Ánsheıinde seze bermeıtin, tereńine úńile qoımaıtyn bir zańdylyq bar, bizde. Ol – qazaqqa qazaqtyń senbeıtindigi jáne ılanbaıtyndyǵy!.. Bul dert qaıdan juqty?.. ...Sonaý úsh ǵasyr buryn orystyń qatyn parshasy erkin daladaǵy er qazaqty jaýlaýdyń zymıan josparyn qurady. Orys áskerıleri patshasyna: «Bul halyqty jeńý de, ony qýyp jetý de múmkin emes. Óıtkeni, qazaqtyń shyrt uıqyda jatqan alty jasar balasy: «Jaý shapty!» degen dabyldy estigende, atyp turyp, shaýyp bara jatqan jaıdaq atty qýyp jetip, jalynan ustap qarǵyp minedi de, jaýyna qarsy shabady nemese uly dalaǵa sińip, kózden ǵaıyp bolady» – deıdi. Kóp oılanyp, tereń tolǵanǵan orys bıligi aqyrynda «Qalaıda qazaqty qazaqqa qarsy qoıyp, qandaı jat ıtke sense de, áıteýir, óz-ózine, bir-birine ólse senbeıtindeı» tásil oılap tabady. Ol – qazaqty júzderge bólý, rýlarǵa bólshekteý, aımaqtarǵa alshaqtatý, arasyna syna qaǵý, bir-birine ótirik jamandaý, bir atanyń batyryn ekinshi atadan «kem dep aıtty» dep jalǵan sóz taratý t.s.s. Iaǵnı, qazaqtyń eń qýatty qarýy –namysy bolsa, eń álsiz tusy da – dáp osy namysy bolatyn. Orys osynaý saıqal tásil, sasyq ádisimen qazaqty jaýlap alyp, úsh ǵasyrǵa jýyq ýaqyt bıledi. ...Kenet, aspannan túskendeı bolǵan qazaqtyń táýelsizdigi orysty ońbaı eseńgiretip ketti. V.Pýtın bılikke kelgen kúnnen bastap, orystyń naǵyz ultshyldary oqtyn-oqtyn Kremldiń bir buryshyndaǵy kishkentaı bólmede jınalyp, baıaǵy qatyn patshanyń «jasampaz jolyn» jańǵyrtýdyń máselelerin qarastyra bastady. Sóıtse, qazaqtyń myqty jaqtary kóp eken. Sonyń biri – atom óndirisi bolyp shyqty. Ospadar orystyń: «Nakazat rúblem!» deıtin topas túsinigi iske qosylady. Qazaqtyń erkindigine jıyrma jyldan assa da, orys bıligi birde ashyq, birde jasyryn qazaqty álemdik naryqqa týra shyǵarmaı, ózi arqyly ǵana qatystyrýǵa bar kúsh-jigerin jumsap keledi. Degenmen, qazaqtyń «Qazaq atom óndirisi» ulttyq kompanıasynyń basshysy Muhtar JÁKİSHEV deıtin «pysyqaı» orysyńdy aınalyp ótip, qazaq atomyn damytý men álemdik naryqqa shyǵarýdyń joldaryn jańa tehnologıasy qarqyndy damyp, órkenıettiń aldyna shyqqan japondyqtarmen kelisip-piship qoıypty. Muny estigen Kremldiń qojaıyny terisine syımaı ketedi de, orystardy japondarǵa attandyrap, qazaqtardyń qatysýynsyz kelisim-shart jasasýdy tapsyrady. Biraq, aldyn-ala Muhtar Jákishevpen kelisip qoıǵan japondar Qazaqstannyń qatysýynsyz kelisimge kelýden úzildi-kesildi bas tartady. Óz kezeginde Muhtar Jákishev japondyqtarmen Kanadada tirkelgen «Uranium One» kompanıasy arqyly jumys jasaýǵa ýaǵdalasyp qoıǵan bolatyn Al, orystar úshin ýaqyt óte az, keńistik óte tar edi. Orys bıligi ádettegideı «erejesiz beldesý» ádisine salady. Keshegi keńes úkimetiniń chekıs-shpıony V.Pýtın qazaq basshysymen aqyldasyp-jaqyndasyp júrgende, japondyqtardyń qazaq atomyn órkenıetti damytýǵa shuǵyl kirisip ketip, orystyń qaırańda qalatyndyǵyn birden túsinedi. Memleketaralyq kelisimder men elaralyq dıplomatıa ádirem qalyp, orys bıligi bandıttik qımyldarǵa kóshedi. Qazaq-japon atom kelisimin qalaıda buzý úshin Kreml bıligi, eń aldymen, jaýdy qazaqtyń óz ishinen, Elbasynyń jaqyn mańynan izdeıdi. Minekı, batpan quıryq! Qazaqtyń atom salasynyń mınıstri orys bolyp shyqty. Vladımır Shkolnık. Ol az deseńiz, Shkolnıktiń balalary men otbasy áldeqashan Reseıge kóship ketken turǵylyqty reseılikter eken. Orys bıliginiń kók aspannan izdegeni, qara jerden tabyla ketti. Ol-ol ma, Vladımır Shkolnıktiń uly atom salasynyń jáı mamany ǵana emes, ortanqol sheneýnigi kórinedi. Endi Kreml bıligine «ótirikti – shyndaı, shyndy – qudaı urǵandaı» qylyp, «Qazaq atom óndirisi» ulttyq kompanıasynyń basshysy Muhtar Jákishevti taǵynan taıdyryp, qarańǵyda qursaýlaý ǵana qaldy. Orys chekıseri iske kiristi... Árıne, aram pıǵyl, las nıetin sezdirmeý úshin 2009 jyldyń mamyr aıynda orystyń «Rosatom» kompanıasynyń jetekshisi Sergeı Kırıenko men «Qazaq atom óndirisi» ulttyq kompanıasynyń basshysy Muhtar Jákishevtiń resmı kezdesý ýaqyty belgilendi. Biraq, atalǵan kezdesý ótken joq. Qazaq bıligi lezde Muhtar Jákishevti tutqyndap, bir sátte qapasqa qursaýlap tastady... Muhtar Jákishev túrmege toǵytylǵannan keıin, «Qazaq atom óndirisi» ulttyq kompanıasynyń basshylyǵyna mınıstrlik laýazymyn tastaı salyp, Vladımır Shkolnık keldi. Álbette, ol «Qazaq atom óndirisi» ulttyq kompanıasynda «tártiptiń joqtyǵyn, talan-tarajdyń óristep ketkendigin» «Myń bir túnniń» ertegisinen esh kem qylmaı, aıqaılap aıta bastaıdy. Dáp osy kezde shuǵyl qımyldaǵan orystardyń ARMZ holdıńi baıaǵy Muhtar Jákishev kelisken Kanadada tirkelgen «Uranium One» fırmasynyń belgili bir úlesine qol jetkizdi. Al, ARMZ holdıńiniń dırektory Vadım Jovovtyń qyzyna «Qazaq atom óndirisi» ulttyq kompanıasynyń jańa basshysy Vladımır Shkolnıktiń uly úılengen bolatyn?!. Mine, másele qaıda jatyr, qazaqtar!!! Qyzylorda oblysynyń Jańaqorǵan men  Shıeli aýdandarynyń jáne Ońtústik Qazaqstan oblysynyń Sozaq aýdandarynyń qazaqtary «Qazaq atom óndirisi» ulttyq kompanıasy ashyq óndirip jatqan ýran óndirisiniń kesirinen jappaı naýqasqa ushyrap, bir kózi soqyr, bir qulaǵy shunaq urpaq týyp jatyr, al, Vladımır Shkolnıktiń kókkóz balasynan týǵan saryúrpek nemeleri qazaqtyń qazynasyna shomylyp, Eýropa kýrorttarynda jyl on eki aı boıy demalyp-qydyrystap júr... Al, qazaqtyń taǵy bir qarakózi, jeti balaly úlken otbasynyń ıesi Muhtar Jákishev temir torda tozyp jatyr... ...Bizge qońsy qonsa da, tamyr bolyp jarytpaǵan Kreml bıliginiń «qudireti» osyndaı! Qazaqtyń nanyn jep, sýyn ishken; qazaqtyń arqasynda adam bolyp, laýazymǵa jetip, el qataryna qosylǵan; aqyrynda, qazaqtyń as bergen ydysyna aıaǵyn salyp, qazaqtyń qazynasyn túptep jatqan qasıetsiz hám haram Vladımır Shkolnık áýletiniń «aferasyn» Elbasymyz bile me?!. Álde, Birinshi de bilmeıtin bylyqtar bar ma?!.

Qajymuqan ǴABDOLLA