الماتى قالاسىنداعى №4 كىتاپحانادا استانانىڭ 20 جىلدىعىنا وراي «ايقىن» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، پۋبليسيست نۇرتورە جۇسىپپەن كەزدەسۋ ءوتتى.
ءىس-شارانىڭ باستى ماقساتى – ەلوردانىڭ قازاقستاننىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى مەن اتقارىلعان اۋقىمدى ىستەرىن جاستارعا جانە قالا تۇرعىندارىنا جەتكىزۋ. كەشەگى مەن بۇگىنىن سالىستىرا وتىرىپ، ساراپتاما جاساۋ. كەزدەسۋگە اقىن، عابيت مۇسىرەپوۆ پەن ءسابيت مۇقانوۆ اتىنداعى مۇراجاي ديرەكتورى ءادىلعازى قايىربەك، الماتى عارىشى قۇقىقتىق تەحنولوگيالىق كوللەدج وقىتۋشىلارى كلىچنيازوۆا گۇلنار، بولەكبايەۆا نازگۇل جانە ستۋدەنتتەر، جاس بۇلدىرشىندەر قاتىستى.
وتكەن 20 جىل ىشىندە ەلىمىزدىڭ باس قالاسى – استانا تورتكۇل دۇنيەنى تۇگەل تامساندىرعان تاريحي قۇبىلىسقا اينالعانى اقيقات. ارقا توسىندە ءسانى مەن سالتاناتى جاراسىپ، وزىق يدەيالاردى، جاڭا عىلىمي شەشىمدەر مەن ساۋلەت ونەرىنىڭ وزىق ۇلگىلەرىن ومىرگە اكەلدى. تولعاقتى تۇيىندەردى تالقىلايتىن جاھاندىق ورتالىققا اينالدى. وسى ورايدا نۇرتورە ءجۇسىپ جاستارعا استانانى جان-جاقتى تانىستىرىپ، باعىندىرعان بەلەسىن ايتپاس بۇرىن ول: «قازاقتىڭ وسىعان دەيىنگى ءجۇرىپ وتكەن جولدارىن قارايتىن بولساق، ءار عاسىردا قيىن كۇندەر كەشكەن. 20 عاسىر ۇلتىمىزعا ەڭ اۋىر، ۇلكەن زارداپتار اكەلگەن زامان بولدى. وسىعان وراي، 21 عاسىرعا اۋىسقان ۋاقىتتا وتكەن شاقتان قالعان ۇرەيمەن، بولاشاققا حالىق كۇدىكپەن قارادى. ءبىراق مۇلدەم باسقاشا باستالدى. ارينە بۇنىڭ بارلىعىن اۋىزبەن ايتۋ وپ-وڭاي. 2002 جىلى استانانىڭ سول جاق جاعالاۋىندا بايتەرەك پەن قازىرگى كولىك جانە كوممۋنيكاسيا مينيسترلىگى وتىرعان ەكى بيىك عيمارات قانا بار ەدى. وتكەن مەن بۇگىندى سالىستىرار بولساق، ايىرماشىلىق اسپان پەن جەردەي. ادام سەنبەستەي وزگەردى. از ۋاقىت ىشىندە الىپ قالالار قاتارىنا قوسىلا الدى. جۇتىلۋعا جاقىن قالعان ۇلت، ءوز قولىمەن ءوزىنىڭ استاناسىن سالدى»،– دەپ الدىمەن وتكەن تاريحقا توقتالدى. سونىمەن قاتار، «جان باعىپ كۇن كەشكەن ۇلت، جاڭا عاسىردا ساپالىق وزگەرىسكە ءتۇستى. استاناداعى ەڭ العاش كىمگە ەسكەرتكىش قويىلعانىن بىلەسىزدەر مە؟ قازاقتىڭ سوڭعى حانى كەنەسارى قاسىمۇلىنا. ونىڭ دا سيمۆولدىق ءمانى بار. مىنە، قازاق ساپالىق تۇرعىدا ءوز ەلورداسىن ءوزى سالىپ، الەممەن باسەكەگە تۇسە الاتىن جاعدايعا جەتە الدى. «كەلدى، كوردى، جەڭدى»،– دەگەن ەجەلگى زاماننان قالعان اتاقتى ءسوز بار. سول سياقتى ءبىزدىڭ حالىق «ەلورداعا باردى. استانانى سالدى. ۇلكەن بيىكتى باعىندىردى»،– دەپ اۋىز تولتىرا ايتا الامىز. ەلباسىنىڭ ساليحالى ساياساتى استانانى ارقا توسىنە اپارىپ، قازاقتىڭ عاجاپ قالاسىن سالۋ ارقىلى، تاۋەلسىزدىكتىڭ ىرگەسىن مىقتاپ بەكىتىپ بەردى»، – دەپ جەتكەن جەتىستىگىمىزدى جەتە ءتۇسىندىردى.
كەزدەسۋ بارىسىندا نۇرتورە ءجۇسىپ قايماعى بۇزىلماعان قازاق حالقىنىڭ بۇرىنعى مەن بۇگىنگى قارقىنىن تولىقتاي قامتىپ شىقتى. بۇعان قوسا ستۋدەنت جاستارىمىز دا بارىنشا بەلسەندىلىك تانىتتى. ءبىرى ءان ايتسا، ەندى ءبىرى الىپ شاھارعا ارناپ شىعارعان ولەڭدەرىن وقىدى. ءىس-شارا سوڭىندا ەڭسەلى قالاعا بايلانىستى ۆيكتورينالىق سۇراقتار قويىلىپ، دۇرىس جاۋاپ بەرگەندەرگە كىتاپتار سىيلادى.
ايتا كەتەيىك، كەزدەسۋدى الماتى قالاسى ىشكى ساياسات باسقارماسى مەن «ەل-شەجىرە» قوعامدىق قورى ۇيىمداستىردى.
پىكىر قالدىرۋ