18 mamyr – halyqaralyq Mýzeı kúnine oraı Almaty oblysyndaǵy «Tańbaly» memlekettik tarıhı-mádenı jáne tabıǵı qoryq-mýzeıinde «Uly dala galereıasy» atty konferensıa ótti.

Ashyq aspan astyndaǵy «Tańbaly» qoryq-mýzeıi Qazaqstannyń ońtústik-shyǵysynda Almaty oblysy, Jambyl aýdany, Qarabastaý aýylynyń soltústik-batysyna qaraı 4 shaqyrym jerde ornalasqan. Almaty qalasynan 170 shaqyrym jerde.

Atalǵan sharaǵa Almaty oblysynyń tanymal sýretshileri men tarıhshy ǵalymdary, jastar jáne BAQ ókilderi qatysty.

Mádenı sharanyń ereksheligi – sonaý qola dáýirindegi tasqa qashalyp salynǵan sýretshilik ónerdi búgingi qylqalam sheberlerimen rýhanı baılanystyrý.

Sonymen qatar munda alǵash ret «Tańbaly túni» atty mádenı is-shara ótti. Oıyn túrinde ótken bul shara óte qyzyqty jáne áserli boldy. Eki topqa bólingen komandalar túnde jaryq shamnyń kómegimen Tańbaly shatqalynda arnaıy kıingen jartas keıipkerlerin kezdestirdi. Teatrlandyrylǵan túngi qoıylymdy tamashalap, sol keıipkerlerdiń beınesin jartastardan izdedi. Beınelerdi jyldam tapqan top múshelerine upaı berilip, sol upaıdyń qorytyndysymen jeńimpazdar anyqtaldy. Arnaıy Alǵys hattarmen marapattaldy.

Mýzeı dırektory Madıar Ámirǵalıev jýrnalıserge bergen suhbatynda:

– Bul mádenı shara «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda ótkizilip otyr. Maqsatymyz Babalardan mura bolyp qalǵan tarıhı qundylyǵymyzdy kólemdi túrde dáripteý. BAQ ókilderine Tańbalynyń tylsymyn kórsetý. «Tańbaly» qoryq mýzeıi búginde IýNESKO-nyń búkilálemdik muralar tizimine engen, sondyqtan osy uıymnyń qorǵaýynda. Bul birden bir kóne dáýir shejiresi bolyp sanalady. Mýzeıdiń maqsaty – kóne dáýirden beri saqtalyp kelgen jádigerlerin bolashaq urpaqqa saqtap, jetkizý. Sonyń aıasynda ǵylymı qyzmetkerler tastaǵy tańbalarǵa jylda manıtorıng ótkizip otyrady. Qys, jaz mezgilinde petroglıfterdiń qalypty jaǵdaıyn saqtaýǵa mán beriledi. Oǵan qosa «Ostrov Krym» ǵylymı-restavrasıa zerthanasy, Qazrestavrasıa mekemelerimen tastardy osy kúıinde saqtap qalýǵa baılanysty zerthanalyq jumystar júrgiziledi. Byltyr 3 195 tańba qujattandyryldy, bul degenimiz osy tańbalardyń budan 5 jyl, 10 jyl burynǵy kezinen beri qandaıda bir ózgeriske ushyraǵanyn anyqtaý. Mundaı monıtorıńtik jumystar jylyna eki ret júrgiziledi. Tekseris barysynda tańbalardyń qandaıda bir ózgeriske ushyraǵany anyqtalsa, ol qalpyna keltiriledi.

Ortalyq Azıa boıynsha tastaǵy petroglıfterdiń eń kóp shoǵyrlanǵan jeri osy jer, munda 5 myńdaı tańba bar. Mýzeıdi damytý boıynsha alǵa qoıǵan josparlarymyz kóp. Osy jyldyń kúzinde álemdik petroglıfter konferensıasyn ótkizýdi kózdep otyrmyz. Sonymen qatar mýzeı qabyrǵasynda otandyq sýretshilerdiń dástúrli festıvalin uıymdastyrýdy josparlap otyrmyz. Bul jumystar týrıs tartýda mańyzy zor. Óıtkeni kópshilikke tasty kóterip aparyp, kórsete almaımyz, al sýretshilerdiń salǵan sýretin kez kelgen jerde kórsetip, tańbalarmen tanystyrýǵa bolady. Pandemıa aıaqtalyp, shekara ashylsa, syrttan kóptegen týrıs keledi degen oıdamyz.

Jartastaǵy sýretter osydan 3-5 myń jyl buryn tasqa qashap salynǵan. Halyqaralyq mýzeı kúnine oraı Almaty oblysynyń sýretshilerin mýzeıge jınap, kóne dáýir men qazirgi beıneleý óneri arasyndaǵy sabaqtastyq nyǵaıa tússe eken degen oımen úlken konferensıa ótkizip otyrmyz. Burynǵy petroglıfter tasqa tańbalanyp salynsa, qazirgi sýretshiler sol tańbalardy qylqalam arqyly qaǵazǵa túsirip, rýhanı qundylyqtarymyzdy óskeleń urpaqqa nasıhattamaq. Jartastaǵy sýretter jaıdan jaı salynbaǵan, ata-babamyz kúndelikti tirshiligin bizge sýret arqyly qaldyryp ketken, – dedi mýzeı dırektory.

Iá, jartastaǵy árbir beıneden biz ótken kóne dáýirdiń qoınaýyna sapar shekkendeı kúı keshtik. Tańbalynyń tylsym syry jumbaǵy kóp. Onyń qadirine jetip, qasterleı bilý búgingi jastardyń boryshy.

El aýzynda «Tańbalynyń mańyndaǵy bir saıda ertedegi shaıqastyń daýysy estiledi» degen qaýeset bar. Ol daýysty óz qulaǵymen estigen adammen aldaǵy ýaqytta jolyǵyp, suhbattasamyz.

Baqtıar Aıtaly