Curaq: "Bir saıtta "Qatynym" degenge qýanyńyzdar, qatyndar" degen maqala shyǵyp, onda qatyn sóziniń sóket emestigin aıta kelip, "Áıel" sózi parsysha jezókshe degen maǵynany bildiredi dep jazylypty. Onda bylaı delingen: «Al qazir "áıel" degen sózdi áspetteıtin boldyq. Kóbimiz áli kúnge "qatynnan" qashyp, "áıeldi" ardaqtap júrmiz. "Áıel" parsy tilinen engen "áııál" – saıqal, jezókshe degen maǵynany bildiretin sóz. Estýimizshe, áıel sózi parsydan buryn arabtyń عيال sózinen shyǵatyn sıaqty edi. Oqyrmandy ári-sári etip qoıǵan osy ushqalaqtaý pikirdiń mán-jaıyn túsindirip aıtyp ótseńiz. «Qatyn» degen durys pa, álde «áıel» degen jón be? Sharıǵatta qalaı?" – dep esimin jasyrǵan jeli qoldanýshysy suraq joldady dep jazady ihsan.kz.
Qurmetti saýal joldaýshy, birinshiden, «áıel» sóziniń (or.jenshına) parsy tilindegi balamasy - «زن (zæn)» nemese «خانم (Honym)». Honym dep, kóbinese óte syıly áıelderge qarasty aıtylady.
Ekinshiden, qazaq tilindegi «áıel» sóziniń negizi parsydaǵy «عيال (Iıáál)» sózinen shyqqan degen kúnniń ózinde (Q.T.Á. sózdiginde parsy tilinen engen delingen [ıran. ع" ,[1]([«عيال ol sóz - parsy tilinde «jezókshe» degendi emes, «jubaıym» degen maǵynany bildiredi[2]. Al jezóksheni parsy tilinde «فاحشه (fahısha)» dep ataıdy. Sondyqtan da, áıel sóziniń túpki maǵynasyn «saıqal», «jezókshe» degenge saıady deý bekershilik.
Onyń ústine, «عيال (Iıáál)» sóziniń ózi parsy tiline arapshadan engen. Ol – arabshadaǵy «عَيِّلٌ» sóziniń kópshe túrindegi nusqasy (عِيَالٌ). Arab tilindegi túpki maǵynasy: "Otaǵasynyń qaraýyndaǵy otbasy músheleri"[3].
Endeshe, «áıel» sóziniń shyqqan jerin qazbalaıtyn bolsaq, onyń túbi farısı emes, arabı tilge baryp taban tireıdi eken. Degenmen, eki tildiń qaısysyna tıesili etsek te, suraqta kórsetilgen uǵymdardy bildirmeıdi.
[1] Qazaq tiliniń ámbebap sózdigi: "áıel" [ıran. عيال].
[2] http://www.almaany.com/ar/dict/fa-ar/ عيال
[3] Doktor Muhammed Nýrýddın: «Mýjamýl alfazýl arabıa fıl lýǵatıl farısıa (Parsy tiline engen arapsha sózder sózdigi)».
Pikir qaldyrý