Otbasy - kishkentaı memleket. Onyń eshkimge jarıa etpeıtin ózindik ishki ustanym-erejeleri bolady. Neke – bul eki taǵdyrdyń bir arnada toǵysýy. Ol asa názik, syrt kózden tasada óte aıalap, abaılap saqtalýy qajet qarym-qatynastyń bastalýy.  Kópshilikke usynylatyn qyzyqty shoý emes.

Sońǵy kezderi adamdar arasynda árbir áreketin álemge pash etip, áleýmettik jelige jarıalaý jappaı beleń alyp barady. Burynǵylar "Jaqsy - kórgenin, jaman - jegenin aıtar" deýshi edi, qazirgi tańda ol sózdiń quny bes tıyn bop qalǵandaı. Áleýmettik jelini ashsań, kimniń qaıda barǵany, ol jerde neshe saǵat otyrǵany, ne jegeni, ne ishkeni jaıly jazba men sýretterden kóz súrinedi. Sondaılardy kórgende eriksiz oıǵa qalasyń. "Bireý toıyp sekiredi, bireý tońyp sekiredi", aınalamyzdaǵylardyń báriniń «aýzynan aq maıy aqtarylyp» otyrmaǵany anyq. Árbir jeli tutynýshy jazba men sýretterdi qoıarda kúndik asyn ázer taýyp iship otyrǵan, taǵdyrdyń túrli taýqymetin tartyp júrgen ne bolmasa qımasynan aırylyp, ańyrap qalǵan qanshama jannyń bar ekenin eskerip, «olardyń kóńiline qaıaý túsirip jatqan joqpyn ba?» dep az-kem oılansa qaıtedi.

"Bir apam bir apamnan soraqy" demekshi, bul jeli qurǵyrdy qaraı berseńiz, nebir «qyzyqty» kóre beresiz. Sóıtesiz de, ishken-jegenin jazatyndarmen jylap kórisersiz, sirá. Sońǵy kezde baıqaǵanymyzdaı, nekeli ómirdegi nebir názik, bireý turǵaı óz suǵyńnan saqtanatyndaı dúnıelerdi áleýmettik jelige júkteý sánge aınalyp barady. Boıyna "shyr" bitse, álemge jar salyp, áli biline qoımaǵan ishin ustap, kıimin tartyp, ishin kere túsken sýretterdiń talaıyn kózimiz kórip júr. Ana baqytyn seziný árıne erekshe jaǵdaı ekeni daýsyz,  alaıda, ony súıinshileýdiń de óz ádebi bar. Bulaısha jarıaǵa jar salýdy qazaqy orta, qazaqy qoǵam qabyldaı qoımasy anyq. Eń soraqysy bul sýretti onyń ákesi, aǵasy kórmeı me? Sonda uıattyń osynshalyqty arzandap ketkeni me?  Qazaqtyń boıyna qanymen daryǵan kelindik ıba, áke men qyzdyń arasyndaǵy jazylmaǵan ádep zańdylyqtarynyń búginde ádira qalǵany ma? Halyqtyń úlgi-ónege, tálim-tárbıe berýdegi taptyrmas quraly «tyıym» degen bar emes pe edi? Bala jastaıynan úlkenderden esti tyıym estip ósse, aıtylǵan aqyl-keńesterdi kóńilge toqysa quba-qup. Biz de Anamyz, alaıda, júkti kezimizde sýretimizdi jelide jarıalamaq turǵaı, bir ret ákemizdiń kózine kórinýge yńǵaısyzdanyp, jyldap tórkinimizdi tóńirekteı almaıtynbyz. Ata-babamyz ǵuryp boıynsha boıyna bala bitken kelinshekti búgingilerdeı «jarqyratyp» jarnamalamaq turǵaı, til-kózdiń suǵynan saqtasyn dep, «kúmándi», «ishinde kójesi bar», «aıaǵy aýyr» dep tuspaldap aıtqan. Sonymen qosa, halyq aıaǵy aýyr, bolashaq anany tárbıeleýdi de áste umyt qaldyrmaǵan, analarymyz jas kelinniń tanym-talǵamyn ushtap, ómirlik tálimge baýlyǵan. Bizdiń de jan qalaýymyz osy. Bul bir jaǵy.

Ekinshi, bala - Allanyń nyǵmeti, amanaty. Endeshe, sol amanatqa qıanat jasalmaýy tıis. Olaı deıtinimiz, boıdaǵy balanyń durys damyp, jetilýine jaǵdaı jasaý ananyń mindeti. Balasynyń densaýlyǵyna, amandyǵyna alańdaıtyn árbir ana mundaı qadamdarǵa barmaǵany abzal. Sebebi, júktilik kezinde áıel qyl ústinde júrgendeı názik kúıde bolatyndyqtan barynsha syrt kózden, suqty janarlardan saqtanǵany durys, áıtpegende bul balanyń ne ananyń ómirine qaýip tóndirýi múmkin. Qasıetti Quranda "...Sonda oǵan (áıelge) júktiliginiń ár kúni úshin kúndiz oraza tutqannyń, túnde Allaǵa qulshylyq etkenniń saýaby jazylady» delingen. Bul kezeńniń óte jaýapty sát ekenin osydan-aq paıymdaýǵa bolady.

Úshinshi, osy bir sýret qoıý arqyly qanshama jannyń jarasyn jańǵyrtyp, janyn júdetesiz. Sebebi, ómirde perzenttiń tátti ıisin ıiskeý ekiniń birine buıyra bermeıtin baq. Al sizge buıyrǵan eken, onda álemge jar salmaı, únsiz shúkir etińiz. Jabyrqaý jannyń júregine artyq júk artpańyz.

Bul oıymyzǵa qarsy daý aıtatyndar da az bolmas. "Bul olardyń taǵdyry" der. Jaraıdy, solaı-aq bolsyn. Alaıda, odan góri ómirde kórgenińiz ben túıgenińizdi jazsańyz, bilgenińizben bólisseńiz qanshama jannyń saýabyn alyp, qarlyǵashtyń qanatymen sý sepkenindeı, siz de nesheme jannyń júregine izgilik dánin eger edińiz.

Osy áleýmettik jelini durys paıdalanbaýdyń kesirinen qanshama otbasy oıran bop jatyr búginde.

Otbasynyń eshkim bilmeýge tıis ishki qupıalary bolady. Qýanyshyn et jaqyny bilse jetip jatyr emes pe? Bógde jandardyń nazar tikkeni onyń taǵdyryn tastalqan etýi ábden múmkin. Sebebi, til-kóz, suq degen dúnıelerdiń bary da ras. Kóz tıý jaıynda Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): "Kóz tıý - aqıqat. Eger taǵdyrmen jarysqa túse alatyn bir nárse bolsa, onda ol nárse kóz tıý bolar edi ( taǵdyrdy ózgerter edi)" - degen. (Múslım, Ibn Majá). Osy turǵyda din ókilderi "Adamǵa bógde adamdardan bólek óziniń, týystary men dostarynyń da tarapynan kóz tıýi múmkin" degendi alǵa tartady.

Qazirgi qoǵamda ýshyǵyp turǵan turmystyq túrli kıkiljińder men tirshiliktiń qıýy qashqan kórinisteriniń týyndaýyna osy áleýmettik jeli belgili bir deńgeıde sebepker bolyp júrgenin moıyndaýymyz kerek.

Qazaq qoǵamynda aqyl-esi durys árbir adam júrgen-turǵan jerinde elge jaqsy is, úlgi-taǵylym qaldyryp, sonymen qatar jolda jatqan bir túıir tas bolsa da alyp tastaý syndy qarapaıym jol jomarttyǵyn jasap otyrǵan. Al, bul jomarttyq – el ishinde naǵyz erlik sanalǵan. Olaı bolsa, bárimiz Ómir kóshine ilesken jolaýshy ekenimizdi dáıim esten shyǵarmaı, keler urpaqtyń bolashaǵyna temirqazyq bolarlyq jol jomarttyǵymyzdy kórsete júreıik.

Gúlbala Qoshtaı