Jan-jaqty damyǵan, aqparatqa qanyq, básekege qabiletti bul qoǵam – ár túrli áleýmettik máselelerge toly. Áleýmet sóziniń túpki maǵynasyn – túgel qaýym, tutas jurtshylyq, ıakı, halyq dep qarastyrýǵa da bolady. Halyqtyń kóńili áldekimge, nemese áldenege esh ýaqytta tolyq tolyp, bárine birdeı rıza bolǵan emes. Demek, ár nárseniń astarynda bir másele bar degen sóz. Qoljetimsiz baspana, turmys jaǵdaıynyń tómendigi, jetim balalar men jesir analar, mamandyǵyń boıynsha qyzmetke ornalasa almaý, bilimsizdik, qorshaǵan ortadaǵy ádiletsizdik, qylmys, t.s.s nárselerdi – qazirgi áleýmettiń kúrdeli máseleleri dep qarastyrýǵa ábden bolady.

«Búgingi kún – erteńgi tarıh» degen ataly sóz bar. Demek, keıin bizdiń balalarymyzdyń urpaǵy babalarynyń qandaı ýaqytta nendeı kún keshkenin kórý úshin –  nasıhat quraly retinde kıno óneriniń atqarar róli orasan. Qazirgi ýaqytta kórermenge aqparat materıaldary ǵalamtor jelisi arqyly óte qoljetimdi. Qalaǵan dúnıeńdi bir smartfondy basqarý arqyly baqylaı alasyń. Osyndaı múmkindikteri mol ýaqytta kórermen talǵamyn qalyptastyrý men jas urpaqty tárbıeleý maqsatynda otandyq kınogerelerdiń shyǵarmalaryn sapaly kınotýyndylar arqyly jetkizýge áreket etý kerek. Maqsattary ár túrli memlekettik jáne komersıalyq arnalardyń da kóptigi bul jaǵdaıda ońynan yqpal eteri sózsiz. Bul oraıda nasıhat quraly retinde kásibı mamandardyń kózqarasymen saraptalyp, jaqsy dep tanylǵan fılmder atalmysh arnalardan kóptep kórsetilýi tıis. Al mundaı dúnıelerdi túsirý úshin tyń ıdeıamen jazylǵan sapaly senarı jáne memleket tarapynan demeý, kórermennen qoldaý kerek. Jasyratyny joq, sońǵy ýaqytta túsirilip jatqan «popkorn» fılmder tek komedıa janrynda. Máselen, «Glamýr dlá dýr» (rej.: A.Uzabaev), «Kelınka Sabına» (N.Adambaı), «Svadba na troıh» (A.Bısembın), «Vse ız-za mýjıkoff» (A.Uzabaev), «Bıznes po-kazahskıı» (N.Qoıanbaev), «Brat ılı brak» (E.Nurǵalıev) t.b. Mundaı sóz mádenıetin túsirip, til mártebesin tómendetetin fılmderdi kórý – kórermendi arzan kúlkige, jeńil oılaýǵa, turpaıy ázilderge bir taban jaqyndaýǵa ǵana tárbıeleıdi.

Egemen el bolýymyzǵa qasyq qany qalǵansha kúresken qanshama batyrlarymyz bar, kósem bılerimiz ben dańqty handarymyz bar. Olardyń esimderin tek kóshe taqtaıshalary men mektep mańdaıshalaryna ilip qoıý azdyq etedi. Senarıster uly tulǵanyń tym quryǵanda bireýin tańdap alyp, zerttep, izdenip, jazyp, jetkizse, basshylyq nege qoldamasqa?

«Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý», «Uly dalanyń jeti qyry», tipti aǵymdaǵy jyl «Jastar jyly» dep bekitildi. Elbasymyz joǵaryda atalǵan joldaýlardyń bárinde kóne zamandaǵy kórikti qalalarymyz, sán saltanaty talasqan ozyq eskertkishterimiz ben mádenı muralarymyzdyń aınymas aıǵaq bolaryn atap ótti. Demek, ulttyq kodty ulyqtaý aıasynda uly tulǵalar týraly túrli janrdaǵy (kórkem fılmder, derekti serıaldar) týyndylar túsiriler bolsa memleket tarapynan qoldaý alary sózsiz. Bul rette telekórermendi durys baǵyttaıtyn blogerler en kásibı mamandardyń da atqarar qyzmeti orasan. Árbir basylym beti men aqparat saıttarynyń kez-kelgeninde kıno óneriniń jańalyqtaryn jarıalaýǵa arnalǵan bólim bolýǵa tıis. Onda salynǵan materıaldardy (fılmderdi, teleserıaldardy, maqalalar men synı taldaýlardy, jańalyqtardy) taldaý arqyly kórermender arasynda pikirtalas uıymdastyryp, talǵamdaryn da túzeýge jol ashýǵa bolady.

Toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini, kimge de bolmasyn jalqaýlyqtan arylyp, tereń izdenýge, tyń jańalyq ashýǵa talpyný kerek. Qazaq kıno ónerinde buryn sońdy túsirilmegen, ıakı az túsiriletin sport, bilim-ǵylym, medısına, ǵarysh, aspan álemi týrasyndaǵy erekshe taqyryptarda fılmder men serıaldar túsirilýi kerek. Muny iske asyratyn jas kınogerlerdiń qabiletin shyńdap, yntasyn arttyrý úshin otandyq, álemdik deńgeıdegi festıválder men baıqaýlardy kóptep uıymdastyrý kerek. Bul – kınomatografısterdiń shyǵarmashylyq jolda ósý deńgeıin kóterip qana qoımaı, sapaly kınoshyǵarmalardyń kóbeıýine áreket etedi.

Búgingi kúnniń aınasyn erteńgi urpaqqa kórsetýde zetteý materıaly retinde qundy bolyp sanalatyn kınotýyndalar kóptep túsirile berse degen ıgi tilek.

Aıjan Esengeldi