Almatyny damytýdyń 7 baǵyty

/uploads/thumbnail/20170708204015687_small.jpg

Keshe Almaty qalasynyń ákimdiginde Almaty qalasynyń 2016 – 2020 jyldarǵa arnalǵan damý baǵdarlamasynyń jobasy boıynsha jumysshy toptyń otyrysy ótti.
Óńirdiń damý baǵdarlamasy elimizde alǵash ret kópshiliktiń talqysyna túsip otyr. Kezdesý barysynda qala ákimi Baýyrjan Baıbek shahardy ár qyrynan damytýdyń 7 baǵytyn atap, baǵdarlamany jan-jaqty saralap, jetildire túsý úshin barsha halyqty belsendi atsalysýǵa shaqyrdy.   
Baǵdarlamanyń daıyn jobasy búginnen bastap kópshiliktiń, ıaǵnı sarapshylardyń, bıznesmenderdiń, úkimettik emes uıymdar men qa­la turǵyndarynyń talqylaýy já­ne usynystaryn bildirýi úshin qa­la ákimdiginiń almaty.gov.kz res­mı saı­tynda jarıalanady. Bir aı ishinde usynystar men to­lyq­tyrýlardy arnaıy qurylǵan almaty2020@a-a.kz elektrondy posh­tasyna jiberýge bolady. Bul – Elbasynyń bes ıns­tıtýttyq re­­formasy men «Ult jos­pary – 100 naq­ty qadamdy» is jú­zin­de júzege asyrý. 
Damý baǵdarlamasynyń joba­syn jasaýǵa memlekettik organdar ókilderimen birge qala qurylysy, sáýlet, ekonomıka jáne qalalardy strategıalyq josparlaý salala­ryn­­da úzdik halyqaralyq tá­ji­­­­rıbe jınaǵan, álemge tany­mal «McKinsey&Company» kompa­nıa­sy tartyldy. 
Shara barysynda Damý baǵ­dar­lamasyn talqylaýdy jáne to­lyqtyrýdy qamtamasyz ete­tin, quramyna iri úkimettik emes uıymdardyń, qarjy ınstı­týt­tarynyń ókilderi, salalyq qo­ǵam­dastyqtardyń basshylary, qo­ǵam qaıratkerleri, túrli sarap­shylar enetin Qoǵamdyq keńes qu­rylatyndyǵy aıtyldy. 
– Elbasymyz Nursultan Nazarbaevtyń táýelsizdiktiń al­ǵash­qy jyldarynan bastap qoldaý kór­setýiniń arqasynda Almaty bú­ginde áleýeti mol, elimizdiń asa iri ekonomıkalyq ortalyǵy bo­lyp qalyptasty. Qala búginde eli­mizdiń jalpy ishki óniminiń 30 paıyzyn, salyq túsimderiniń 28 paıyzyn jáne saýdanyń 41 paıy­zyn qamtamasyz etedi. 2014 jyl­dyń qorytyndysy boıynsha jan basyna shaqqandaǵy jalpy aı­maqtyq ónim 29 myń dollar bol­dy. Bul Ortalyq jáne Shyǵys Eý­ropa elderiniń astanalary men iri qalalarynyń deńgeıine teń ekenin kórsetedi. Ónim kólemi boıynsha Almaty Ózbekstanmen teńesse, Qyr­­ǵyzstan men Tájikstannan 5 ese alda. Deı turǵanmen, álem qa­la­larynyń damý deńgeıine saı bolý biz­den batyl qadamdardy talap etip otyr. Sondaı-aq ýrbanızasıa – qazirgi adamzat damýynyń eń bas­ty úrdisi. Máselen, 2008 jyly álemde qala turǵyndarynyń sany aýyl turǵyndarynyń sanymen teń bolsa, 2050 jyly Birikken Ult­tar Uıymynyń boljamynsha, jer sharynyń 85 paıyzy qala­lyq­tar bolady eken. Iaǵnı qazir­gi básekelestik, eń aldymen – qa­­laaralyq básekelestik. El­ba­­symyz «Qazaqstan – 2050» stra­te­­gıasynda elimizdiń álemniń bá­sekege qabiletti 30 memleketiniń qa­taryna ený mindetin qoıyp otyr. Osy úlken mejege jetý úshin qa­zir keshendi jumystar júrgizilip ja­tyr, – deıdi ákim Baýyrjan Baı­bek. 
Ákimniń aıtýynsha, ulttyq jos­par qadamdarymen ushtastyra ja­salǵan bul baǵdarlama Alma­ty­nyń damýyna jańa dem bermek. Ba­ǵ­darlamanyń maqsaty – Alma­ty­ny álemdik deńgeıdegi zamanaýı qa­laǵa, ıaǵnı júk tasymaly, ın­no­vasıalyq bıznesti damytyp, ka­pıtal men týrıserdi ózine tar­ta biletin jáne turǵyndar úshin eńbek etýge qolaıly ortaǵa aı­naldyrý. Bul maqsatqa jetý úshin halyqtyq 5 reformamen bite qaınasqan negizgi bes prınsıp basshylyqqa alynbaq. Olar: árbir adamǵa qamqorlyq kórsetý, ozyq tájirıbelerdiń negizinde tıimdi eko­nomıkalyq sheshimder qabyldaý, ekonomıkanyń qozǵaýshy kúshi retinde bıznesti yntalandyrý, aza­mattyq qoǵamdy barynsha qa­tystyrý, basqarý organdarynyń esep berýi men ashyqtyqty us­tanýy. Osy prınsıpterdiń negi­zin­de «McKinsey&Company» kom­panıasy jáne basqa da ókilderdiń qatysýymen, halyqaralyq táji­rı­be negizinde «Almaty – 2020» baǵ­darlamasynda damýdyń 7 baǵyty aıqyndalǵan. 
– Birinshiden, Almaty ómir sú­rý­ge jaıly qala bolýy ke­rek. Ekin­shiden, qaýipsiz, úshinshiden, áleýmettik salaǵa bet burǵan qala bolǵany jón. Tórtinshiden, eko­nomıkalyq turǵydan turaqty, be­sinshiden, bıznes pen jeke ka­pı­taldyń qalasy bolýy tıis. Al­tynshydan, ıntegrasıalanǵan, ıaǵnı bar­lyq aýmaqtar birkelki damyǵan, halyqaralyq qatynastarda orny myǵym, jetinshiden, turǵyndary belsendi qala bolýy qajet. Osy ba­symdyqtardy tabandy túrde jú­zege asyrý – aldaǵy bes jylda qa­lamyzǵa aıtarlyqtaı oń ózgerister alyp keledi dep senemiz. Kez kel­gen mańyzdy qujat qoǵamda keńi­nen talqylanýy kerek. Bul zaıyr­ly memleket pen tolysqan qo­ǵamnyń úrdisi. Bes halyqtyq re­formanyń negizgi qaǵıdaty – ashyq­tyq. Aldaǵy bir aı kóleminde qa­la­myz­dyń belsendi toptarymen, ıaǵ­nı bıznes ókilderimen, qar­jy­gerlermen, qoǵamdyq uıymdarmen, ǵalymdarmen, jalpy, zıaly qa­ýym­men, jastarmen jáne basqala­ry­men arnaıy kezdesýler ótkizip, qu­jatty talqylaıtyn bolamyz, – dedi ákim.
Baǵdarlamany júzege asyrý­dyń negizi – bes ınstıtýttyq re­for­­ma men «100 naqty qadam». Qa­zir parlamentte aımaqtyń jáne elimizdegi bıznestiń damýy úshin kás­ibı ortany ózgertetin 57 zań jo­basy qarastyrylýda. 
– Sońǵy bes jylda Almaty hal­qynyń sany 3 paıyzǵa artty já­ne terıtorıa eki esege ulǵaıdy. Qazir «Nurly jol» baǵdarlamasy aıasynda ınfraqurylymdar ny­san­dary salynyp jatqanyn bi­lesizder, Almatyda halyqaralyq ae­roport salý týraly sheshim qa­­byldandy. Iaǵnı bolashaqta Al­maty halyqaralyq kólik-lo­gıstıkalyq ortalyq retinde qa­lyptasýy kerek. Jalpy, Almaty eko­nomıkasynyń qurylymy eń úzdik megapolısterdiń má­de­­nıetimen sáıkes keledi. Qa­zaq­standaǵy «startaperlerdiń» sha­mamen 90 paıyzy Almatyda tura­dy. Almaty qarjy ortalyǵy já­ne ekinshi deńgeıli bankter osy qalada qalatynyn Elbasy da aıtty. Sondaı-aq  2017 jyly Ýnı­versıada ótkizýimiz – Alataý aý­danynda jańa sporttyq qury­lym­dardyń salynýyna, aýdannyń jańa­dan qalyptasýyna septigin tıgizedi. Qazir biz Naýryzbaı aýdanynda za­ma­naýı emhana, mektep, ba­la­baqshalar salý, áleýmettik ınf­­raqurylymdar, sporttyq alań­dar qurýǵa 17 mıllıard teńgege me­morandýmǵa qol qoıdyq. Al­dymyzǵa qoıyp otyrǵan maqsat­tarymyzǵa qol jetkizýimiz úshin keleńsiz jaǵdaılarǵa, ásirese, jem­qorlyqqa jol bermeýimiz ke­­rek. Bul bizdiń eldiń ǵana prob­le­masy emes, jemqorlyq álem eko­nomıkasyna jyl saıyn 2-3 trıllıon dollar zalal kelti­re­di eken. Eýropalyq Odaq jem­qor­lyqtan jyl saıyn 120 mıl­lıard evro joǵaltady. Bul bar­lyq memleketke kesir tıgizetin áleý­mettik kesel deýge bolady. Son­­dyqtan munymen kúresýdi toq­tatpaýymyz qajet, – dedi Baýyr­jan Baıbek.
«GlobalFinancialTimes»-tiń ba­ǵalaýy boıynsha Almaty ın­vestısıalyq tartymdylyǵy boıyn­sha 83 qalanyń arasynan álemdik reıtıńte 51-oryndy ıe­lenedi, al «FinancialPost» baspa­synyń derekteri boıynsha qala ekonomıkasy barynsha qarqyndy damýshy 96 qalanyń ishinen Top-10 qalanyń quramyna engen. 
Bedeldi The Economist bas­yly­mynyń sarapshylary ber­gen ba­­ǵasyna sáıkes, 2025 jylǵa qa­­raı Almaty kapıtaldy, teh­no­­lo­gıalar men bilikti ma­man­dar­dy tartý boıynsha álem­­de­gi básekege qabiletti júz qa­­­la­nyń quramyna enbek. De­gen­­men búginde me­ga­po­lıstiń prob­­lemalyq tustary da jet­ki­likti. Máselen, qylmystyq jaǵ­daılardyń ósýi, edáýir kóshi-qon qysymy, qolaısyz ekologıa, avtojoldardyń bos emestigi, TKSH-ınfraqurylymynyń tozýy, qala aýdandary damýynyń árqılylyǵy, halyq­tyń turǵyn úımen tolyqtaı qam­tylmaýy, jumyssyzdyqtyń jo­ǵary úlesi, jergilikti organdardyń jetkiliksiz úılesimdiligi. Mysaly, qalaǵa kún saıyn Almaty obly­synan 250 myń avtokólik kelip, ketedi eken. Kóliktiń mundaı aǵyny joldardyń keptelisin týǵyzatyny anyq. Sondyqtan bul sheshilýi tıis negizgi máseleniń biri. 
Osy máselelerdi eskere oty­ryp, kópshiliktiń talqy­laýy­nan ótken baǵdarlama daıyn bolǵannan keıin, 2016 jyldyń búdjeti qolǵa alynbaq.
– Shynymen, qazir qala deń­geıiniń róli artyp keledi. Da­myǵan 30 eldiń qataryna kirý­diń talaptarynyń biri – qala­lyq aglomerasıany jáne álem­­­­dik deńgeıdegi qalalardy da­mytý. Álemdik deńgeıdegi qa­la atanýǵa Qazaqstandaǵy Al­ma­ty, Astana qalalarynyń múm­kin­dikteri mol dep oılaımyn, – deıdi «McKinsey&Company» kom­panıasynyń ókili Sergeı Kıselev.
Endi, Almaty turǵyndary bir aı ishin­de «qalanyń basty resýrsy – adamdar, olardyń aqyly men shy­ǵarmashylyq qabileti» dep kór­setilgen «Almaty – 2020» Da­mý baǵdarlamasyn talqylaýǵa bel­sendi túrde qatysa alady. 

Derekkóz: Aıqyn-aqparat

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar