Búgin Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy Ortalyq komýnıkasıalar qyzmeti ǵımaratynda Qazaqstan halqy Assambleıasynyń 20 jyldyǵyna arnalǵan «Beıbitshilik pen kelisim mádenıeti» degen taqyrypta İİ halyqaralyq medıa-forým ótedi. Atalǵan keń aýqymdy halyqaralyq shara Qazaqstan halqy Assambleıasynyń jylyn uıymdastyrý jáne ótkizý jónindegi Ult josparynyń 42-tarmaǵyna sáıkes uıymdastyrylyp otyr. Basqosýdyń kún tártibi etnosaralyq qarym-qatynas pen ult birligi taqyrybyn kórsetýde erekshe talap qoıylatynyna mán beredi. Óıtkeni, búkil álemde ksenofobıa men tózimsizdiktiń ósýi, Eýropada mýltıkýltýralızmniń daǵdarysy beıbitshilik pen kelisimdi qamtamasyz etýde jańa kedergiler men qaýip-qaterler týyndatyp otyr. «Qazaqstan-2050» Strategıasy, Bes ınstıtýttyq reforma men «100 naqty qadam» Ult josparynyń sheshýshi mindetteriniń biri «Máńgilik El» Jalpyulttyq patrıottyq ıdeıasyna negizdelgen jańa qazaqstandyq patrıotızmdi qalyptastyrý bolyp tabylady. Osy rette atap kórsetetin jaıt – etnosaralyq qarym-qatynastar salasynda qajetti oń dıskýrs qalyptastyrýda buqaralyq aqparat quraldary mańyzdy ról atqarady. Al bul is óz kezeginde árkez sarapshylyq qoldaýdy qajetsinedi. Osy sebepti, onyń jumysyna ǵalymdar men etnosaralyq qarym-qatynas salasyndaǵy mamandardy tartyp, taqyrypty talqylaý úshin kásibı orta qalyptastyrýdyń mańyzy zor.
IMG_8997-2El damýynda úlesi bar
Qazaqstan koreıleri qaýymdastyǵynyń qurylǵanyna – 25 jyl
Shyǵys Qazaqstan koreıleriniń qaýym­dastyǵy – elimizdegi alǵashqy etnomádenı bir­les­tikterdiń biri. 1990 jyly qurylǵan qoǵamdyq uıymnyń búginde óńirde 470 múshesi bar. Kóptegen qaıyrymdy ister men bastamalardyń ortasynan tabylatyn koreıler qaýymdastyǵy osy jyldardyń ishinde ultaralyq jáne konfesıaaralyq kelisimdi nyǵaıtýǵa zor úles qosty. Elimizdegi tuńǵysh Dostyq úıin qurýǵa jáne onyń qyzmetin ilgeriletýge, elimizdegi biregeı etnoaýyldy damytýda qaýymdastyq músheleriniń qol­tańbasy, qajyr-qaıraty jatyr.
Koreıler qaýymdastyǵy qyzmetiniń negizgi baǵyttarynyń biri – tarıhı Ota­ny sanalatyn Koreıa Respýblıkasymen isker­lik jáne mádenı baılanystardy damytý hám nyǵaıtý. Bul jumystyń bastaýynda «Rodnık» shirkeýiniń uıymdastyrylýyn aıtýǵa bolady. Oǵan Koreıa Respýblıkasynyń azamaty, pastor Kım Hon Be shaqyryldy. Ǵıbadathana qazirgi kezde oblystaǵy iri hrıstıan shirkeýleriniń birine aınaldy. Qaýymdastyqtyń bastamasymen já­ne «Kvanson» halyqaralyq qorynyń qol­daýymen Qazaqstan-Koreıa «Kvanson» kol­ledji qurylyp, jumys isteı bastady (Dırektory – N.S.Kan). Bul sózdiń qazaqsha maǵynasy «Shamshyraq» degendi bildiredi.
Atalǵan oqý orny stýdentterge bilim berýdiń halyqaralyq gýmanıtarlyq jobasyn usynady. Osy ýaqytqa deıin kolejde 350-den astam jetim bala men áleýmettik turǵyda az qamtylǵan otbasylardyń balalary qaıtarymsyz negizdegi kásiptik bilimderin alyp úlgerdi. Sondaı-aq, túrli ult ókilderi oqıtyndyǵymen de erek­she­le­nedi. Kolejdegi oqý úderisine Oń­tústik Koreıadan volonterler arnaıy ke­lip, qatysyp turady. 2014 jyly bilim orda­synyń bazasynda «Kanvon» atty et­no­mádenı birlestik ashyldy. Koreı asqa­nasynyń ózindik ulttyq ereksheligi bar ekeni barshaǵa málim. Sondyqtan, kolej ishinde koreı salaty men kımchhı, kýksı, pıbımpab syndy dámdi taǵamdardy ázirleýge úıretetin birlestikke jazylýshylar qatary kóp.
Óskemendegi meıramhanada bas aspazshy bolyp eńbek etip júrgen Borıs Soı jýyrda «pıbımpab» taǵamyn pisirýden sheberlik saǵatyn ótkizdi. Ol – osy kolejdiń túlegi. Jalpy, áıgili koreı salatynyń óz tarıhy bar eken. Negizinen Ońtústik Koreıada da, Soltústik Koreıada da bul taǵam túri buryn bol­maǵan. Bul salatty daıyndaýdyń tehnologıasyn 1930-jyldary asharshylyq kezinde Qıyr Shyǵystan Orta Azıa men Qazaqstanǵa kúshtep qonystandyrylǵan koreıler oılap taýypty. Mine, kópshilik tamsanyp júrgen koreı salatynyń tarıhy ultymyzdyń baýyrlastyǵymen de baılanysty dúnıe.
Atalǵan uıym Óskemen men Koreıanyń Kannyn qalalarynyń jáne Shyǵys Qa­zaq­­s­tan oblysy men Koreıanyń Kangvondo provınsıasynyń baýyrlas qala, baýyrlas óńir atanyp, ekijaqty baılanystardy bekite túsýine kóp úles qosty. Qazirgi ýaqytta ta­raptar arasynda oqý oryndaryndaǵy áriptestikti jetildirý josparlanyp otyr. Asosıasıa árdaıym óńirlik Qazaqstan halqy Assambleıasy ótkizetin sharalarǵa belsene qatysyp keledi. Shyǵys óńirinde koreıler asosıasıasy úlken bedelge ıe deýge bolady. Óıtkeni, qaýymdastyq jetekshisi N.S.Kan Qazaqstan halqy Assambleıasy qurylǵan kezden bastap, Assambleıa múshesi retinde el men eldiń jaqyndasýyna zor eńbek sińirdi. Taıaýda koreılerdiń Qazaqstan­da turyp jatqanyna 70 jyl toldy. Jyl
saıyn aı kúntizbesi boıynsha keletin jańa jyl, Dano, Chýsok, Hansık sıaqty birqatar ulttyq merekeler ataýsyz qalmaıdy.
– Bıyl qazaqstandyq koreılerdiń res­pýblıkalyq qaýymdastyǵy men Shyǵys Qazaqstan koreıleriniń qaýymdastyǵy 25 jyldyq mereıtoıyn atap ótti. Koreı tilin oqytý, salt-dástúrin saqtaý, etnosaralyq kelisimdi nyǵaıtý, halyqaralyq áriptestikti jetildirý maqsatynda qurylǵan bizdiń fı­lıaldyń alǵashqy jetekshisi Nıkıfor Kan bolatyn. Koreıler elimizde medısınanyń, bilimniń, aýyl sharýashylyǵy men ónerdiń, sporttyń damýyna aıtarlyqtaı úles qos­ty, – dedi Shyǵys Qazaqstan koreıleri asso­sıasıasynyń jetekshisi Iýlıa Kýnst.
Aǵymdaǵy jyldyń maýsym aıynda Óskemenge Koreıa elshiliginiń ókilderi kel­di. Kezdesý aıasynda birqatar mańyzdy keli­simderge qol qoıylyp, aspazshylyq boıynsha sheberlik saǵattary ótti, fılm kórsetildi, koreıalyq bilikti dárigerlerdiń qabyldaýy uıymdastyryldy. Ekijaqty áriptestiktiń mán-mańyzy jóninde Koreıa Respýblıkasynyń elshiligi janyndaǵy aǵartý ortalyǵynyń jetekshisi Lı Gen Ho jaqsy mysal keltirdi. Ol kolej stýdenti Móldir Nursapanovanyń oqýyn Almatyda, sonan soń Koreıada jalǵastyrǵanyn atap ótti. Qarym-qatynastarǵa kásipkerler de jańa lep qosýda. Mysaly, koreıalyq «Hanbit Nano Medikal» kompanıasy fılıalynyń jetekshisi Pak San Kı úshin Qazaqstan ekinshi Otany ispettes.
«Qazaqstan halqy Assambleıasy – 20 izgi is» respýblıkalyq estafetasy sheńberinde koreıler qaýymdastyǵy stýdentter arasynda qan tapsyrý qaıyrymdylyq sharasyn uıymdastyrdy. Nátıjesinde 60 adam qan tapsyrsa, olardyń basym bóligi «Kvanson» kolejiniń stýdent­teri. Son­daı-aq, «Assambleıa hanshaıymy» su­lý­­lar baıqaýyna koreı ultynyń arý qyz­dary qatysyp, óz óner­lerin pash etse, qaýymdastyqtyń uıytqy bolýymen boýlıńten birinshi qala­lyq týrnır ótkizdi.
Tutastaı alǵanda, jaqynda 25 jyl­dyq mereıtoıyn atap ótken koreıler qaýymdastyǵy elimizdiń damýyna ózindik úlesterin qosýda.
Dýman ANASH,
«Egemen Qazaqstan».
ÓSKEMEN.
Qazaq salǵan soqpaq bólek, jol bólek
Elbasymyz Nursultan Nazarbaevtyń eren eńbegimen órkendep kele jatqan elimizdiń ár jetistigi kóz aldymyzda. Bizdiń memleket tatýlyq pen yntymaqty, ár ult ókil­deri arasyndaǵy dostyqty tý etip ustap, birliktiń ánin shyrqap otyr. Bizdiń kúrdi ultynyń ókil­deri de elin asqar bıikterge bastaǵan Kóshbasshymyzǵa, Uly Dalanyń jany izgilikke toly urpaqtaryna dán rıza. Qashanda ult pen ulysty jatsynbaı, baýyryna basyp, toleranttylyq tanytqan er Túriktiń urpaqtaryna alǵysymyz sheksiz.
Men basqaratyn Qasqabulaq aýyldyq okrýginde kileń kúrdi ulty­nyń ókilderi turamyz. Biraq, biz jergilikti ult ókilderimen syı­lastyǵymyz artyp, taza qazaq ti­linde sóılep, memlekettik tildi óz tilimizdeı kórip ketkenbiz. Bizdiń kúrdi ultynyń balalary qazaq tilin mektep partasynan úırenip, Qazaq eliniń tarıhyn jattap, ósip keledi. Muny jomarttyǵy joǵary, izgiligi mol Qazaq eline degen qurmetimiz dep bilemin. Qazaq – óte tekti, tarıhy tamyrly halyq. Qazaqstan – bolashaǵy jarqyn el. Qazaqtyń kórnekti aqyn qyzy, Memlekettik syılyqtyń laýreaty Kúlásh Ahmetovanyń «Sen – qazaqsyń!» degen óleńin tebirenbeı, tolǵanbaı oqý múmkin emes.
Sen – qazaqsyń!
Qazaq degen el bólek,
Qazaq salǵan soqpaq bólek,
jol bólek.
Kıiz úıi jer sıaqty jup-jumyr,
Shańyraǵy kún sıaqty dóńgelek,
– dep bastalatyn patrıottyq óleńniń jas urpaqqa bereri kóp. Bul óleńdi bizdiń Qasqabulaq orta mektebinde oqıtyn kúrdi ultynyń júregi qazaq dep soǵatyn balalary da aýzynan tastamaıdy.
Baýyrlas qazaq halqynan úlgi tutar, taǵylym alar tusymyz óte kóp. Meniń Otanym – Qazaqstan. Jergilikti ult ókilderinen biz kóp nárse úırenip kelemiz. Kúrdi halqy da qazaqtar sekildi kıiz úı tigedi, tórt túlik mal ustaıdy. Qazaq sıaqty qonaqjaı, meımandos. Osynyń ózi bizdiń birtutas, bólinbes baýyr ekenimizdi aıǵaqtaıdy. Qazaqstan – bizdiń Otanymyz, máńgilik mekeni­miz!
Sýlhaddın MUSTAFAEV,
Qasqabulaq aýyldyq
okrýginiń ákimi.
Jambyl oblysy,
Talas aýdany.
Nemis qyzy Janna-Marı
Negizgi áńgimemizdiń bas­ty keıipkeri Janna-Marı Ve­berdiń ata-babalary Ger­manıadan Re­seıge İ Petr patshalyq etken zamanda qonys aýdaryp, odan soń Qazaq­stanǵa kelip turaqtapty.
Janna-Marıdiń ákesi Alek­­­sandr Veber nemis ul­ty­nan bolsa, anasy Ǵalıa Toq­­tam­­qyzy qazaq ultynan, osy Jympıtynyń tý­masy. Janna-Marı Veber – Q.Myrzalıev atyndaǵy Jympıty orta mektebiniń túlegi. Otbasynda, mektepte qazaq ti­lin­de maıyn tamyza sóıleı biletin ol kezinde marqum ákesi Aleksandrdyń kóńilin edáýir ósirip, marqaıtyp tastaıtyndyǵy da ras-tyn.
Janna-Marı Veber Eńbek jáne áleýmettik qatynastar akademıasynyń zań fakúltetin, M.Ótemisov atyndaǵy BQMÝ-diń pedagogıka jáne psıhologıa bólimin bitirgen bildeı maman. Eńbek jolyn aýdandyq AHAJ bóliminde «Aq otaý» qazynalyq mekemesiniń dı­rek­torlyǵynan bastaǵan nemis qyzy bú­gin­de Syrym aýdandyq sotynyń keńse meńgerýshisi qyzmetin atqaryp júr.
Ulty nemis bolsa da ózin qazaq ókili retinde sanaıtyn Janna-Marı otbasynda qazaq, nemis ultynyń taǵamdaryn til úıiretindeı etip daıyndaýǵa mán beredi. Sondaı-aq, ol qazaq tiliniń mártebesin kóterý, nasıhattaý baǵytynda ózindik biliktiligin, zerektiligin tanytyp, keıbir «men qazaqpyn» dep keýde soǵa­tyndardyń ózin tań-tamasha qal­dyrady.
Osy turǵyda aıta keter­lik jaıttyń biri – qazaq tilinde erkin, maıyn tamyza sóıleıtin Janna-Marı «Til – ta­tý­lyq tiregi» atty qu­­qyq qorǵaý organdary jáne basqa da memlekettik organ­dar qyzmetkerleri ara­syn­da ótkizilgen byl­tyrǵy respýb­lıkalyq baı­qaýda júldeli 3-orynǵa ıe bolyp Bas Pro­kýror A.Daýylbaevtyń qo­lynan «Alǵys hat» alsa, «Mem­le­ket­­tik til – mereıim» atty oblystyq baıqaýda ekinshi dárejeli dıplommen marapattaldy.
Memlekettik tildiń mereıin halyq arasynda keńinen nasıhattaý, ıaǵnı ózin-ózi tanystyrý, maqal-mátelder aıtý, án, óleń-jyr saıystarynda aldyna qara salyp kórmegen nemis qyzy oblystyq sot, aýdan ákimdigi tarapynan Qurmet gra­motasy, Alǵys hattarǵa birneshe dúrkin qatarynan ıe bolǵan.
– Qazaqstan men úshin ystyq. Eli­miz­degi ondaǵan ult ókilderi birlik, dos­­tyq jaǵdaıynda ómir súrýde. Ózim Qazaq­stan halqy Assambleıasynyń mú­shesi retinde túrli sharalarǵa qaty­syp, birlik, beıbitshilik, qoǵamdyq keli­sim sıaqty basty qundylyqtardy nasıhattaýǵa ózindik úlesimdi qosýda­myn, – deıdi Janna-Marı Veber áńgime arasynda.
Janna-Marıdiń uly Radjan jolyn qýǵan zańgerlik salada bolsa, mar­qum atasynyń esimin ıelengen uly Aleksandr aqyn atyndaǵy mekteptiń 4-synybynda oqıdy.

Derekkóz: Aıqyn-aqparat