Keshe Almaty qalasynyń ákimdiginde Almaty qalasynyń 2016 – 2020 jyldarǵa arnalǵan damý baǵdarlamasynyń jobasy boıynsha jumysshy toptyń otyrysy ótti.
Óńirdiń damý baǵdarlamasy elimizde alǵash ret kópshiliktiń talqysyna túsip otyr. Kezdesý barysynda qala ákimi Baýyrjan Baıbek shahardy ár qyrynan damytýdyń 7 baǵytyn atap, baǵdarlamany jan-jaqty saralap, jetildire túsý úshin barsha halyqty belsendi atsalysýǵa shaqyrdy.
Baǵdarlamanyń daıyn jobasy búginnen bastap kópshiliktiń, ıaǵnı sarapshylardyń, bıznesmenderdiń, úkimettik emes uıymdar men qala turǵyndarynyń talqylaýy jáne usynystaryn bildirýi úshin qala ákimdiginiń almaty.gov.kz resmı saıtynda jarıalanady. Bir aı ishinde usynystar men tolyqtyrýlardy arnaıy qurylǵan almaty2020@a-a.kz elektrondy poshtasyna jiberýge bolady. Bul – Elbasynyń bes ınstıtýttyq reformasy men «Ult jospary – 100 naqty qadamdy» is júzinde júzege asyrý.
Damý baǵdarlamasynyń jobasyn jasaýǵa memlekettik organdar ókilderimen birge qala qurylysy, sáýlet, ekonomıka jáne qalalardy strategıalyq josparlaý salalarynda úzdik halyqaralyq tájirıbe jınaǵan, álemge tanymal «McKinsey&Company» kompanıasy tartyldy.
Shara barysynda Damý baǵdarlamasyn talqylaýdy jáne tolyqtyrýdy qamtamasyz etetin, quramyna iri úkimettik emes uıymdardyń, qarjy ınstıtýttarynyń ókilderi, salalyq qoǵamdastyqtardyń basshylary, qoǵam qaıratkerleri, túrli sarapshylar enetin Qoǵamdyq keńes qurylatyndyǵy aıtyldy.
– Elbasymyz Nursultan Nazarbaevtyń táýelsizdiktiń alǵashqy jyldarynan bastap qoldaý kórsetýiniń arqasynda Almaty búginde áleýeti mol, elimizdiń asa iri ekonomıkalyq ortalyǵy bolyp qalyptasty. Qala búginde elimizdiń jalpy ishki óniminiń 30 paıyzyn, salyq túsimderiniń 28 paıyzyn jáne saýdanyń 41 paıyzyn qamtamasyz etedi. 2014 jyldyń qorytyndysy boıynsha jan basyna shaqqandaǵy jalpy aımaqtyq ónim 29 myń dollar boldy. Bul Ortalyq jáne Shyǵys Eýropa elderiniń astanalary men iri qalalarynyń deńgeıine teń ekenin kórsetedi. Ónim kólemi boıynsha Almaty Ózbekstanmen teńesse, Qyrǵyzstan men Tájikstannan 5 ese alda. Deı turǵanmen, álem qalalarynyń damý deńgeıine saı bolý bizden batyl qadamdardy talap etip otyr. Sondaı-aq ýrbanızasıa – qazirgi adamzat damýynyń eń basty úrdisi. Máselen, 2008 jyly álemde qala turǵyndarynyń sany aýyl turǵyndarynyń sanymen teń bolsa, 2050 jyly Birikken Ulttar Uıymynyń boljamynsha, jer sharynyń 85 paıyzy qalalyqtar bolady eken. Iaǵnı qazirgi básekelestik, eń aldymen – qalaaralyq básekelestik. Elbasymyz «Qazaqstan – 2050» strategıasynda elimizdiń álemniń básekege qabiletti 30 memleketiniń qataryna ený mindetin qoıyp otyr. Osy úlken mejege jetý úshin qazir keshendi jumystar júrgizilip jatyr, – deıdi ákim Baýyrjan Baıbek.
Ákimniń aıtýynsha, ulttyq jospar qadamdarymen ushtastyra jasalǵan bul baǵdarlama Almatynyń damýyna jańa dem bermek. Baǵdarlamanyń maqsaty – Almatyny álemdik deńgeıdegi zamanaýı qalaǵa, ıaǵnı júk tasymaly, ınnovasıalyq bıznesti damytyp, kapıtal men týrıserdi ózine tarta biletin jáne turǵyndar úshin eńbek etýge qolaıly ortaǵa aınaldyrý. Bul maqsatqa jetý úshin halyqtyq 5 reformamen bite qaınasqan negizgi bes prınsıp basshylyqqa alynbaq. Olar: árbir adamǵa qamqorlyq kórsetý, ozyq tájirıbelerdiń negizinde tıimdi ekonomıkalyq sheshimder qabyldaý, ekonomıkanyń qozǵaýshy kúshi retinde bıznesti yntalandyrý, azamattyq qoǵamdy barynsha qatystyrý, basqarý organdarynyń esep berýi men ashyqtyqty ustanýy. Osy prınsıpterdiń negizinde «McKinsey&Company» kompanıasy jáne basqa da ókilderdiń qatysýymen, halyqaralyq tájirıbe negizinde «Almaty – 2020» baǵdarlamasynda damýdyń 7 baǵyty aıqyndalǵan.
– Birinshiden, Almaty ómir súrýge jaıly qala bolýy kerek. Ekinshiden, qaýipsiz, úshinshiden, áleýmettik salaǵa bet burǵan qala bolǵany jón. Tórtinshiden, ekonomıkalyq turǵydan turaqty, besinshiden, bıznes pen jeke kapıtaldyń qalasy bolýy tıis. Altynshydan, ıntegrasıalanǵan, ıaǵnı barlyq aýmaqtar birkelki damyǵan, halyqaralyq qatynastarda orny myǵym, jetinshiden, turǵyndary belsendi qala bolýy qajet. Osy basymdyqtardy tabandy túrde júzege asyrý – aldaǵy bes jylda qalamyzǵa aıtarlyqtaı oń ózgerister alyp keledi dep senemiz. Kez kelgen mańyzdy qujat qoǵamda keńinen talqylanýy kerek. Bul zaıyrly memleket pen tolysqan qoǵamnyń úrdisi. Bes halyqtyq reformanyń negizgi qaǵıdaty – ashyqtyq. Aldaǵy bir aı kóleminde qalamyzdyń belsendi toptarymen, ıaǵnı bıznes ókilderimen, qarjygerlermen, qoǵamdyq uıymdarmen, ǵalymdarmen, jalpy, zıaly qaýymmen, jastarmen jáne basqalarymen arnaıy kezdesýler ótkizip, qujatty talqylaıtyn bolamyz, – dedi ákim.
Baǵdarlamany júzege asyrýdyń negizi – bes ınstıtýttyq reforma men «100 naqty qadam». Qazir parlamentte aımaqtyń jáne elimizdegi bıznestiń damýy úshin kásibı ortany ózgertetin 57 zań jobasy qarastyrylýda.
– Sońǵy bes jylda Almaty halqynyń sany 3 paıyzǵa artty jáne terıtorıa eki esege ulǵaıdy. Qazir «Nurly jol» baǵdarlamasy aıasynda ınfraqurylymdar nysandary salynyp jatqanyn bilesizder, Almatyda halyqaralyq aeroport salý týraly sheshim qabyldandy. Iaǵnı bolashaqta Almaty halyqaralyq kólik-logıstıkalyq ortalyq retinde qalyptasýy kerek. Jalpy, Almaty ekonomıkasynyń qurylymy eń úzdik megapolısterdiń mádenıetimen sáıkes keledi. Qazaqstandaǵy «startaperlerdiń» shamamen 90 paıyzy Almatyda turady. Almaty qarjy ortalyǵy jáne ekinshi deńgeıli bankter osy qalada qalatynyn Elbasy da aıtty. Sondaı-aq 2017 jyly Ýnıversıada ótkizýimiz – Alataý aýdanynda jańa sporttyq qurylymdardyń salynýyna, aýdannyń jańadan qalyptasýyna septigin tıgizedi. Qazir biz Naýryzbaı aýdanynda zamanaýı emhana, mektep, balabaqshalar salý, áleýmettik ınfraqurylymdar, sporttyq alańdar qurýǵa 17 mıllıard teńgege memorandýmǵa qol qoıdyq. Aldymyzǵa qoıyp otyrǵan maqsattarymyzǵa qol jetkizýimiz úshin keleńsiz jaǵdaılarǵa, ásirese, jemqorlyqqa jol bermeýimiz kerek. Bul bizdiń eldiń ǵana problemasy emes, jemqorlyq álem ekonomıkasyna jyl saıyn 2-3 trıllıon dollar zalal keltiredi eken. Eýropalyq Odaq jemqorlyqtan jyl saıyn 120 mıllıard evro joǵaltady. Bul barlyq memleketke kesir tıgizetin áleýmettik kesel deýge bolady. Sondyqtan munymen kúresýdi toqtatpaýymyz qajet, – dedi Baýyrjan Baıbek.
«GlobalFinancialTimes»-tiń baǵalaýy boıynsha Almaty ınvestısıalyq tartymdylyǵy boıynsha 83 qalanyń arasynan álemdik reıtıńte 51-oryndy ıelenedi, al «FinancialPost» baspasynyń derekteri boıynsha qala ekonomıkasy barynsha qarqyndy damýshy 96 qalanyń ishinen Top-10 qalanyń quramyna engen.
Bedeldi The Economist basylymynyń sarapshylary bergen baǵasyna sáıkes, 2025 jylǵa qaraı Almaty kapıtaldy, tehnologıalar men bilikti mamandardy tartý boıynsha álemdegi básekege qabiletti júz qalanyń quramyna enbek. Degenmen búginde megapolıstiń problemalyq tustary da jetkilikti. Máselen, qylmystyq jaǵdaılardyń ósýi, edáýir kóshi-qon qysymy, qolaısyz ekologıa, avtojoldardyń bos emestigi, TKSH-ınfraqurylymynyń tozýy, qala aýdandary damýynyń árqılylyǵy, halyqtyń turǵyn úımen tolyqtaı qamtylmaýy, jumyssyzdyqtyń joǵary úlesi, jergilikti organdardyń jetkiliksiz úılesimdiligi. Mysaly, qalaǵa kún saıyn Almaty oblysynan 250 myń avtokólik kelip, ketedi eken. Kóliktiń mundaı aǵyny joldardyń keptelisin týǵyzatyny anyq. Sondyqtan bul sheshilýi tıis negizgi máseleniń biri.
Osy máselelerdi eskere otyryp, kópshiliktiń talqylaýynan ótken baǵdarlama daıyn bolǵannan keıin, 2016 jyldyń búdjeti qolǵa alynbaq.
– Shynymen, qazir qala deńgeıiniń róli artyp keledi. Damyǵan 30 eldiń qataryna kirýdiń talaptarynyń biri – qalalyq aglomerasıany jáne álemdik deńgeıdegi qalalardy damytý. Álemdik deńgeıdegi qala atanýǵa Qazaqstandaǵy Almaty, Astana qalalarynyń múmkindikteri mol dep oılaımyn, – deıdi «McKinsey&Company» kompanıasynyń ókili Sergeı Kıselev.
Endi, Almaty turǵyndary bir aı ishinde «qalanyń basty resýrsy – adamdar, olardyń aqyly men shyǵarmashylyq qabileti» dep kórsetilgen «Almaty – 2020» Damý baǵdarlamasyn talqylaýǵa belsendi túrde qatysa alady.
Derekkóz: Aıqyn-aqparat
Pikir qaldyrý