الماگۇل چابايەۆا قاراپايىم ءمۇعالىم ەدى. الايدا وسىدان ون جىلعا جۋىق ۋاقىت بۇرىن ول ءوز بيىگىنىڭ بۇل ەمەستىگىن ءتۇسىندى. ءوزىن ىزدەپ تاپقىسى كەلدى، تاپتى دا... 23 ءساۋىر سايتىمىزدا جاريالانعان سۇحباتتىڭ جالعاسى تومەندە...

–مەن كىممىن؟ ومىرگە نە ءۇشىن كەلدىم، ميسسيام قانداي؟ بۇل قوعامعا نە بەرە الامىن؟

–جاسىڭا جاس قوسىلعان سايىن سەنى مازالايتىن نەگىزگى ءۇش سۇراق – وسىلار. وسى سۇراقتار اياسىندا تولعانىپ ءجۇرىپ، يدەيا تۋىندادى. سونى ءقازىر جۇزەگە اسىرىپ جاتىرمىز. بۇگىن مەن وسى ءۇش سۇراققا دا جاۋاپ بەرە الامىن.

الدىمەن اتا-اناما العىس ايتامىن...

–9 بالالى وتباسىندا ءوستىم. اكەم مەن انام بالا كۇنىمنەن بويىمنان ۇشقىندى بايقادى. «الماگۇلىم ءبىر توبە، قالعان 8ء-ى ءبىر توبە» دەپ ايتىپ وتىراتىن قاشان دا. ماعان ايرىقشا كۇتىم جاسادى، ەرەكشە كوڭىل ءبولدى. سەبەبى بالا كۇنىمنەن ويىمدى اشىق ايتاتىنمىن، قاي ورتاعا بارسام دا ەركىن سويلەيتىنمىن، بار ادامنىڭ ءتىلىن تاۋىپ كەتەتىنمىن. ەلدىڭ الدىنا شىعىپ، سويلەگەندى جاقسى كورەتىنمىن.

«مەنىڭ اتىم – الما،

ون ساۋساعىڭ جورعا.

ولەڭ ايتىپ بەرەمىن،

بيلەيتىنىڭ بار ما؟» دەپ اندەتىپ، ەل قوشەمەتتەپ، قول سوقسا، ريزا بولاتىنمىن. بۇگىنگى جەتىستىگىمنىڭ كەپىلى سول كەزدەن باستاپ دامىعان دەپ ويلايمىن. مەكتەپتە دە، ۋنيۆەرسيتەتتە تە بەلسەندى بولدىم. پەدۋچيليششە، قازۇۋ، شەت تىلدەر ۋنيۆەرسيتەتىن وقىدىم، مۇعالىمدىك سالاعا قاتىستى ءۇش ديپلوم الدىم.

اتا-انامنىڭ كورەگەندىگىنىڭ ارقاسىندا، بويىمداعى قابىلەتىم دەر كەزىندە اشىلدى دا، ءارى قاراي ءوسىپ كەتتى.

"بالا كۇنىمدە ساتۋشى دا بولامىن" دەدىم، زاڭگەر دە بولعىم كەلدى. ادىلدىكتى سۇيەتىن جانمىن، شىنشىلمىن. ەلدە ادىلدىك ورناعانىن قالادىم، ءبارى ادال بولسا ەكەن دەدىم... ءبىراق انام «قىزىم، سەن ايەل زاتىسىڭ، نازىكسىڭ، سەنىڭ ورنىڭ وتباسىڭ، وشاعىڭنىڭ جانىندا، ادىلدىكتى مەملەكەتتەن بۇرىن، ءوز شاڭىراعىڭدا ورناتۋىڭ ءتيىس» دەپ مەنى مۇعالىمدىككە باعىتتادى. سول ءۇشىن اناما العىسىم شەكسىز. انام مەنى توقتاتپاعاندا، ومىردەن ءوز ورنىن تاپپاي، اداسىپ جۇرگەن جان بولار ما ەدىم؟!

–ال الماگۇل چابايەۆا ۇستاز با؟

–الدىمنان وتكەن ءار شاكىرتىم مەنى ۇستاز دەپ بىلەدى، سولاي دەپ تانيدى، سول ويمەن كەتەدى. ءبىرى ءۇشىن مەن قازاق ءتىلىنىڭ ءمانىن تۇسىندىرە العان ۇستازبىن، ءبىرى ءۇشىن ومىردەن ورنىن تابۋعا كومەكتەسكەن ءمۇعالىممىن، ەندى ءبىرى ءۇشىن جەتىستىككە جەتۋگە كومەكتەسكەن قامقورشىمىن. دەمەك ءوزىمدى «ۇستازبىن» دەپ تولىق ايتا الامىن.

–50 جاسقا كەلسە دە، وزىنە كوڭىلى تولمايتىندار قانشاما؟ بۇل ب ا ق پا، الدە باپ پا؟

–"ب ا ق شابا ما، باپ شابا ما" دەيدى عوي. اللانىڭ بويىما بەرگەن قاسيەت، قابىلەتى بار شىعار، ءبىراق سونى بالا كۇنىمدە باپتاپ، بويىما سىڭىرگەن – اتا-انام. اتا-انامنىڭ بەرگەن دۇنيەسىن، اللانىڭ قالاۋىمەن ءارى قاراي الىپ كەتىپ، باپتاعان – ءوزىم. ەگەر ءوزىم ىزدەنبەسەم، تالاپتانباسام، العان ءبىلىمىمدى دۇرىس پايدالانباسام، تاجىريبەدە قولدانباسام، بۇل دارەجەگە جەتپەس ەدىم دەپ ويلايمىن. ب ا ق بارىنە بەرىلەدى، ءبىراق سول باقتى باپتاپ، الىپ كەتۋ نەمەسە ۇستاپ تۇرۋ ادامنىڭ ءوز قولىندا.

–ءوز بالاڭىزعا تاربيە بەرۋ تۇسىنان وكىنەتىن، "اتتەگەن-اي" دەيتىن تۇستارىڭىز بار ما؟

– پسيحولوگيامەن بۇرىننان شۇعىلدانىپ كەلەمىن. انا رەتىندە بالاما جاسىنا ساي اقىل-كەڭەس بەرىپ وتىرۋعا تىرىستىم. باعىت-باعداردى كورسەتە ءبىلدىم دەپ ويلايمىن. بالام بۇگىندە تۇلعا رەتىندە قالىپتاسقان.

–مۇعالىمدىكتەن وراتورلىق ونەرگە قالاي اۋىستىڭىز؟

–ماماندىعىم – فيلولوگ. باسقا سالانى تاڭداپ، كەلگەن جوقپىن. ىزدەنىستە جۇرگەن ادامدا ءوسۋ بولادى. "ماسكەۋدە وراتورلىق شەبەرلىك ينستيتۋتى بار"  دەگەندى ەستىپ، "ءوزىم ءۇشىن وقىپ كورەيىنشى" دەدىم. سوندا ءبىلىپ كەلگەن ادىس-تاسىلدەرىمدى تاجىريبەدە قولداندىم. ساباق بەرۋ مەتوديكام مۇلدەم وزگەردى. ستۋدەنتتەردىڭ وقۋ ۇلگەرىمى بىردەن جوعارىلادى. ءار ستۋدەنتىمنەن ءپوزيتيۆتى پىكىر ەستىپ ءجۇردىم. ورىس اۋديتورياسى قازاق ءتىلىن وتە جاقسى مەڭگەردى. ءتىپتى ەل الدىنا شىعىپ سويلەۋ، اۋديتوريا الدىندا كوسىلىپ ساباق ايتۋ جاعى دا وزگەردى. سول ءۇشىن ءبارى ماعان العىس جاۋدىراتىن. "ءتىپتى جەكە وقىتاسىز با؟ دەگەندەر پايدا بولدى. ءسويتىپ قالاي اقىرىن-اقىرىن وسى سالاعا كەتكەنىمدى ءوزىم دە بىلمەي قالدىم. ال ادامداردىڭ سانى، سۇرانىسى ءوستى، ءسويتىپ بار ۋاقىتىمدى وسى بيزنەسكە ارنادىم. ءتىپتى ءوزىمنىڭ ونەرگە قىزىعۋشىلىعىم ارتا باستادى. ءبارى ونشاقتى جىل بۇرىن باستالدى. ال ينستيتۋتتاعى قىزمەتىمنەن كەتكەنىمە 6-7 جىل بولدى.

العاشىندا ءوزىمدى جارنامالاماي قويعان جوقپىن. سەبەبى ونى قاجەت دەپ تاپپادىم، ءومىر جولىمنىڭ ءوزى سولاي قالىپتاستى. قالاي ينستيتۋتتى ءبىتىردىم، بىردەن مەنى شەت تىلدەر ينيستيتۋتىنا وقىتۋشىلىققا شاقىردى. ءارتۇرلى  مەملەكەتتىك مەكەمەلەردەن سۇرانىس تا بولدى. مەن ەشقاشان ءبىر مەكەمەگە تۇيىندەمەمدى ارقالاپ بارعان ەمەسپىن.  تەك وزدەرى شاقىراتىن. ينتەرنەت پەن الەۋمەتتىك جەلىدە كورىنۋ كەرەكتىگى تۋرالى وي سوڭعى 1-2 جىلدا عانا پايدا بولدى.

راسىندا حالىققا رۋحاني ازىق جەتپەي جاتىر. ءقازىر قازاق تىلىندەگى ساپالى ءبىلىم بەرەتىن ورتالىقتار، ترەنەرلەر جەتىسپەيدى.

وتباسىلىق بيزنەس

–ۇلىم باعنۇر دا مەنىڭ جولىممەن كەلەدى. كىشكەنتايىنان ونەرگە جاقىن، اكتەرلىك قاسيەتى بولدى. مارقۇم جاناس ىسقاقوۆ پەن ونىڭ جارى قىزدىقوي اپايىمىز  «كۇلەگەش» تەاترىن اشتى.  2 جاس 8 ايىندا ۇلىمدى سول تەاترعا بەردىم. قىزدىقوي اپايدىڭ قولداۋىمەن، سول كىسىنىڭ تاربيەسىنىڭ ارقاسىندا 4 جاسىندا قازاق راديوسىنان ەرتەگى وقىدى. سوزدىك قورى وتە باي بولدى. «مىنا بالا تۋا بىتكەن دارىن! ونىڭ دارىنىن اشۋ كەرەك» دەپ وتىنەتىن مەنەن. ءبىراق بالامدى بۇل سالادان الىپ كەتتىم، قورىقتىم. الايدا ىشتە تۋلاپ جاتقان سەزىم قويمايدى عوي، ءقازىر وزىممەن بىرگە ترەنينگ جۇرگىزىپ ءجۇر. بۇل – بۇكىل وتباسىمنىڭ جاساپ وتىرعان دۇنيەسى. ءقازىر كۇيەۋىم تەحنيكالىق جاعىنان تىكەلەي  اينالىسىپ جاتىر. ۇساق-تۇيەك زاتتاردىڭ ءبارىن ىستەيتىن – جۇبايىم، جۇزەگە اسىرىپ وتىرعان – بالام، ۇشەۋىمىز بىرىگىپ، وسى جولدا كەلە جاتىرمىز. قىسقاسى، وتباسىم – قولداۋشىم.

–«مەن جاستارعا سەنەمىن» دەپ ايتا الاسىز با؟

–باياعىدا ءال-فارابي بابامىزدان ءبىر ەلدىڭ ءامىرشىسى «مەنىڭ ەلىمنىڭ بولاشاعىن بولجاپ بەرشى» دەپ. سول كەزدە عۇلاما عالىم «سەن ماعان ەلىڭنىڭ جاستارىن كورسەت، سوندا  ەلىڭنىڭ بولاشاعىن ايتامىن» دەگەن ەكەن. ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعى، جەتىستىگى، دامۋى – جاستاردىڭ قولىندا. ال سول جاستارىمىزدىڭ جالىنداعان كوزدەرىنەن مەن جارقىن بولاشاقتى كورەمىن.

–15 جىل بۇرىنعى الماگۇل چابايەۆا مەن بۇگىنگى الماگۇل چابايەۆا...

–15 جىل بۇرىن ىزدەنىستە بولدىم، ال بۇگىن ءوز ورنىمدى تاپقان – الماگۇلمىن. 15 جىل بۇرىن جۇمىستى تەك اقشا تابۋ ءۇشىن ىستەگەن ەدىم، بۇگىن كەرىسىنشە، ءلاززات الۋ ءۇشىن، ادامعا پايدامدى تيگىزۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىن – الماگۇلمىن. 15 جىل بۇرىن ءوزىمدى، وتباسىمدى عانا ويلاعان بولسام، ءقازىر ەلىمدى، مەملەكەتىمدى ويلاعان – الماگۇلمىن.

وقي وتىرىڭىز:

♦وراتور بولعىڭىز كەلسە... بىلىكتى ماماننان باستى كەڭەستەر

سۇحباتتاسقان: گۇلىم جاقان