Ulttyq qordyń tyıym salynǵan 22 mıllıard AQSH dollary jáne Qashaǵan jobasyndaǵy Qazaqstannyń úlesi týraly.

Kásipker Marǵulan Seısembaı sońǵy birneshe aı shamasynda qyzý talqyǵa túsken Ulttyq qordaǵy «keleshek urpaqqa tıisti» 22 mıllıard AQSH dollarynyń buǵattalýy týraly máselege pikir bildirdi, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi.  Ol: «Árıne, mán-jaıdyń anyq-qanyǵyn naqty bilemin dep aıta almaımyn, degenmen, ashyq aqparat kózderinen bilgen-túıgenim shyndyqtan alys emes dep oılaımyn», dep jazdy óziniń Facebook paraqshasynda.

-Dostar, 
ózderińiz biletindeı, sońǵy eki aı boıy «bolashaq urpaqqa» arnalǵan Ulttyq qordyń tyıym salynǵan 22 mıllıard AQSH dollary jaıly qyzý talqylaý júrip jatyr. Bizdiń sheneýnikterimiz bári jaǵdaı baqylanýda degen saıyn, jaǵdaı odan da kóp alańdatý týǵyzyp otyr. Ásirese, Qashaǵan jobasyndaǵy Qazaqstannyń úlesine, Ulttyq Banktiń basqa da aktıvterine jáne Qazaqstan Úkimetiniń aktıvterine tyıym salynýyna oraı. Shyn máninde, meniń oıymsha, Qazaqstan taraby osy máseleni sheshýde durys strategıany paıdalanyp júrgen joq. Problemanyń tarıhy týraly esterińizge sala keteıin. (Mende tolyq kórinis joq, men aqparatty ashyq kózderden alamyn, biraq bul aqıqatqa jaqyn dep oılaımyn). 

Statı isiniń tarıhy.

Anatol Statı – moldavıanyń iri bıznesmeni, “Tristan Oil” shetel kompanıasy arqyly Qazaqstanda Tolqyn, Borankól jáne Tabyl ken oryndaryn óńdeýge quqyǵy bar «Tolkynneftegaz» jáne «Kazpolmunaı» BK kompanıalaryna ıelik etti. 2005 jyly joǵaryda aıtylǵan ken oryndarynan gazdy óńdeý úshin ol «Borankól gaz óńdeý zaýytyn - BGZ» salýdy sheshti. Joba 176,5 mıllıon AQSH dollarymen baǵalandy jáne ony sheteldik «Tristan Oil” kompanıasy qarjylandyrdy. «Tolkynneftegaz» «Kazpolmýnaı» BK birlesip, Qazaqstannyń batys aımaǵyndaǵy – Tolqyn, Borankól jáne Tabyl ken oryndarynan shyǵatyn shıkizatpen zaýytty qamtamasyz etýi tıis bolatyn. “Tristan Oil” joba qajetti 176 jarym mıllıonnyń 156,2 mıllıon dollaryn ınvestısıalady.

2009 jyly Anatol Statı jáne onyń bıznesine qarjy polısıasy «kiristi». Moldavandar Qazaqstannan qashty, biraq kásiporyn basshylarynyń biri qashyp úlgermeı, túrmege qamaldy. Birshama ýaqyttan keıin Statıdiń qamalǵan seriktesi Qazaqstannan qashqan. Onyń qalaısha qashqany bútindeı bir detektıvti oqıǵa, bul týraly ınternetten oqýǵa bolady. 

Sol ýaqyttan beri Statı bizdiń elimizben sottasyp, birshama tabysqa da jetti. 2014 jyldyń qańtarynda Stokgolmdegi Arbıtrajdy Tórelik sot Qazaqstan tarabynyń Energetıkalyq hartıa týraly shartyn buzǵanyn anyqtady, ol sheteldik ınvestısıany basyp alýǵa qatysty edi jáne de qýynýshylarǵa 506 mıllıon AQSH dollary tólensin degen úkim shyǵardy. Anatol Statıdiń Qazaqstanǵa qoıyp otyrǵan talabynyń jalpy somasy - 4 mlrd. AQSH dollarynan asa soma.
Osy sheshimniń negizinde Stokgolmdegi Arbıtrajdy Tórelik sot Ulttyq Qordyń qarajatyna, Qashaǵan jobasyndaǵy Qazaqstannyń úlesine, Qazaqstan Úkimetiniń jáne Ulttyq Banktiń basqa múlikterine 22 mlrd. AQSH dollarynda tyıym salyndy. Tyıym salynǵan aktıvter somasy 38 mlrd. AQSH dollaryna jýyq.

Qazaqstan Respýblıkasynyń Ádilet mınıstrligine meniń usynysym.
- Ulttyq Qor qarajaty - 22 mlrd. AQSH dollaryna tyıym salynyp, táýekelde ekenin eskere otyryp,
- aktıvterge tyıym salý jalǵasý ústinde jáne 38 mlrd. AQSH dollaryna jaqyndaǵanyn eskere otyryp,
- bul problema kóp jyldar boıy sheshimin tappaı kele jatqanyn eskerip, 
- Qazaqstan halyqaralyq zańgerlerge aqy tóleý úshin aýqymdy qarajat (mıllıondaǵan dollar) jumsaıtynyn eskere otyryp,
- kóptegen elderdegi halyqaralyq sot talqylaýlaryndaǵy meniń tájirıbemdi eskerip (tómende qarańyz),
- Qazaqstan tarabynan bul problemany sheshý strategıasy men taktıkasyn menen tájirıbesi azdaý adamdar júrgizip otyrǵanyn boljaı otyryp,

Qazaqstan Respýblıkasynyń Ádilet mınıstrligine osy problemany aqysyz negizde keshendi (zańdy kúres strategıasy, kelissózder jáne t.b.) sheshý boıynsha óz qyzmetimdi usynýdy óz boryshym dep sanaımyn. 
Qazaqstan tarabynyń jeńisine júz paıyz kepildik bere almaımyn, men paıymdap otyrǵandaı, Qazaqstan jaǵynan aıyp bar, biraq men bul problemany utymdy túrde sheshe alatynyma senimdimin.
Qalaı bolǵanmen de, jaǵdaıdy nasharlata qoımaspyn. Men árdaıym «búldirip almaý» prınsıpin ustanamyn.

Mynany aıta keteıin. Osy usynys arqyly ózime degen eshqandaı jeńildikterdi, basqa ister jóninde oń kózqarasty kútpeımin. Bul usynys taǵy bir nárseni saýdalasý emes, bul meniń naqty bir adamǵa járdemim emes, ne Qazaqstan Úkimetine kómegim emes, ózimniń biliktiligim men tájirıbemdi Ulttyq Qordyń osy problemasyn sheshýde qoldanbaýym durys emes dep sanaımyn. 
Meniń is-áreketimde úsh varıantym bar. Birinshisi, elimizdiń múlkine qalaı tyıym salynyp jatqanyna qarap, syrtqy baqylaýshy bolyp otyrý. Ekinshisi, Úkimetimizdiń qımylyn árdaıym synap, halyqaralyq sottardaǵy jeńilisterine ishteı qýanyp otyrý. Úshinshisi, proaktıvti bolyp, ıaǵnı, belsendilik tanytyp, óz kómegimdi barynsha aıamaý. Men úshinshi joldy tańdadym. Múmkindigimshe talaptanyp otyrmyn.

Meniń biliktiligimdi jáne tájirıbemdi kórsetetin «portfolıom»:

1991 jyly. QazMÝ zań fakúltetin qyzyl dıplommen aıaqtadym.

2003 jyly. KMobaıldyń halyqaralyq Motorola kompanıasyna qarsy isi. 
Talqylaý somasy 175 mln. AQSH dollary. 
Nátıjesi: 
KMobaıldyń qaryzyn 175 mln. AQSH dollarynan 40 mln. AQSH dollaryna deıin azaıtý jónindegi bitimgerlik kelisim. 
Qoldanylǵan quraldar.
- Motorola kompanıasynyń Dırektorlar Keńesine yqpal etý maqsatynda amerıka lobbıstıkalyq kompanıasyn iske kiristirý,
- amerıkalyq zań kompanıasyn iske kiristirý,
- Motorola kompanıasyna qysym kórsetý úshin Nú Iork sot sheshimin paıdalaný, 
- kelissózderde aǵylshyn ınvestısıalyq bankin paıdalaný.

2007-14 jj. Bıtel opsıony boıynsha Reseı uıaly operatory MTS-qa qarsy is.
Talap etý somasy 170 mln. AQSH dollary. 
Nátıjesi:
Halyqaralyq Arbıtrajdy Tórelik sottyń MTS-qa qarsy 220 mln. AQSH dollary somasyna sheshimin shyǵarýy jáne MTS kompanıasynyń sheteldik aktıvterine tyıym salý. 
Qoldanylǵan quraldar.
- Halyqaralyq Arbıtrajda MTS-qa qarsy sot sheshimi.
- Lúksembýrg qalasynyń MTS-qa qarsy sot sheshimi
- Brıtandyq Vırgın aralardarynyń MTS-qa qarsy sot sheshimi

2009-2010 jj. Shveısarıadaǵy maǵan qarsy qylmystyq qýdalaý. 
Aláns banktiń aqshasyn qymqyrý jáne jylystaý týraly is.
Nátıjesi:
Qylmystyq Shveısarıa Federaldy Prokýrorymen is qylmys oqıǵasy oryn almaýyna baılanysty jabyldy.
Qoldanylǵan quraldar.
- Meniń Shveısarıadaǵy barlyq shottarym boıynsha aqsha qarajatynyń barlyq qozǵalysyn dáleldeý jáne rastaý úshin BDO Forensic services halyqaralyq kompanıasynyń qyzmetin paıdalaný. 
- Bratschi Wiederkehr&Buob Shveısarıanyń ekinshi iri zań kompanıasymen jumys.

2010 j. Lıhtenshteın qalasyndaǵy maǵan qarsy qylmystyq qýdalaý. 
aqsha qarajatyn qymqyrý, ıelený jáne jylystaý jóninde aıyp taǵý.
Nátıjesi:
Lıhtenshteın qalasynyń soty qylmys oryn almaýyna baılanysty isti jabýy.
Qoldanylǵan quraldar.
- Shveısarıadaǵy kompanıalar jáne Lıhtenshteın zań fırmasy.

2010 j. Dýbaı qalasyndaǵy qylmystyq qýdalaý. 
Aláns banktiń aqshasyn qymqyrý jáne jylystaý týraly aıyptaý. 
Nátıjesi:
Dýbaı qalasynyń Jarıa Prokýrory qylmystyq is qozǵaý úshin negizdeme bolmaýyna oraı isti toqtatty.
Qoldanylǵan quraldar.
- Al Bahar dýbaılyq zań fırmasyn paıdalaný jáne jumys isteý. 
- Delloitt aýdıtorlyq kompanıasynyń burynǵy qyzmetkerlerin kiristirý

2011-2015 jj. Aláns banktiń maǵan qarsy London Joǵary sotyndaǵy talap-aryzy. 
Talap-aryz somasy 1,1 mlrd. AQSH dollary.
Nátıjesi:
London soty Aláns banktiń talaptaryn quptamaı meniń shyǵyndarymdy (shamamen 9 mln. fýnt sterlıń) tolyq kompensasıalaýmen ornyna keltirýmen meniń paıdama qaraı sheshim shyǵardy.
Apelásıalyq sot London sotynyń sheshimin kúshinde qaldyryp, Aláns bankige keıingi apelásıalar berýge tyıym saldy.
Qoldanylǵan quraldar.
- Shveısarıalyq zań fırmasy iske kiristirildi,
- 3 aǵylshyn zań kompanıasy iske kiristirildi,
- 2 halyqaralyq zań kompanıasy iske kiristirildi,
- Brıtan Vırgın araldarynyń 2 zań kompanıasy iske kiristirildi.

Ózderińiz kórip otyrǵandaı, men kóptegen halyqaralyq zań, aýdıtorlyq, lobbıstıkalyq jáne forensic (urlanǵan aqshany izdestirýde mamandandyrylǵan kompanıalar) kompanıalarmen jumys istedim. Eń áldi jáne bedeldi HALYQARALYQ sottardyń kóbisine qatystym. Qazaqstanda halyqaralyq sottarmen jáne zańgerlermen menen artyq jumys isteý tájirıbesi bar mamandar bar dep sanamaımyn. 
Taǵy bir aıtyp óteıin, meniń usynysym qabyldanatynyna senimim az. Degenmen usynys jasaý meniń boryshym dep sanaımyn.