ەۋروپانىڭ گاز ساياساتى، رەسەيدىڭ ەنەرگەتيكالىق بولاشاعى جانە ورتالىق ازيانىڭ جاڭا ءرولى

نەگىزگى تۇستار 

• رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى ىقتيمال ءبىتىم ەۋروپانىڭ گاز نارىعىنا عانا ەمەس، قازاقستان سياقتى ەنەرگەتيكالىق ەكسپورتقا تاۋەلدى ەلدەرگە دە جاناما اسەر ەتەدى.

• ەۋروپا 2027 جىلعا قاراي رەسەيلىك گازدى تولىق توقتاتۋعا دايىندالىپ جاتقاندا، رەسەي ەنەرگيا ەكسپورتىن ازياعا بۇرۋدى جەدەلدەتەدى، بۇل ورتالىق ازيا ەلدەرىنە قىسىم مەن مۇمكىندىك قاتار الىپ كەلەدى.

• قازاقستان ءۇشىن بۇل – گاز ءترانزيتى، ەكسپورتتىق باعىتتار، باعا كونيۋنكتۋراسى جانە گەوساياسي تەڭگەرىم تۇرعىسىنان ماڭىزدى كەزەڭ.

ەۋروپا مەن رەسەي اراسىنداعى گازدىڭ توقتاۋى قازاقستانعا قالاي اسەر ەتەدى؟

رەسەي–ۋكراينا سوعىسى باستالعانعا دەيىن ەۋروپا تۇتىناتىن گازدىڭ شامامەن 45%-ى رەسەيدەن كەلەتىن. 2025 جىلعا قاراي بۇل ۇلەس 13%-عا دەيىن تومەندەدى. ەۋرووداق ەندى 2027 جىلدان كەيىن رەسەيلىك گازدى تولىق زاڭدى تۇردە تىيىم سالۋدى كوزدەپ وتىر.

بۇل شەشىم رەسەي ءۇشىن گاز سالاسىندا ءىرى اكتيۆتەردىڭ پايدا بولۋىنا اكەلەدى. ال ءدال وسى جەردە قازاقستان سياقتى كورشىلەس ەنەرگەتيكالىق ەلدەردىڭ ماڭىزى ارتا تۇسەدى.

رەسەي گازىنىڭ ازياعا بۇرىلۋى: قازاقستان ءۇشىن ءقاۋىپ پە، مۇمكىندىك پە؟

ەۋروپا نارىعى جابىلعان سايىن رەسەي ازيا باعىتىن كۇشەيتۋدە. قىتايمەن «ءسىبىر كۇشى» قۇبىرى جۇمىس ىستەپ تۇر، ال بولاشاقتاعى ىقتيمال «ءسىبىر كۇشى-2» جوباسى تالقىلانۋدا. بۇل مارشرۋتتاردىڭ ءبىر بولىگى قازاقستان اۋماعىنا جاقىن نەمەسە ىقتيمال ترانزيتتىك ىقپال ايماعىندا ورنالاسقان.

قازاقستان ءۇشىن ىقتيمال سالدار:

1. گاز نارىعىنداعى باسەكە كۇشەيۋى
رەسەي ارزان گازدى ازياعا كوبىرەك شىعارسا، قازاقستاننىڭ قىتايعا جانە وڭىرگە ساتاتىن گازىنا باعا قىسىمى ارتۋى مۇمكىن.

2. ترانزيتتىك ءرولدىڭ ارتۋ مۇمكىندىگى
ەگەر جاڭا باعىتتار قازاقستان ارقىلى نەمەسە جاناما ينفراقۇرىلىممەن وتسە، استانا ءۇشىن:

• ترانزيتتىك تولەمدەر

• ينفراقۇرىلىمدىق ينۆەستيسيالار

• گەوەكونوميكالىق سالماق
  ارتۋى ىقتيمال.

3. ەنەرگەتيكالىق تاۋەلسىزدىككە جاڭا تالاپتار
ەۋروپانىڭ «گازدى ساياسيلاندىرۋ» تاجىريبەسى قازاقستان ءۇشىن دە ساباق:
ءبىر عانا نارىققا نەمەسە ءبىر سەرىكتەسكە تاۋەلدى بولۋ — ستراتەگيالىق السىزدىك.

ەۋروپادا گاز باعاسىنىڭ وزگەرۋى قازاقستانعا قالاي اسەر ەتەدى؟

ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، بەيبىت كەلىسىمگە دەگەن ءۇمىتتىڭ ءوزى گاز باعاسىن تومەندەتىپ جاتىر. اقش-تىڭ LNG ەكسپورتتىق تەرمينالدارىنىڭ كوبەيۋى دە نارىققا اسەر ەتۋدە.

قازاقستان ءۇشىن بۇل:

• ەكسپورتتىق تابىستىڭ قىسقارۋ ءقاۋپى

• ءبىراق ىشكى نارىقتا ەنەرگيا باعاسىن تۇراقتاندىرۋعا مۇمكىندىك

• ونەركاسىپ پەن ءوندىرىس ءۇشىن گازدىڭ قولجەتىمدى بولۋى

دەگەندى بىلدىرەدى.

قازاقستان گەوساياسي تۇرعىدا قاي تۇستا تۇر؟

قازاقستان – رەسەيدىڭ تىكەلەي وداقتاسى دا ەمەس، باتىستىڭ قارسىلاسى دا ەمەس. ءدال وسى بالانستى پوزيسيا قازىرگى جاعدايدا ۇلكەن ارتىقشىلىق.

ەگەر ەۋروپا رەسەي گازىنان تۇبەگەيلى باس تارتسا، ال رەسەي ازياعا بەت بۇرسا، قازاقستان:

• بەيتاراپ ەنەرگەتيكالىق سەرىكتەس

• التەرناتيۆتى جەتكىزۋشى

• وڭىرلىك حاب

رەتىندە ءوز ءرولىن كۇشەيتە الادى.

ءبىراق بۇل ءۇشىن:

• گاز وڭدەۋ

• ساقتاۋ

• ەكسپورتتىق ءارتاراپتاندىرۋ

•  ىشكى ينفراقۇرىلىم

سياقتى سالالارعا الدىن الا ينۆەستيسيا قاجەت.

قازاقستان ءۇشىن بۇل سەناريي نەنى بىلدىرەدى؟

رەسەي–ۋكراينا ءبىتىمى بولسا دا، بولماسا دا، ەۋروپا رەسەي گازىنا قايتا ورالمايدى دەگەن سيگنال انىق. بۇل:

• رەسەيدىڭ ەنەرگەتيكالىق باعىتىنىڭ ازياعا تۇبەگەيلى اۋىسۋىن

• ورتالىق ازياداعى باسەكەنىڭ كۇشەيۋىن

• قازاقستان ءۇشىن جاڭا ستراتەگيالىق تاڭداۋ كەزەڭىن

بىلدىرەدى.

قىسقاسى، بۇل قازاقستان ءۇشىن:

• قىسقا مەرزىمدە — تاۋەكەل

• ورتا جانە ۇزاق مەرزىمدە — ۇلكەن باسەكەلەستىك