Keshe Táýelsizdik saraıynda «Qazaqstan – jańa ınovasıalyq hab» atty halyqaralyq ınovasıalyq forým ótti. Oǵan Úkimet basshysy Kárim Másimov pen birqatar sheteldik mamandar jáne sala mınıstrleri qatysty. Premer-Mınıstr forýmnyń ashylý rásiminde Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń quttyqtaý sózin jetkizdi. Elbasynyń sharaǵa degen iltıpatynan ulttyq ınovasıany damytý men alys-jaqyn elderdegi ınnovatorlardy da Qazaqstanǵa tarta bilý qanshalyqty mańyzdy ekenin bilýge bolady. Shara aıasynda salaǵa qatysty birneshe semınarlar uıymdastyryp, álemdi aýzyna qaratqan spıkerler ınovasıa taqyrybynda pikir almasty.

Forýmdy elimizdiń In­ves­tı­sıalar jáne damý mınıstrligi men Tehnologıalyq damý jónindegi ult­tyq agenttigi uıymdastyrǵanyn aıtyp ótken lázim. Oǵan qosa, uıym­dastyrýshylardyń qatarynan Zerde ınfokommýnıkasıalyq holdıńi men Prezıdenttiń «Bolashaq» ha­lyqaralyq stıpendıasyn alýshylar qaýymdastyǵyn jáne Almatynyń «Tek Garden» derbes klasterlik qoryn kórýge bolady. Bir aıta keterligi, forýmnyń bastalar qarsańynda saraıdyń ishinde ınovasıalyq jobalardyń kórmesi ótti. Oǵan Qazaqstanmen qatar, alys-jaqyn shetelderden kelgen kóptegen ónertapqyshtar men túrli fırmalar jáne kompanıa­lar qatysty. Kórmeni jınalǵan qa­ý­ym­men birge Premer-Mınıstr já­ne birqatar Úkimet músheleri tamashalap, tanysyp shyqty. Kór­mede mınıstrlerdiń ǵana emes, kóp­tegen mamandar men BAQ ókilderiniń nazaryn aýdarǵan adamzat damýyna qajetti ınovasıalyq jobalar boldy.

Halyqaralyq sharany júrgizý tizginin qolyna alǵan «Nazarbaev Ýnı­ver­sıtettiń» prezıdenti Shıgeo Katsý alǵashqy semınarǵa 45-ten astam sarapshy men 150 star­tap­tyń negizin qalaýshylar qaty­syp otyrǵanyn atap ótti. Oǵan qosa Ortalyq Azıa, AQSH pen TMD elderinen 1500-ge jýyq qo­naq arnaıy kelip, qatysyp otyr­ǵa­nyn jetkizdi. Sóıtip, sóz kezegin Pre­mer-Mınıstrge berdi. Jı­nal­ǵan qaýymdy aıtýly sharamen qut­tyqtaǵan Úkimet basshysy sózdi Mem­leket basshysynyń qut­tyq­taýy­nan bastady. Onda Elbasy, ınovasıalar – Qazaqstan damýynyń strategıalyq basty baǵytynyń biri ekenin atap kórsetken.

«Túrli salalarǵa ınovasıalardy ázirleý men engizý – memleket damýynyń strategıalyq baǵyty. Ol úshin barlyq qajetti jaǵdaılar qalyptasyp jatyr jáne ınovasıalyq úderisti qoldaýdyń qazirgi zamanǵy ınfraqurylymy qurylýda. Iaǵnı, bul turǵyda ıdeıa­lardy qalyptastyrýdan ony óndiriste qoldanýǵa deıingi sharalar qamtylyp otyr. Inovasıalyq belsendilik, bıznes, ǵylym jáne bilim arasynda qalyptasqan árekettestik, ekonomıkanyń shıki­zattan ınovasıalyq túrge sátti kóshýiniń kepili», dep atap ótken Elbasy.

Prezıdent quttyqtaýynda aıtýly shara saladaǵy ynty­maqtastyqty damytý úshin tıimdi alań ekeni, sondaı-aq, qoǵamǵa aldyńǵy qatarly tehnologıalyq bıznesti tartý boıynsha biregeı múmkindik bolatyny jáne elimizde ınovasıany damytýǵa jańa serpin beretindigi aıtylǵan. «Osy sharany ótkizý Qazaqstandy postkeńestik keńistikte negizgi tehnologıalyq hab retinde ornyqtyrýǵa yqpal etetinine senimdimin. Forýmnyń barlyq qatysýshylaryna jemisti jumys, shyǵarmashylyq tabys tileımin», degen Memleket basshysy quttyqtaýynda.

Osydan keıin Úkimet basshysy ınovasıalyq baǵdarlamany bastaý ońaı bolmaǵanyn, oǵan qatysýshylardyń báriniń birdeı tabysqa jete almaǵany jóninde áńgimeledi. Áıtkenmen, salany eńserýde elimiz kóp kúsh jumsaı otyryp, birqatar jetistikterge ıek artqanyn da baıandady. Sóıtip, Qazaqstan Úkimeti ınnovatorlarǵa qoldaý jasaı beretinine toqtaldy. «Inovasıalardy damytý jáne startaptar joly óte kúrdeli bolatyny málim. Dál osyndaı báseke men tartysta jetistikke jetý eń basty maqsat ekenin, sondaı-aq, bul salanyń mamandary aldynda turǵan qıyndyqtardy eńserýge qaýqarly bolýy qajet ekenin taǵy da aıtqym keledi. Osyǵan oraı, ınnovatorlardy qoldaı alatyn ınstıtýttar qurý da oıymyzda bar. Úkimettiń bas­ty maqsatynyń biri – ınnovator tapqan ıdeıany júzege asyrýǵa jaǵdaı jasaý. Osy turǵyda biz sizderge kómektesemiz.

Negizinde, ınovasıalar men startaptardy damytý joly óte dańǵyl. Búgingi forýmǵa qatysyp otyrǵandardyń barlyǵy 100 paıyz tabysqa jete almaıdy. Biraq, bul bıznestiń ǵajaptyǵy osy, ıaǵnı tabysqa jetip, súrinip, odan keıin qaıta alǵa jyljýǵa bolady. Dál osyndaı básekeles ortada, osyndaı jaǵdaıda úlken múmkindikter ashylady. Búginde bizdiń aldymyzda osyndaı mindet tur. Sonyń biri – bul baǵytta alǵa jyljýǵa múmkindik beretin ınstıtýttar qurý kerek. Al ne istep, qalaı jumys jasaý boıynsha Úkimet kómek bere almaıdy. Ózderińiz óz ıdeıalaryńyzdy júzege asyrýlaryńyz qajet. Árbir memleket, árbir Úkimet jetekshisi elinde «Sılıkon alqabynyń» bolǵanyn qalaıdy. Biraq, kez kelgen memleket muny jasaı almaıdy. Bul oraıda, bizdiń mindet – sizderge qolaıly jaǵdaı jasaý», dedi K.Másimov.

Semınar barysynda Úkimet basshysy birneshe sheteldik spıkerlerdiń pikirlerine nazar aýdardy. «Biz eń jaqsy kezeńde ómir súrip jatyrmyz. Múmkin, dál qazir mundaı oıdan aýlaq shyǵarmyz. Biraq, bir-eki jyl ótkennen keıin eń jaqsy ýaqytta ómir súrgenimizdi eske alatyn bolamyz. Búginde bizdiń múmkindigimiz mol, qolymyzdan bári keledi, degen oımen tolyq kelisemin. Oǵan qosa, jaqsy bastamalar, úlken jumystar daǵdarys kezinde iske asyrylady, degen pikirge qosylǵym keledi. Iaǵnı, qazirgi ýaqytta osy jaǵdaıdy paıdalanýymyzǵa múmkindikter zor. Sondaı-aq, bizge «Sılıkon alqabyn» qurýdyń qajeti joq ekenin taǵy qaıtalap aıtamyn. Sebebi, eger biz durys jaǵdaı jasasaq, ol bizge ózi keledi ǵoı», degen Premer-Mınıstr Investısıalar jáne damý mınıstrine qarata, «Siz Sılı­kon alqabynyń bizge kelýi úshin barlyq jaǵdaıdy jasaýyńyz kerek», dep jalǵady óz sózin.

Bularmen birge, Úkimet bas­shysy saladaǵy startapqa qaty­sýshylar men bıznesmenderdi tek alǵa umtylýǵa shaqyrdy. Odan keıin mınıstrlerge nazar aýdaryp, «Osynda birinshi qatarda mınıstrler otyr. Sizder qatelesýge jol bermeýlerińiz kerek. Óıtkeni, sizderdiń jibergen qatelerińiz tym qymbatqa túsýi yqtımal. Sondyqtan da qatelesý týraly múldem umytyńyzdar», dep túıindedi óz oıyn Premer-Mınıstr.

Sharanyń ekinshi bóliminde Investısıalar jáne damý mınıstri Áset Isekeshev sóz sóıledi. Ol Qazaqstanda ınovasıany damytýǵa kóp kóńil bólinip jatqany jóninde áńgimeledi. «Bizdiń ınovasıalyq jobalarǵa qoldaý jasaýdaǵy aýqymdy jumystarymyz halyqaralyq sarapshylar tarapynan jaqsy baǵasyn alyp otyr. Máselen, Dúnıejúzilik ekonomıkalyq fo­rýmda Qazaqstan básekege qabi­lettilik reıtıńinde 42 orynǵa kóterildi. Inovasıalyq áleýetti arttyrý boıynsha da alǵa jyljyp kelemiz. Desek te, biz qazirgi qol jetkizgen jetistikterimizge maldanyp qalmaı, alǵa qaraı damý úrdisin jalǵastyra beremiz. Sebebi, úlken tabysqa jetý úshin áli de kóp jumys atqarý kerek ekenin jaqsy bilemiz», dedi.

Mınıstrdiń oıyna nazar aýdarsaq, elimizde ulttyń ınovasıalyq qabiletin ashyp, jetildirý isinde kóptegen ıgi sharalar uıymdastyrylyp júr. Munymen qatar, dál qazir alys-jaqyn shetelderden aqyldy bas­tardy, atap aıtqanda, úzdik ınnovatorlardy Qazaqstanǵa tartý úshin tarıhı múmkindik týyp turǵan kórinedi. Sondyqtan, osyndaı ıgi sharaǵa jumsalatyn birer mıllıon qarajattyń erteńgi kúni mıllıardqa aınalyp oralýy ǵajap emes ekenin durystap uqqan jón. Tipti, qazirgi tańda ınovasıasyz damý joq ekenin tolyq túsingen elder ǵana alǵa jyljyp barady.

Forým aıasynda elimizdegi jas ǵalymdardyń úzdik ınovasıalyq jobalary da jurtshylyqqa usynylyp, Investısıalar jáne damý mınıstrligi tarapynan aqshalaı marapattaldy. Atap aıtqanda, úshinshi oryndy ıelengen Dámel Mektepbaevaǵa – 1 000 000, ekinshi orynǵa kóterilgen Aıdar Kemelbaı – 2 500 000, al birinshi oryndy jeńip alǵan Dana Aqylbaeva 7 500 000 mln. teńgeni ıemdendi. Olar óz jetistikteri jóninde áńgimelep, alǵan qarajattaryn jańa jobalaryna jaratatynyn aıtty. Munymen qatar, shara barysynda ınovasıa taqyrybyna jazyp júrgen jýrnalıser de Úkimet nazarynan tys qalmady. Olar da laıyqty baǵasyn alyp, úlken marapattarǵa ıe boldy

"Qamshy"silteıdi

Derekkóz: Egemen Qazaqstan