پرەزيدەنت ءار جىلعى حالىققا ارناعان جولداۋلارىندا تۇرعىنداردىڭ  دەنساۋلىعىن نىعايتۋعا قاتىستى ۇكىمەتكە، ءتيىستى مينيسترلىكتەرگە ۇدايى تاپسىرما بەرىپ كەلەدى. ويتكەنى سالۋاتاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ – ءار ازاماتتىڭ ەركى. ءبىراق تۇرعىنداردىڭ ەم الۋىنا جانە دەمالۋىنا قازاقستان كونستيتۋسياسى دا كەپىل بولىپ وتىر. سوندىقتان ءاربىر قازاقستاندىق ازامات جەكە مەنشىكتەگى دەنساۋلىق مەكەمەسىنە نەمەسە  مەمەلەكەتتىك دەنساۋلىق مەكەمەسىنە بارىپ، ەم-دومىن شەكتەۋسىز الا الادى. بۇعان ەشقانداي كەدەرگى جوق. قايتا قازاقستان ۇكىمەتى حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا بارلىق جاعدايدى جاساپ وتىر. بۇعان ەڭ الدىمەن قازاقستاندا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن دامىتۋدىڭ 2016-2019 باعدارلاماسى سەپتىگىن تيگىزىپ وتىر. ويتكەنى...

• جىل وتكەن سايىن حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى ارتىپ كەلەدى.
• تۇرعىنداردىڭ مەديسيناعا، اتاپ ايتقاندا، اق حالاتتى ابزال جاندارعا دەگەن سەنىمى ارتتى.
• ءاربىر پاسيەنتتىڭ كەز كەلگەن ەمحانانى تاڭداۋىنا مۇمكىندىك بەرىلدى.
• بۇرىن تىركەۋگە تۇرعان تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا عانا ازاماتتار سول ەمحانادان ەم-دوم الاتىن. ءقازىر مۇنىڭ بارلىعى وزگەردى. قازاقستان ازاماتى ءوزى قالاعان ەمحاناعا كەدەرگىسىز تىركەلە الادى.
• ەلىمىزدە كەز كەلگەن سىرقاتتىڭ دياگنوزىن انىقتاي الاتىن قىمبات اپپاراتتار مەن تەحنولوگيالىق جابدىقتار پايدا بولدى.
• حالىق سالاۋاتتى ءومىر سالتىن جوعارىدان ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزبەي-اق وزدەرى تەرەڭ تۇسىنە باستادى.
• اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا جاسالعان شارالار وڭ ناتيجەسىن بەرە باستادى.
• دەنساۋلىق ساقتاۋ ورىندارى حالىقتىڭ دەنساۋلىعىنا باسا نازار اۋدارۋدا. ءقازىر سكرينگتىك شارالار ءجيى وتكىزىلەدى. مۇنىڭ بارلىعى اينالىپ كەلگەندە، حالىقتىڭ ءوز دەنساۋلىعىنا ءجىتى نازار اۋدارىپ، مەديسينا وكىلدەرىنە دەگەن سەنىمىن ارتتىردى. ونىڭ ۇستىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن دامىتۋدىڭ 2016-2019 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسىنىڭ قازىرگى ۋاقىتتا ناتيجەسى دە زور بولىپ وتىرعانىن ايتا كەتۋ كەرەك.

راسىندا دا بۇگىنگى كۇندە حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى، سونىمەن قاتار مەديسينالىق تەحنولوگيالاردىڭ جەتىلۋىنە قاتىستى حالىقتىڭ سۇرانىسى دا ارتتى. ويتكەنى زاماناۋي تەحنيكالار مەن وزىق ءارى ساپالى مەديسينالىق اپپاراتتار كوبەيگەن سايىن حالىقتىڭ دا سەنىمى نىعايدى. پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ تا ءار جىل سايىنعى حالىققا ارناعان جولداۋىندا مەديسينا سالاسىن نازاردان تىس قالدىرماي، ۇدايى ايتىپ كەلەدى. ۇكىمەتكە جانە ءتيىستى مينيسترلىكتەرگە وسىعان قاتىستى ناقتى تاپسىرمالار جۇكتەلگەن. مەديسينا مەكەمەلەرى دە اۋرۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن تۇرعىندارمەن تىكەلەي تىلدەسىپ، سكرينگتىك تەكسەرۋلەر وتكىزىپ، پاسيەنتەرمەن تۇراقتى ءارى كەرى بايلانىس ورناتىپ كەلەدى.

­–«قازىرگى دەنساۋلىق ساقتاۋ ءىسى قىمباتقا تۇسەتىن ستاسيونارلىق ەمگە ەمەس، نەگىزىنەن اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا باعىتتالۋعا ءتيىس. سالاماتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاي وتىرىپ، قوعامدىق دەنساۋلىقتى باسقارۋ ءىسىن كۇشەيتۋ كەرەك. جاستاردىڭ  رەپرودۋكتيۆتى دەنساۋلىعىن قورعاۋعا جانە نىعايتۋعا ەرەكشە نازار اۋدارۋ كەرەك. تيىمدىلىگى از جانە مەملەكەت ءۇشىن شىعىنى كوپ ديسپانسەرلىك ەم قولدانۋدان نەگىزگى سوزىلمالى اۋرۋلارعا الىستان دياگنوستيكا جاساپ، سونداي-اق وسى سالانى امبۋلاتورلىق ەمدەۋ ارقىلى باسقارۋعا كوشۋ قاجەت»، – دەدى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ  حالىققا ارناعان جولداۋىندا.

راسىندا دا «اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدەگەننىڭ» ءجونى ارتىق. ويتكەنى حالىق ايتقانداي، «دەنساۋلىق – زور بايلىق». مۇنى كەز كەلگەن ادام تۇسىنە بىلگەنى دۇرىس.

پرەزيدەنت اتاپ كورسەتكەندەي، «دەنساۋلىق ساقتاۋ ءىسى ەمگە ەمەس، نەگىزىنەن اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا باعىتتالۋعا ءتيىس». ارينە مۇنىڭ بارلىعى دا ايتۋعا وڭاي. دەسەك تە، مۇنىڭ بارلىعى ەڭ الدىمەن نەگە بايلانىستى؟

بىرىنشىدەن، ءبىرىڭعاي دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ ينفراقۇرىلىمى دامىتىلۋى كەرەك.

ەكىنشىدەن، مەديسينالىق قىزمەتتىڭ ساپاسى ارتۋى ءتيىس.

ۇشىنشىدەن، دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارى قاجەتتى تەحنولوگيالىق  قۇرالدارمەن جابدىقتالۋى ءتيىس.

تورتىنشىدەن، مەديسينا سالاسىندا جەكە مەنشىك ارىپتەستىكتىڭ (ءمجا) ارتۋى دا دامۋعا ءوز ىقپالىن تيگىزەدى.

بەسىنشىدەن، جاڭا زاماناۋي ەمحانالار مەن اۋرۋحانالار سالىنۋى ءتيىس.

التىنشىدان، ەڭ باستىسى، مەديسينا سالاسىنا حالىقتىڭ قاجەت ەتۋىنە ساي ينۆەستيسيا تارتىلۋى كەرەك.

ال اتالعان ماسەلەنىڭ بارلىعى دا قازىرگى ۋاقىتتا  قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن دامىتۋدىڭ 2016-2019 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسىنىڭ ناتيجەسىندە جۇزەگە اسۋدا. ويتكەنى بۇل سالادا باعىت بار، باعدارلاما بار، جۇيەلى جۇمىس بار. سوندىقتان ءىستىڭ ناتيجەلىلىگى بىردەن كوزگە كورىنۋدە. مىسالى...

1.2011-2015 جىل­­دارعا ارنالعان «سالاماتتى قا­زاقستان» مەملەكەتتىك باعدار­لا­ما­سىنىڭ نەگىزگى ماقساتى – ەلدىڭ ورنىقتى الەۋ­مەت­تىك-دەموگرافيا­لىق دامۋىن قام­تاماسىز ەتۋ ءۇشىن قازاقستان ازاماتتارىنىڭ دەنساۋلىعىن جاق­سارتۋ بو­لدى.

2. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن دامىتۋدىڭ 2016-2019 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسىنىڭ ماقساتى – قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتىن دامىتۋ، ۇلتتىق دارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋ ساياساتىن ىسكە اسىرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ينفراقۇرىلىمىن ودان ءارى دامىتۋ جانە ت.ب. ەكەنى تۇسىنىكتى.
3. تاياۋدا اتالعان باعدارلامالاردىڭ جالعاسى رەتىندە 2018–2025 جىلدارعا ارنالعان دەنساۋلىق ساقتاۋ ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋدىڭ وڭىرلىك ۇزاق مەرزىمدى جوسپارلارى بەكىتىلدى. بۇل دا دەنساۋلىق سالاسىنا سەرپىن بەرەتىنى ءسوزسىز.

دەمەك، مۇنىڭ بارلىعى دا رەسپۋبليكامىزدا تۇراتىن حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ارتتىرۋ، قولداۋ جولىنداعى جاسالىپ جاتقان قادامدار. ارينە، قۇر سوزبەن نەمەسە اعارتۋ، ۇگىت-ناسيحات جۇمىسىمەن مەديسينانى العا جىلجىتۋ قيىن. بۇل سالاعا ەڭ الدىمەن ينۆەستيسيا تارتىلۋ كەرەك، بۇل كوپ قارجىنى كەرەك ەتەتىن سالا. ويتكەنى جىل سايىن مەديسينالىق جابدىقتار مەن قۇرىلعىلار، تەحنولوگيالار، مەديسينالىق اپپاراتتار جاڭارىپ جاتىر. ال الەمدىك مەديسينادا بولىپ جاتقان يننوۆاسيالىق جاڭالىقتاردان قازاقستان قالىس قالا المايدى.  بۇل ورايدا رەسپۋبليكامىزداعى مەديسينالىق مەكەمەلەردىڭ تەحنيكالىق جاعىنان جابدىقتالۋى قالاي؟ وزگەرىستەر، العا جىلجۋ بار ما؟ بۇل ورايدا ءبىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنەن العان دەرەكتەرىمىز تومەندەگىدەي بولدى:

سوڭعى ءبىر جىلدان اسا ۋاقىتتا جىلدا رەسپۋبليكا بويىنشا مەملەكەتتىك مەديسينالىق ۇيىمداردىڭ ەڭ تومەنگى ستاندارتتارعا سايكەس مەديسينالىق تەحنيكامەن جابدىقتالۋ ۇلەسى 4،5 پايىزعا ارتقان، ناقتى ايتقاندا،  2017 جىلى 63،2 پايىز شاماسىندا بولسا، بۇل كورسەتكىش 2018 جىلى 67،7 پايىزعا دەيىن وسكەنى بۇل جاعىمدى ناتيجە ەككەنى ءسوزسىز..

ايتا كەتۋ كەرەك، پرەزيدەنتتىڭ قازاقستان-2050» ستراتەگياسىندا دەن­ساۋلىق ساقتاۋ  سالاسىندا جەكە مەديسينانى جانە مەملەكەتتىك جەكەمەنشىك ارىپتەستىكتى دامىتۋ (ءمجا) دامىتۋ كوزدەلگەن. سوندىقتان قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا  ءمجا جوبالارىن دامىتۋعا قاتىستى سەرپىندى جوبالار قولعا الىنعان. دەرەككە جۇگىنەر بولساق، 2016 – 2018 جىلدار ارالىعىندا 4،9 ملرد تەڭگەگە 241 ليزينگتىك جوبا جۇزەگە اسقان. ءمجا شەڭبەرىندە 5،4 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 16 كەلىسىمشارت جاسالعان. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنەن العان مالىمەتتەرگە سەنسەك، 6  – كومپيۋتەرلىك توموگرافيا، 5 – ماگنيتتى-رەزونانستى توموگرافيا، 1 – رەنتگەندىك جۇيە، انەستەزيولوگيا، رەانيماسيا جانە قارقىندى تەراپيا بولىمشەلەرى ءۇشىن  1 قۇرىلعى الىنعان. سونداي-اق سوڭعى ەكى جىلدا دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارى ءۇشىن ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جابدىقتاۋ مەن كۇردەلى جوندەۋگە بولىنگەن جالپى سيپاتتاعى ترانسفەرتتەر كولەمى 111،7 ملرد تەڭگەدەن اسقان.  2017–2018 جىلدار ارالىعىندا مەديسينالىق جابدىقتى ساتىپ الۋ ءۇشىن  جالپى قۇنى 18 ملرد تەڭگە بولاتىن 21 ءمجا جوباسى ءقازىر جۇمىس ۇستىندە  ەكەنىن ايتا كەتكەن ءجون.سونداي-اق، Varian Medical Systems، فارمستاندارت، Phillips سياقتى  الەمدىك مەديسينالىق وندىرۋشىلەرىمەن ءمجا نەگىزىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارىن جابدىقتاۋ بويىنشا ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمىنا قول قويىلعان.

راس، ماڭىزى زور الەۋمەتتىك جوبالارعا ەل قازىنانىڭ قارجىسى جەتە بەرمەيدى. سوندىقتان بۇل سالاعا جەكە بيزنەستى تارتۋ قاجەتتىگىن ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوزىنىڭ سويلەگەن سوزدەرىندە، حالىققا ارناعان جولداۋىندا ءجيى  ايتىپ كەلەدى. 

– جەكەمەنشىك ين­ۆەستيسيالاردى تارتۋ جونىنەن مەم­لەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك (ءمجا) تەتىگى وراسان زور الەۋەتكە يە بولىپ وتىر. قازاقستاندا بۇل تەتىكتى ىسكە قوستىق، ءبىراق تا ول وزىق الەمدىك  پراكتيكاعا سايكەس جەتىلدىرۋدى تالاپ ەتەدى، – دەپ اتاپ كورسەتتى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.

دەمەك، جالپى مەديسينا سالاسىنا تارتىلعان ينۆەستيسيا حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا ءارى نىعايتۋعا  ۇلكەن ىقپالىن تيگىزەدى. مۇنى ەش جوققا شىعارا المايمىز. تاعى ءبىر مىسال، وتكەن جىلدىڭ قاڭتار–قاراشا ايىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا 92،6 ملرد تەڭگە ينۆەستيسيا تارتىلعان ەكەن. بۇل وتە قوماقتى قارجى. اتالعان ينۆەستيسيانىڭ ىشىندە 38،9 ملرد تەڭگەسى  بيۋدجەتتەن تىس جۇمسالعان قارجى بولىپ وتىر. دەمەك، مەملەكەتتىك جەكەمەنشىك ارىپتەستىكتىڭ مەديسينا سالاسىن دامىتۋعا، زاماناۋي تەحنولوگيالارمەن (ءمجا) جابدىقتاۋدا ۇلەسى وراسان زور بولىپ وتىر. ارينە، مۇنىڭ بارلىعى دا پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا وراي، قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن دامىتۋدىڭ 2016-2019 جىلدارعا ارنالعان «دەنساۋلىق» باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا جۇزەگە اسىپ جاتقانىن ايتا كەتۋ كەرەك.

بەرىك بەيسەن ۇلى