Medıasıa búkil álemde keńinen qoldanylatyn, daýlardy sottan tys sheshýdiń ońtaıly joly dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

Sotta nemese arbıtrajdy tórelik kezinde daýǵa qatyspaıtyn, beıtarap úshinshi jaq  (arbıtr, sot) eki tarap usynǵan aqparatty jınap, tyńdap, taraptardyń oryndaýy úshin mindetti sheshim shyǵarady. Al medıasıada beıtarap úshinshi jaq (medıator) taraptarǵa máseleni talqylaý barysynda ózderine ortaq sheshim qabyldaýǵa kómektesedi. Medıator daýlasýshy taraptardyń oń qarym-qatynas ornatýyna, olardyń ustanymdarynyń túsinikti bolýyna áser etip, basty kúshti olardyń múddeleriniń negizinde jemisti sheshimge kelýge qajetti sheshim qabyldaýǵa, ortaq sheshimge kelýge jumsaıdy.

Qazaqstan Respýblıkasynda medıasıany uıymdastyrýdaǵy qoǵamdyq qatynastar Qazaqstan Respýblıkasynyń 2011 jylǵy 28 qańtardaǵy «Medıasıa týraly» Zańymen retteledi.

Bul zańmen Qazaqstandaǵy medıasıanyń qalyptasýynyń negizi qalandy. «Medıasıa máseleleri jóninde QR keıbir zańnamalyq aktilerine ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» QR Zańymen QR Azamattyq kodeksine, QR Qylmystyq kodeksine, QR Qylmystyq-prosestik kodeksine, QR Ákimshilik kodeksine jáne «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy jergilikti memlekettik basqarý jáne ózin-ózi basqarý týraly» Zańyna ózgerister engizildi. Bul ózgerister qoldanystaǵy zańnama júıesin jáne jańa quqyqtyq ınstıtýtty baılanystyrdy.

Medıasıanyń jáne bitimgershiliktiń «Medıasıa» biryńǵaı ortalyǵy» RQB daıyndaǵan Medıatorlardy daıarlaý baǵdarlamasy boıynsha oqytýdan ótkizý qaǵıdasy  2011 jyldyń 3 shildesindegi Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń qaýlysymen bekitildi. Bul qaǵıdada kásibı medıatorlardy oqytý tártibi rettelip, úshdeńgeıli oqytý júıesi bekitildi.

2012 jyldyń aqpanynda QR Azamattyq prosestik kodeksine jáne QR Salyq kodeksine, sonymen qatar QR «Medıasıa týraly» Zańyna ózgerister engizilip, medıasıa týraly zańnamamen QR Salyq kodeksiniń arasyndaǵy mindetti memlekettik tólemderdi qaıtarý boıynsha qarama-qaıshylyq joıyldy (endigi jerde QR Salyq kodeksiniń 108 babyna sáıkes daýlardy medıasıa tártibinde rettegende mindetti memlekettik tólemder qaıtarylady).

«Medıasıa týraly» Zańǵa sáıkes medıasıa azamattyq, eńbek, otbasylyq jáne ózge de quqyqtyq qatynastardan týyndaıtyn, sondaı-aq onsha aýyr emes jáne aýyrlyǵy ortasha qylmystar týraly (QR Qylmystyq kodeksiniń 68 baby), qylmystyq teris qylyqtar týraly ister boıynsha qylmystyq sot isin júrgizý barysynda qaralatyn daýlar (janjaldar) jáne atqarýshylyq is júrgizýdi oryndaý kezinde týyndaıtyn qatynastar kezinde qoldanylady. Medıasıa rásimi taraptardyń biri memlekettik organ bolyp tabylatyn kezde, jeke jáne (nemese) zańdy tulǵalar qatysatyn azamattyq, eńbek, otbasylyq jáne ózge de quqyq qatynastarynan týyndaıtyn daýlarǵa (daý-sharlarǵa), sonymen qatar sybaılas jemqorlyq qylmystar jáne memlekettik qyzmet pen memlekettik basqarý múddelerine qarsy ózge de qylmystar týraly qylmystyq ister boıynsha qoldanylmaıdy.

Osylaısha medıasıany quqyqtyq ınsıtýt retinde barynsha retteıtin jáne onyń tıimdi qoldanýǵa múmkindik beretin biryńaǵaı zańnamalyq negiz qalyptasqan.

Búgingi tańda medıasıa júıesiniń barlyq býyndarynyń jumysyn úılestiretin memlekettik organ retinde Qazaqstan Respýblıkasynyń Qoǵamdyq damý mınıstrliginiń anyqtalǵany kóńilge qýanysh uıalatady. Mınıstrlik tarapynan medıasıanyń jaǵdaıyn zerdelep, ony damytýdyń basty baǵyttary anyqtaldy. Aǵymdaǵy jyldyń qarashasynda QR QDM Azamattyq qoǵam komıtetiniń tóraıymy Álıa Ǵalymovanyń basshylyǵymen dóńgelek ústel otyrysy ótip, onda aldyńǵy qatarly sarapshylar QR «Medıasıa týraly» Zańyna ózgerister men tolyqtyrýlar engizý boıynsha óz usynystaryn jetkizdi.

Mamandar medıasıa júıesin jetildire túsý jeke jáne zańdy tulǵalardyń quqyqtary men zańdy múddelerin qamtamasyz etýge óz septigin tıgizedi dep esepteıdi.

Romanovskaıa Svetlana Iýrevna
«Ulttyq medıatorlar palatasynyń» Basqarma tóraıymy, 
V shaqyrylymdaǵy Qazaqstan Respýblıkasy Parlamenti Májilisiniń depýtaty