǵarmaýǵa tyrysady.
Bul jarnamany eki eldiń arasyndaǵy dostyq qarym-qatynastyń nyǵaıǵan kórinisiniń kórsetkishi dep te oılaýyńyz múmkin. Negizi maqsattary da sol bolyp tur ǵoı. Qazaqstan men Túrkıa buǵan deıin birneshe jobalardy birge atqaryp, talaı nátıje shyǵarǵan. Saıası isterden bólek, esterińizge sala ketsek, eki el birigip serıal túsirgen. Kıno áleminde memelketter arasynda alda turǵan Túrkıa «Astana – mahabbatym meniń» atty qazaq-túrik kınosynda rejıserlik etken. Qazaq jigiti men túrik qyzynyń, sondaı-aq qazaq qyzy men túrik jigitiniń arasyndaǵy sezimdi kórsetken bul serıaldyń ıdeıasy, túpki maqsaty – eki el arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń nyǵaıǵandyǵynyń belgisin kórsetý bolǵan. Iá, kórsetti de. Biraq, tek serıalda ǵana. Eki eldiń saıası-ekonomıkalyq yntymaqtastyǵyna shúbám joq. Al «sezim yntymaqtastyǵy» jaǵynan eki el eshqashan da birikpeıdi. Buǵan túrik jigitteriniń ár is-áreketi dálel.
Birinshiden, túrik jigitteri óz ultynyń qyzdarynyń aryn ózge ulttyń taptaýyna jol bermeıdi. Ekinshiden, qyzdaryn qashan da jasyryn ustaıdy. Kóbine, oramalmen, uzyn etekti kóılektermen júredi. Muny Túrkıaǵa baryp kelgen adamdardyń áńgimesi negizinde jazyp otyrmyn. Úshinshiden, Túrkıa erkekteri eldegi jumys ataýlynyń bárin derlik ózderi atqarady. Al áıelderi kóbine úıdiń sharýasymen aınalasaly. Munyń bárin nege isteıdi deısizder ǵoı? Sebebi, ol memlekette jigitterden góri qazdardyń sany áldeqaıda az. Sol úshin de olardy barynsha aıalap ustaý túrik jigitteriniń eń úlken mindetteriniń biri bolyp sanalady. Al óz elinde qyzy az jigitterdiń ózge eldiń qyzdaryna qyzyqpasyna kim kepil. Qazaqtan bastap, kúlli túrki áleminiń qyzdaryn nazarlarynda ustaǵan túrik jigiti kez-kelgenin aınaldyryp alýǵa qaýqarly. Talaıyn óz elimizde de kórip júrmiz. Tipti, túriktiń tanymal akteri Býrak Ózjıvıt kele qalsa, elimizdiń qyzdarynyń 80 paıyzy sonyń mańynda júrer edi. Alyp ketem dese, ketýge daıyn qyzdar. Menińshe, serıaldaryn da sol maqsatta túsiredi.
Biraq ne serıaldaryna, ne túrik azamatymen bas qosqan qazaq qyzdaryna toqtaý salatyn ne úlkeni, ne kishisi tabylmaı turǵanda, olar da aldymyzda dańdaısı túsedi. Olar da urpaq sanyn kóbeıtkisi keledi, kóp áıel alǵysy keledi. Alaıda, ár túrik azamatynyń basty mindeti – áıeli qaı ult ókilinen bolsa da, Túrkıada ósip jatqan kez-kelgen bala túrik mádenıetin, túrik tilin, túrik dilin boıyna sýsyndatyp tárbıelenýi tıis.
Sony bile tura, qazaqtyń qarakózderin ózge ulttyń erkeginiń janynda qylymsyp turǵanyn kórgen bizdiń tózimimiz taýsyldy. Saıasattaryn júzege asyrýyna jol bermeıik, qazaq qyzdaryn tek qazaq jigitteri aıalaı alady, qazaq qyzdarynyń sulýlyǵy tek qazaq jigitterine tán, qazaq qyzdarynyń erkeligin tek qazaq jigitteri kótere alady. Mundaı jarnamalarǵa jol bermeý de qazaqtyń namysty jigitteriniń qolynda emes pe?!
Qamshyger: Gúlim JAQAN
