Ejelden-aq tylsym kúshter álemi adamzat balasyn jumbaq bolmysymen qyzyqtyryp keledi. Balǵyn balalyq shaqtan bastap túrli tańǵajaıyp ertegiler men mıfterge, fantasıkalyq baıandarǵa, sıqyrly dúnıelerge senip ósemiz.

Shyndyǵynda da tylsym kúshtiń baryna kóz jetkizgisi kelgender jyndar men rýhtardy shaqyrady. Olarmen baılanys ornatatyn baqsy-balgerlerge júginedi, bolashaǵyn boljaıdy. Qupıa álemniń jumbaǵyn sheshýge qushtar bolady. Onymen qosa bul taqyrypqa jazylǵan kitaptar men ınternet saıttary tolyp jatyr.

Álemniń uly klasıkteri týdyrǵan shyǵarmalarda da jyndar men sıqyrshylar shetkeri emes. Máselen, Oskar Ýaıldtyń sulýlyq úshin janyn İbiliske satqan «Dorıan Greıdiń portreti» atty romany, Onore De Balzaktyń «Seniń ómiriń osynyń ishinde. Árbir tilek tilegen saıyn, men de qýsyrylyp kemı túsemin. Seniń ómiriń de taýsyla túsedi. Meni ıemdengiń kele me? Endeshe al. Alla seniń tilegińdi esitedi» degen sanskrıpshe jazýy bar «Shegiren bylǵarysy», Mıhaıl Býlgakovtyń «Master men Margarıtasy» tizilip kete beredi.

Fransıa men Anglıa arasynda 1337 jyly bastalǵan júz jyldyq soǵysta otqa órtelgen fransýz qyzy Janny d’Arktyń oqıǵasyn bilmeıtin jan joq. Bul soǵysta bas áskerbasylardyń biri bolǵan Jannaǵa ár túrli adam keıpinde perishte Arhangel Mıhaıl jol siltep otyrǵan.

Ǵumyrynyń sońyna deıin "Faýstty" jazǵan Gete óz  shyǵarmasyndaǵy: "Sonymen sen kim boldyń?-degen suraqqa: «Men zulymdyqty ańsaǵan, biraq árdaıym jaqsylyq týdyratyn kúshtiń bir bóligimin» dep jaýap bergen jynnyń bar  jáne olardyń da tirshiliktiń bir bóligi ekendigine aqıqatty dálelder kóp. 

Chehtarda: «Elessiz qamal - qamal emes» degen maqal bar eken. Ólgen adamnyń arýaǵy, elesterdiń ómirde bar ekendigi jaıly el aýzyndaǵy ańyzdar da jeterlik.

Óz tarıhymyzǵa kelsek, batyrlarymyz jaýǵa shapqanda atalarynyń arýaǵymen jigerlengen. Qolyna asa taıaǵyn ustaǵan baqsylar bolǵan. Qazirgi zaman jazýshylary týdyrǵan, keıipkerleri qanisherler men qorqynyshty jyn-shaıtandar bolatyn týyndylar jelisimen túrli fılmder de túsirilip, qanshama adamnyń sanasyn bılep otyr.

Mansurdyń oqıǵasy

Túnimen egin basyn kúzetip, japan dalada kereýet qoıyp, jalǵyz túnegen Mansur tań qylań bere uıqysynan: Balam oıan! –degen dybystan turdy. Taza aýada tátti  uıqyǵa batqan ol - záresi  qalmaı jastyqtan basyn julyp aldy.  Kózin ashyp qarasa janynda qap-qara bolyp kıingen ájeı otyr. Bógde jannan shoshynǵany sonshalyq, tili kúrmelip, is-áreketke shamasyz qaldy.  Osydan soń jumbaq kárıa qolyndaǵy taıaǵyn alyp, bir-eki attap ǵaıyp bolady. Bul Mansur atty jigittiń basynan ótken, óz aýzynan shyqqan oqıǵa.

 Rahattyń oqıǵasy

Rahat, ádette, dos-jarandarymen bas qosa qalsa, syrahanadan shyqpaı, talaı bótelkeni simire iship, jastyqtyń toıyn toılaıtyn.  Osyndaı otyrystan ábden masaırap kelgen soń  syrtta turǵan narǵa qulaı ketti. Eshtemeni sezbeı, qatty uıyqtap jatqan kezde tynysy tarylyp, qysylyp, áreń es jıdy.

Oıana salysymen, túrinen adam shoshyrlyq qara kempirdi kózi shaldy. Óz kózine senerin bilmeı jantalasqan jigit -  qylqyndyrǵan qubyjyqpen  alysa ketti.  Kálımaǵa tilin áreń keltirip, bar kúsh-jigerin jınap, ózine tarpa bas salǵan kúsh ıesin bir urǵan edi, saýyldaǵan qum sıaqty shashyrap ketti.

Erteńine bolǵan oqıǵany ári oılap, beri oılap shyndyqqa múldem janaspaıtyndyǵyna ózi de tańdanyp, túsim bolar degen oımen umyta bastady. Osylaısha kún artynan kún jyljyp, taǵy da Shymkentke jolǵa shyqty.

Sozylǵan temir jolmen júıtkigen poezdiń ishinde otyryp, eriksiz qasyndaǵy namaz oqyǵan jigitke nazar aýdardy. Saparlasyna taıaý kelip, áńgimege tartty. Sóz arasynda Rahat janyndaǵy jigittiń bildeı bir meshittiń ımamy ekendigin estidi. Osyndaı jas jigittiń ne sebeppen din jolyna túskeni Rahatty qatty qyzyqtyrdy. Ony ózi surap ta aldy. Álgi jigit: «Men aıtsam senbeısiń, biraq...» dep Rahatqa dál onyń basynan ótken sol bir qara kempir qylqyndyrǵandaǵy áńgimesin aıtyp berdi. Oǵan tań-tamasha bolǵan Rahat lám-mım demesten únsiz oıǵa batty.

Aman-esen úıine oralǵanda da qyzyq bir oqıǵa bolypty. Rahat qaryndasy Araımen úıde jalǵyz qalǵan bir túni  uıyqtap jatqan jerinen turyp, uıqyly-oıaý qabyrǵaǵa qarap, qatty aıǵaılaǵan eken.

Osy oqıǵalardyń keıipkeri ortaq. Ol qara kıingen qorqynyshty kári kempir. Bul adamǵa bir nárseni eskertkeli kórinetin jyndardyń bir túri bolýy múmkin. «Allanyń ózi de ras, sózi de ras» deıtin Abaı atamyzdyń paıymyna baratyn bolsaq, qasıetti Quranda da İbilis pen perishteniń, jynnyń bar ekendigine kýálikter keltirilgen.

“Ár-Rahman” súresiniń 74-aıatynda jyndardyń jumaqqa baratyndyǵy týraly aıtylady, ıaǵnı, musylman jyndar jannatqa kiredi. “Ár-Rahman” súresiniń 31-aıatyndaǵy «Saqaláın» kálımasynda da «Eı, adamdar men jyndar» degen  sózder kezdesedi. “Nas” jáne “Jın” súreleri de jyndardyń bar ekenin ashyq túrde dáleldeıdi.

(Jalǵasy bar...)