Búginnen bastap, Ulttyq bank 20 myń teńgelik banknottardy aınalymǵa engizdi. Ulttyq bank basshylarynyń aıtýynsha, atalǵan aqsha  Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti memlekettik merekesine oraı shyǵarylyp otyr. Esterińizde bolsa 20 myń teńgelik banknot 2013 jyly daıyndalyp, áni-mine aınalymǵa shyǵady degen bolatyn. Endi, mine, sý jańa 20 myń teńgelik aqsha aınalymǵa shyǵyp otyr.

Áleýmettik jelide 20 myń teńgelik banknottardyń shyǵýyna baılanysty qutty bolsyn aıtysyp jatqan azamattar barshylyq. Alaıda, iri kólemde aqshanyń paıda bolǵanyna qýanýdyń ornyna bir sát oılanǵan jón-aý osy. Óıtkeni, aqsha qunsyzdanǵan saıyn neǵurlym iri kólemde shyǵatyn kýpúralar kóbeıe bastaıdy. Máselen, bizdiń elde qaǵaz aqshalardyń sany 200 teńgeden bastap 20 myń teńgege deıin 7-eý bolsa, al aǵylshyndarda nebári 4-eý eken. Naqtyraq aıtsaq, 5 fýnt, 10 fýnt, 20 fýnt, 50 fýnt.

Bul degen sóz, tól teńgemen salystyrǵanda aǵylshyn aqshasynyń qundy ekenin bildiredi. Sondyqtan da, Ulttyq banktiń 20 myń teńgelik kýpúralardy shyǵara bastaýy jaqsylyqtyń nyshany emes. Bul týraly belgili ekonomıs Jankeldi Shymshyqov málimdedi. Onyń aıtýynsha, tól teńgeniń taǵdyry tikeleı munaı barreliniń baǵasyna baılanysty bolyp otyr. Máselen, qazirgi tańda 1 AQSH dollary 300-306 dollar bolyp otyr. Eger aldaǵy ýaqytta 1 AQSH dollary 350, tipti odan da joǵary bolsa 25 myń teńgelik kýpúra shyǵýy múmkin. Alaıda ekonomıs aldaǵy 1 nemese 1,5 jyldyń ishinde mundaı jaǵdaı bolýy múmkin emes degen pikirde.

– 1990 jyly Keńes úkimetiniń Qarjy mınıstri bolǵan Pavlovtyń kezinde eń iri aqsha 100 som bolatyn. Alaıda, odan keıin 5 myń, 50 myń, 100 myń somdyq banknottar shyǵa bastady. Kezinde biz budan aıtarlyqtaı zardap shektik. Óıtkeni, aınalymdaǵy aqsha ulǵaıyp, al aqshanyń satyp alýy birligi tómendep ketti. Sondyqtan da jurtshylyqtyń 20 myń teńgelik kýpúralardyń shyqqanyna qýanýy durys emes. Áıtse de, bir jaǵynan Ulttyq bank 20 myń teńgelik banknottardy aınalymǵa shyǵarýǵa májbúr bolyp otyr. Óıtkeni, 20 myń teńgelik banknot shyqpasa, esep aıyrsý qıyndap ketedi. Sondyqtan da, atalǵan banknotty engizý yńǵaılylyq turǵysynan, árıne, durys. Alaıda, osy baǵytpen kete bersek, aldaǵy ýaqytta 100 myń teńgelik kýpúra shyǵýy múmkin. Óıtkeni, sarapshylar bolashaqta munaı arzandamasa, qymbattamaıdy degen pikir aıtyp otyr, – deıdi Jankeldi Shymshyqov.

Uzyn sózdiń qysqasy, ekonomıs tól teńgeniń taǵdyry munaıdyń arzandap nemese qymbattaıtyna baılanysty dep otyr. Sondyqtan da, ol ulttyq valútanyń bolashaǵyna Úkimetten bastap qarapaıym halyqqa deıin jaýapty degen pikirde. Óıtkeni, teńge qunsyzdanǵannan keıin ulttyq valútaǵa degen senim kúrt tómendep ketti. Al  Qazaq eliniń Táýelsiz el bolyp, óz tizgini ózinde bolýy úshin teńge turaqty bolýy kerek. Sebebi sońǵy kezderi reseılik saıasatkerler ortaq valúta engizýge qulshynyp otyr. Eger halyq jappaı tól teńgeden teris aınalatyn bolsa, ortaq valúta oıqastap ortaǵa shyǵýy múmkin. Bul degen sóz Táýelsizdikti qoldan berý degendi bildiredi. Sondyqtan da, barsha qazaq Irannyń rýhanı kósemi Aıatolla Homeını sıaqty «Ash aryq ómir súrýge barmyn. Biraq táýelsiz, erkin bolsam boldy» degen oıǵa kelýi kerek. Áıtpegen jaǵdaıda, Táýelsizdikti qoldan beremiz.

Serik JOLDASBAI.