Reseı men Belarýstiń eń iri olıgopolıalary Kedendik odaq aýmaǵyna qantty ımporttaýǵa tyıym salý týraly usynysyn kóterýge daıyndalýda. Qolda bar aqparatqa qaraǵanda, bul bastama 25 qazanda Erevanda ótetin Kedendik Odaq elderiniń úkimet basshylarynyń otyrysynda kóterileıin dep otyr. Ázirshe qazaqstandyq óndirýshiler qantty ımporttaý kezinde ınvestısıalyq artyqshylyqtardy qoldanyp otyr, osynyń arqasynda ary qaraı qaıta óńdeý úshin qantty elge bajsyz ákelýge múmkindigi bar. Eger usynylǵan shara qabyldanatyn bolsa, Kedendik Odaq aýmaǵynda satyp alynbaǵan qantpen óndiriletin ónimderdiń barlyǵyna 30% baj salynbaq dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi.

Otandyq kondıterlik salanyń ókilderi jáne alokogolsiz sýsyndar óndirýshileri jalpy alǵanda Kedendik odaq aıasynda naryqtardyń jaqyndasýyn qoldaıdy. Alaıda naryqtyq sharalardyń ornyna, naryqty ákimshilik sharalarmen retteýge múldem qarsy. Osynyń arqasynda reseılik jáne belarýstik alpaýyttar Kedendik odaq músheleriniń barlyǵyna óz baǵa saıasatyn júrgizýge múmkindik almaq.

Óz salalaryndaǵy otandyq óndirýshilerdiń shamamen 90%-ynyń basyn biriktirip otyrǵan Qazaqstannyń kondıterler qaýymdastyǵy jáne QR alkogólsiz sýsyn óndirýshiler qaýymdastyǵy osy máselede qazaqstandyq óndirýshilerdiń múddesin qorǵaý jáne joǵaryda atalǵan sheshimdi keıinge qaldyrý týraly ótinishin Qazaqstan Respýblıkasy premer-mınıstrine joldady. Salaldaǵy qaýymdastyqtar birinshi kezekte qanttyń shynaıy naryqtyq baǵasyn anyqtaýmen aınalysatyn ınstıtýtty - shıkizat bırjasyn  qurýdy usynyp otyr. Onyń mysaly retinde qant baǵasyn suranys pen usynysqa qarap qalyptastyryp otyrǵan London bırjasyn alýǵa bolady. Sondaı-aq, sala ókilderi Kedendik odaq músheleriniń ishki naryqty tıisti qant kólemimen qamtamasyz etip, qanttyń turaqty túrde jetkizilýine kepildik bere alatyndyǵyna kóz jetkizý úshin birneshe jyl boıy monıtorıń júrgizýdi usynýda. Bıyl Reseıde qant qyzylshasynyń rekordtyq kólemi jınaldy, alaıda klımattyń turaqsyzdyǵy áserinen aldaǵy jyldary qýańshylyq pen úsik túsýi múmkin bolǵandyqtan, bul ónim kóleminiń tómendep, sáıkesinshe baǵalardyń ósýine ákelip soqpaq. Araǵa belgili bir ýaqyt salyp, sosyn ózgeristerdi engizý de Kedendik odaq múshelerine qant qyzylshasyn ósirip, óz salasyn damytýǵa múmkindik bermek. Búgingi kúni Qazaqstan, Qyrǵyzstan jáne Armenıa osy maqsatty kózdep otyr.

- Bizdiń salamyzda mundaı sharalardy qabyldaý nátıjesinde baǵa kelesi eki senarıdiń bireýine sáıkes ósip ketýi múmkin. Eger biz qantty Kedendik odaqtan ımporttamaıtyn bolsaq, onda oǵan 30%-dan 40%-ǵa deıingi mólsherde kedendik baj salynady. Bul daıyn ónim baǵasynyń sáıkesinshe kólemde ósýine ákelip soqpaq. Al eger biz tek Kedendik odaqtan ǵana qantty satyp alatyn bolsaq, onda biz reseılik-belarýstik olıgopolıanyń belgileıtin baǵasyna táýeldi bolyp qalamyz. Máselen, ústimizdegi jyldyń jazynda Reseıde óndirilgen qanttyń baǵasy bir apta ishinde 50 teńgege ósti, bul 30%-ǵa joǵary. Dál osy kezde qantty tasymaldaýmen de qıyndyqtar týyndady. Osy qıyn kezeńde biz qanttyń qajetti kólemin basqa elderden ımporttap, osylaısha baǵany turaqty, al óndiristiń tolyq jumys jasaýyn qamtamasyz ete aldyq. 2017 jyldyń jazy reseılik óndirýshilerdiń qazaqstandyq kásiporyndardy qantpen tolyǵymen qamtamasyz ete almaıtyndyǵyn aıqyn kórsetti, onyń ústine basty shıkizattyń baǵasynda aıtarlyqtaı táýekelder bar ekendigin de baıqatty, - dep atap ótti «Qazaqstan kondıterler qaýymdastyǵy» ZTB prezıdenti Álıhan Talǵatbek.

Qazaqstannyń salalyq qaýymdastyqtarynyń pikirinshe, Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaq aıasynda ortaq naryqty qurý reseılik alpaýyttardyń (olar qazirdiń ózinde ishki qajettilikti qamtamasyz etip, óz ónimin eksporttaý úshin jańa arnalar izdeýde) jáne belarýstik kásipkerlerdiń (olar qazir qantqa degen ishki qajettilikten 1,5 esege kóp ónimdi óndirip, arshylmaǵan brazılıalyq qantty aıtarlyqtaı kólemde ımporttaýdy jalǵastyryp keledi) shekten shyǵyp ósýi úshin ǵana emes, sonymen birge, qant ósirýge klımattyq jáne ekonomıkalyq qaýqary jetetin Odaq músheleriniń barlyǵynyń, sonyń ishinde Qazaqstannyń qant óndirýshileriniń úılesimdi túrde damýyna múmkindik berýi tıis.

Reseılik jáne belarýstik taraptyń usynysy túptep kelgende tek shekteýshi maqsatty kózdeıdi. Álemdik naryqtaǵy qant jetkizýshilerin tańdaýǵa múmkindik bermeıtindikten jáne de Qazaqstandaǵy ǵana emes, sonymen birge, Reseıdegi ónim óndirýshileriniń múddesine qaıshy keletindikten, bul usynys monopolıaǵa qarsy zańnama aıasynda qarastyrylýy tıis.

- Kedendik odaq aýmaǵyna qantty ımporttaýǵa tyıym salý týraly bastamany kóterip otyrǵandar Qazaqstan qantty Kedendik odaq aýmaǵynan tysqary elderden ımporttaýy arqyly Reseıdiń azyq-túlik qaýipsizdigine qaýip tóndirip otyr degen ýájdi aıtady. Alaıda qazaqstandyq ımporttyń úlesi Reseıde óndiriletin qant kólemimen salystyrǵanda bar-joǵy bir paıyzǵa jeter-jetpes. Sondyqtan bul baǵaǵa jáne de azyq-túlik qaýipsizdigine eshqaındaı yqpal jasaı almaıdy, - dep sózin túıindedi QR Alkogólsiz sýsyndar men shyryndar óndirýshileri qaýymdastyǵynyń atqarýshy dırektory Álıa Mamytbaeva.   

Baspasóz májilisine qatysýshylar atap ótkendeı, reseılik taraptyń lobbılep otyrǵan sharasy túptep kelgende Qazaqstannyń barlyq salalary úshin tıimsiz, óıtkeni Kedendik odaq ishinde óndirilgen ónim baǵasynyń naryqtyq ádispen emes, ákimshilik sharalarmen qalyptasýy úshin presedent jasaýy múmkin.

Sonymen qatar, barlyq devalvasıalardan keıin qazaqstandyq tutynýshylar naryqtaǵy belsendiligin tómendetip, shyǵyndaryn qysqartyp otyr. Nielsen halyqaralyq kompanıasynyń zertteýine sáıkes ústimizdegi jyly kondıterlik ónimder kategorıasynda sektorlardyń barlyǵynda derlik tutyný kólemi túsip ketken. Kóptegen qazaqstandyqtar únemdeýdi qolǵa alyp otyr, al kondıterlik ónimder men kópshilik unatatyn sýsyndardyń baǵasy ósetin bolsa, buny kóptegen otbasylardyń qaltasy kótere almasy anyq.