Tanysy men tabysy bar, qoly uzyn sheneýnikter men depýtattar jalǵandy jalpaǵynan basyp, aýylsharýashylyq jerlerin myńdaǵan, mıllıondaǵan gektarlap jalǵa alyp, ony ne ózderi ıgermeı, ne elge bergizbeı júrgen jaǵdaılardyń  barlyq aımaqta kezdesip júrgeni meni qynjyltady jáne jurtshylyqtyń narazylyǵyn da týdyrýda.

Sonyń ishinde men búgin óz aýylym, óz aýdanym, týǵan jerim, shekaralyq aımaq - Raıymbek aýdanyndaǵy jer jaǵdaıy týraly, naqtyraq aıtsaq, bir depýtattyń 30 myń gektarǵa jýyq jerdi uzaq merzimge jalǵa alyp, biraq ony ıgermegeni týraly aıtqym kelip otyr.

Basynan bastasaq, Jambyl oblystyq máslıhatynyń depýtaty (bálkim burynǵy) Nurlan Ergeshbaı degen azamat 09.11.2009 jyly bir kúnde «Raıymbek-NAN» (JSN: 091140004976)  jáne  «Kegen-NAN» (JSN:091140005042) atty eki jaýapkershiligi shekteýli seriktestigin qurady.

Almaty oblysy, Raıymbek aýdanynyń sol kezdegi ákimi A. Aıtjanov 23.07.2010 jyly óziniń №379 qaýlysymen «Raıymbek-NAN» seriktestigine 15 342,17 gektar aýylsharýashylyq jerin 20 jyl merzimge jalǵa beredi. Qaýly negizinde 18 jer telimine  paıdalaný aktisi jasalady.

Dál sol kúni, ıaǵnı 23.07.2010 jyly Almaty oblysy, Raıymbek aýdanynyń sol kezdegi ákimi A. Aıtjanov óziniń №380 qaýlysymen «Kegen-NAN» seriktestigine 12 646,29 gektar aýylsharýashylyq jerin 20 jyl merzimge jalǵa berip, 34 jer telimine  jer paıdalaný aktisi jasalady.

Sóıtip, Nurlan Ergeshbaı jalǵyz quryltaıshysy bolyp tirkelgen «Raıymbek-NAN» men «Kegen-NAN» seriktestikteri Raıymbek aýdanynyń birneshe aýyldyq okrýginiń jer qorynan 27 988,4 gektar jerge ıe bola qalady.

Eń negizgi másele, atalǵan seriktestikter  27 988,4 gektar jerdi  jalǵa alǵaly beri, ıaǵnı 8 jyl ishinde múlde ıgergen emes.

Sózimniń dáleli bolýy úshin birneshe jaǵdaıǵa nazar aýdartaıyn. Máselen, Raıymbek aýdany ákiminiń 10.02.2014 jylǵy №11 ókimimen paıdalanylmaı jatqan jerlerdi anyqtaý týraly arnaıy komısıa qurylyp, tekserýlerden keıin 10.08.2014 jyly  «Raıymbek-NAN» seriktestiginiń 14922,43 gektar jerdi paıdalanbaı otyrǵany týraly akt jasap, oǵan sol kezdegi Raıymbek aýdanyny ákiminiń birinshi orynbasary Q. Tólepberdıev bastaǵan 12 adam qol qoıady. Demek, bul «Raıymbek-NAN» seriktestigi 4 jyl boıy jerdi paıdalanbaǵan degen sóz. 

Atalǵan aktiden keıin Raıymbek aýdany jer qatynastar bólimi 29.12.2014 jyly №346 eskertýin seriktestikke joldaıdy. Onda seriktestiktiń jerdi paıdalanbaı Jer kodeksiniń talaptaryn buzyp otyrǵandyǵyn kórsetedi.

Dál sol komısıa  «Kegen-NAN» seriktestiginiń de jerdi paıdalanbaı otyrǵandyǵy týraly arnaıy akt jasap,  Raıymbek aýdany jer qatynastar bólimi 29.12.2014 jyly №347 eskertýin «Kegen-NAN» seriktestiginiń basshylaryna tapsyrady.

Eń qyzyǵy, sodan beri taǵy 4 jyl ótip ketipti. Al, «Raıymbek-NAN» men  «Kegen-NAN» seriktestigi kezinde egistigi jaıqalyp, myńǵyrǵan mal jaıylǵan jerlerdi ıgermeı keledi.

Oǵan dálel, Raıymbek aýdanynyń 12.12.2016 jylǵy  №106 ókimimen paıdalanylmaı jatqan jerlerdi anyqtaý týraly top qurylyp, tekserý nátıjesinde  12.06.2017 jyly №2 akt jasalǵan. Ol aktide seriktestikterdiń jerdi paıdalanbaı otyrǵany naqty kórsetilgen.  

Keıbir resmı dáleldenbegen, biraq aqparat quraldarynda jarıalanǵan aqparattarǵa qaraǵanda Nurlan Ergeshbaı men onyń týǵan baýyry Iemberdıev Erlan Ergeshbaıulynyń alǵan jáne paıdalanbaı otyrǵan jerleri tek bul emes kórinedi. Olar taǵy basqa 10 nan asa seriktestik quryp, Almaty oblysynyń, Jambyl oblysynyń birneshe aýdandarynan iri kólemde jer telimderin jalǵa alǵanǵa uqsaıdy.

Ol az deseńiz, el ishinde aǵaıyndy Iemberdıevter jalǵa alǵan jerlerin kepilge qoıyp, BTA bankten $65 mln. alǵan degen de áńgime bar. Ol qarjynyń qandaı maqsatqa alynǵany, qalaı jumsalǵany týraly qazirshe mende aqparat joq. Alaıda, sol $65 mln. úshin qaı oblystardyń qansha gektar aýylsharýashylyq, onyń ishinde egistik, jaılymdyq jerleriniń bankterde kepildikte turǵany meni alańdatady.

Ekinshi jaǵynan ózimniń týǵan aýylym-SHalkódede aǵaıyn-týystar ultaraqtaı jer ala almaı otyrǵanda,  «Kegen-NAN» seriktestigi alaqandaı aýylǵa tıeseli az ǵana jerdiń edáýir bóligin jalǵa alyp alǵan. Endi ony ne seriktestik paıdalanyp nemese paıdalanbasa memleketke ótkizbeıdi, ne aýyl turǵyndary alyp, paıdasyna jarata almaıdy.

Naqtyraq aıtsaq, tek Shalkóde aýyldyq okrýgynyń jer qorynan burynǵy ákim A. Aıtjanovtyń bir ǵana  №380 qaýlysymen, kadastrlyq nómiri № 03-050-004-099 memlekettik aktisimen alynǵan 245 ga.egistik, № 03-050-002-059 memlekettik aktisimen alynǵan 305 ga.egistik, № 03-050-002-060 memlekettik aktisimen alynǵan 989 ga.egistik, № 03-050-002-061 memlekettik aktisimen alynǵan 142 ga.egistik,  № 03-050-002-058 memlekettik aktisimen alynǵan 230 ga.egistik jerleri, barlyǵy 1911 gektar egistik alqap «Kegen-NAN» seriktestigine berilip ketken. Bul Shalkóde aýyldyq okrýgine qarasty bar joǵy 4933 gektar egistik jerdiń jartysyna jýyǵy ekenin baıqaýǵa bolady jáne «Kegen-NAN» seriktestigi jalǵa alǵan jerler aýyl irgesindegi sý keletin jer ekenin de aıtpasqa bolmaıdy. Qujatta egistik jer dep belgilenip, biraq sý barmaıtyn jer kóleminiń birshama ekenin eskersek, «Kegen-NAN» seriktestigi Shalkóde aýylynyń turǵyndaryn eń shuraıly, eń tıimdi, sýarlamy egistikterinen aıyryp otyr.   Sóıtip aýyldyń irgesindegi sýarmaly egistik jerdi aýyl turǵyndarynyń ózi paıdalana almaı zardap shegýde.

Onyń syrtynda birneshe aýyldyń negizinen egistik jerleri aǵaıyndy Iemberdıevterdiń ıeliginde tur.

Al, Almaty oblysynyń ákimi, oblystyq jerdi paıdalaný men qorǵalýyn baqylaý basqarmasy bul jaǵdaıdy bilmeı me, álde bilse de kóz jumyp otyr ma belgisiz.

Keıbir biletinder Iemberdıevterdiń artynda Parlament depýtattarynyń otyrǵanyn aıtýda. Olardyń ishinde Erlan Iemberdıevtiń  «Kazexim group», «Maıs Agro» seriktestikterinde birge istegenderi de bar deıdi. Kóp uzamaı olardyń da aty-jóni anyqtalyp qalar.

Qazirshe aýyl jurtshylyǵynyń, aýyldastarymnyń jan aıqaıyn QR Premer-mınıstriniń orynbasary-Aýylsharýashylyq mınıstri Ómirzaq Shúkeevke joldaımyn.

Ómirzaq Estaıulynan Almaty oblysy ákimdiginiń, Raıymbek aýdany ákimdiginiń, oblystyq, aýdandyq prokýratýra ókilderiniń, aýyl belsendileriniń qatysýymen  arnaıy komısıa quryp, mınıstrliktiń ınspektoryn jiberip, muqıat teksertip, myńdaǵan gektar jerdi halyq ıgiligine qaıtarý sharalaryn uıymdastyrýdy suraımyn.

Nurlan Nyǵmatýlın men Qasym Jomart Toqaev myńdaǵan gektar aýylsharýashylyǵy jerlerin alyp alyp, ne ózderi paıdalanbaıtyn, ne halyqqa bermeıtin depýtattarǵa qashan tosqaýyl qoıady eken degen de saýal tur kókeıde. Zańdy belden basyp júrgen depýtattardy ne partıa, ne halyq jónge sala almasa jer taǵdyry, el taǵdyry ne bolmaq? 

Aýyldy damytyp, aýylsharýashylyq ónim óndirýshilerdi qoldaý úshin eń aldymen osyndaı jalǵan fermerlerdiń jolyn kesip, jerdi halyqtyń ıgiligine, paıdalanýyna berýimiz kerek.

Halyqqa zıanynan basqa paıdasy joq zańdar shyǵaryp, aýdan, oblys ákimderine bilgenin istetip, jerdi at tóbelindeı chınovnıkter men depýtattardyń bólip alýyna tosqaýyl qoıyp, aýylsharýashylyq nesıeleri men sýbsıdıalaryn oblys ákimderiniń óz týys-baýyrlaryna, balalaryna bólip berýin toqtatpaıynsha aýyldyń jaǵdaıyn jaqsartý múmkin emes.

Álde bılik, Prezıdent, Úkimet aýyl jurtyn osylaı jerden aıyryp, aýyldan kóshirip, artynan «jerge ıe kerek, ıesiz jerdi ıgerýimiz kerek» dep sheteldikterge bermekshi me? Bıliktiń pıǵyly solaı bolsa, áńgime basqa...

Maqsat İlıasuly, «Alash joly» qozǵalysynyń belsendisi