Búgin Elbasy tapsyrmasyn oryndaý maqsatynda QR Premer-mınıstriniń orynbasary – QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstri A.Myrzahmetov jumys saparymen negizgi astyqty ólkeniń biri – Qostanaı oblysyna bardy dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi QR ASHM baspasóz qyzmetine silteme jasap.

Sapar barysynda astyq jınaý naýqany men aýyl sharýashylyǵynyń shaǵyn mehanızasıasyn damytý boıynsha soltústik aımaqtarda jıyn ótti.

Jıynǵa Aqmola, Soltústik Qazaqstan jáne Qostanaı oblystaryndaǵy ákim orynbasarlary – aýyl sharýashylyǵy basqarmasynyń ókilderi, agrarlyq sala ǵalymdary men aýyl sharýashylyǵy ónimin óndirýshiler qatysty.

Jıynda osy jyly egis alqaby 22,1 mln. gektardy quraıtynyn, ıaǵnı byltyrǵy jylmen salystyrǵanda 651 myń gektarǵa kóp ekeni aıtyldy. Al, jazdyq egis 18,7 mln. gektar.

Bıylǵy jyly AÓK damytýdyń memlekettik baǵdarlamasy aıasynda egistik alańyn ártaraptandyrý bastalǵanyn aıta ketý kerek.

Qajetti daqyldar alańy (zyǵyr, raps, kúnbaǵys, jasymyq, noqat, arpa, suly, qant jáne dándik qyzylsha) 1 mln. gektarǵa ulǵaıdy.

Ártaraptandyrý saıasaty sýbsıdıalaý mehanızmin ózgertýge oń yqpal etti. Atap aıtqanda, gektarlyq sýbsıdıadan shektelip, memlekettik qoldaýdy ónimge jáne óńdeýge berý arqyly sharýalarǵa qoldaý kórsetiledi, – dep atap ótti A.Myrzahmetov.

Bıylǵy jyly tuqym ósirý sharýashylyǵyna bólingen búdjettik qarjynyń kólemi byltyrǵy jylmen salystyrǵanda 2 ese kóbeıgenin jáne bul osy ýaqytqa deıin belgilengen búdjet sheńberinde júzege asqanyn aıta ketken jón. Eń tómengi mólsherdiń kúshi joıylǵany fermerlerdiń sýbsıdıa alýǵa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyra tústi. Sebebi, eski sulba boıynsha tuqymnyń az ǵana bóligi sýbsıdıalandyrylyp kelgen edi.

Qabyldanǵan sheshim boıynsha 2017 jyly sapaly tuqym egý 1,5 esege ulǵaıdy. Biregeı tuqymdy paıdalaný 68%-ǵa ósti, al nashar tuqym 1,6 esege qysqardy.

Sondaı-aq jerdi tyńaıtý mehanızmi de ózgerdi. Bul fermerlerge jerdi tyńaıtýdy eldiń sapasy men baǵasyna qaraı tańdaýǵa jáne tyńaıtqyshtardyń túrlerin arttyrýǵa múmkindik týǵyzdy.

2016 jyly tyńaıtqyshtardy paıdalaný 261 myń tonnany qurasa, bıyl bul kólem arta tústi, ıaǵnı, 309 myń tonna tyńaıtqysh qoldanyldy. Jyl qorytyndysy boıynsha tyńaıtqyshtardy aldymen engizý sońǵy birneshe jylda qajettiliktiń 14%-yn quraıtyn bolady.

Budan bólek, eginniń fıtosanıtarlyq qaýipsizdigine erekshe kóńil bólinýde. Kókqasqa shegirtkeler úıirine qarsy hımıalyq óńdeý 1,9 mln. gektar aýmaqqa júrgizildi.

Aǵymdaǵy jyly respýblıkalyq búdjet tarapynan dándi-daqyldar aýrýyna qarsy óńdeý sharalary qoldanyldy. Óńdeý kólemi byltyrǵy jylmen salystyrǵanda 12 ese joǵary. Bul óz kezeginde dándi-daqyldar aýrýlarynyń taralýyn azaıtýǵa áser etti ári dándi-daqyldardyń qalyptasýyna múmkindik týǵyzdy.

Jalpy alǵanda respýblıka boıynsha bıylǵy jyly masaqty daqyldar ortasha eseppen gektaryna 12,6 s jetedi dep boljanýda, al astyqtyń jalpy jıyny 19 mln. tonnadan astam.

Astyq jınaý naýqanyna 42 myń kombaın tartylady. Onyń ishinde 14 myńnan kóbi ónimdiligi joǵary astyq jınaý kombaıny, ıaǵnı olar astyq daqyldarynyń 70%-yn jınamaq.

Osy jylǵy kúzgi egis alqaptary jumysy úshin respýblıka boıynsha qajetti dızeldik otyn kólemi 393,9 myń tonna dep anyqtalyp otyr, onyń ishinde Aqmola oblysy úshin 70 myń tonna, Qostanaı oblysy úshin 76 myń tonna, al Soltústik Qazaqstan oblysy úshin 75 myń tonna.

Qazirgi ýaqytta Almaty, Aqtóbe, Shyǵys Qazaqstan, Batys Qazaqstan, Jambyl, Qyzylorda jáne Ońtústik Qazaqstanda astyq jınaý júrip jatyr.

Bıylǵy jylǵy 15 tamyzdaǵy esep boıynsha 38% aýmaq retke keltirildi, soǵylǵan astyqtyń alǵashqy salmaǵy 1,8 mln. tonna bolsa, ortasha ónimdiligi gektaryna 20,2 s qurady.

Jıyn qorytyndysy boıynsha oblys ákimderine orý naýqanyn ýaqytyly aıaqtaýǵa baılanysty qabyldanatyn sharalardy der kezinde júzege asyrýdy tapsyrdy. Sondaı-aq, astyq jınaý jumystaryna tehnıkany ýaqytyly daıyndaýdy, sharýashylyq sýbektilerindegi elevatorlyq-qoımalyq syıymdylyqty jáne toq sharýashylyǵyndaǵy daıyndyqty aıaqtaýdy júktedi.

Vıse-premer jumys sapary barysynda Qazaq aýyl sharýashylyǵyn mehanıkalandyrý jáne elektrlendirý ǵylymı-zertteý ınstıtýtynda bolyp, aýyl sharýashylyǵy tehnıkalarynyń jańa túrlerimen tanysty. Ol osy jyldan bastap otandyq óndirýshilerden aspaly-tirkemeli aýyl sharýashylyǵy tehnıkalaryn lızıńke alý úshin jeńildetilgen nesıe baǵdarlamasy iske asyrylatynyn atap ótti (shaǵyn mehanıkalandyrý).
Bul maqsatqa 5,5% mólsherlememen 5 mlrd. teńge kóleminde qarjy qarastyrylǵanyn da aıta ketti.