Kitaphanada otyrǵanmyn. «Konnıchıva» degen daýysqa jalt qaradym. Aq jeıde, kókshil kostúmdi er bala taǵy da «Konnıchıva» dedi de, asa bir izettilikpen ıildi. Men de ornymnan turyp, japonsha ıilip amandastym. Japonıadan is-saparmen kelgen otbasynyń bir balasy bolar dep oıladym da, «Anatava nıhondjındeska?» (Sen japonsyń ba?) dep edim, ol «Mojno dalshe po rýskıı, ıa ıaponskıı ne znaıý» dedi, orysshalap. Sodan soń Japonıa tarıhyndaǵy Meıdzı dáýiri týraly derekterdi qaıdan tabýǵa bolatynyn surady. 

— Japonsha amandasqanyńa qarap japon oqýshysy ma dep oıladym. Atyń kim?

— Aıbek.

— Tegiń?

— Masýhıto.

— Japonsyń ba?

— Da, no polýkazah, polýarab.

Ol ózi týraly sheshile sóıledi.

— Mamam Almatyda týǵan. Biraq týysqandary Qyzylordada turady. Papam Japonıada. Ajyrasyp ketken.

— Anań kim bolyp isteıdi?

— Mısıoner.

Selk ete tústim. Aıbek meniń suraǵymdy kútpesten sózin jalǵaı berdi.

— Mamama onyń ájesi aıtypty, qoja degen taıpa Iordanıadaǵy protestant arabtardan shyqqan dep. Sondyqtan men polýjapon, mamam jaǵynan polýkahaz, polýarab.

Ol muńdy kózben maǵan bir qarap aldy da, ózi týraly áńgimesin ári qaraı sabaqtady.

— Mamamnyń mamandyǵy sýretshi. Baqta sýret salady eken. Birde baqta sýret salyp otyrǵanda Masýhıto degen japonmen tanysypty.

Ol kúrsindi.

— Ekeýi úılenip, basynda óte jaqsy turǵan. Men úshke kelgende ajyrasyp ketken. Nege aıyrylysqanyn mamam aıtqysy kelmeıdi. Qazir on bestemin. Ákemniń beınesi emis-emis esimde.

Ol maǵan jáýdireı qarady.

— Ini-qaryndastaryń bar ma?

— Bir áke, bólek shesheden, jáne bir sheshe bólek ákelerden týǵan baýyr-qaryndastarym bar.

Ol ákesi ajyrasqan soń Japonıaǵa ketkenin, japon qyzyna úılengenin, eki balasy baryn aıtty.

— Qazir mamamnyń birneshe kúıeýi bar.

Ol taǵy da kúrsindi.

— Qazaq kisiden týǵan eki qyzy Shamalǵandaǵy ájesiniń qolynda. Mamam keıde baryp turady. Issýs týraly ertegi kitaptaryn aparyp beredi.

— Óziń qaı dindesiń?

— Úsh jasymda áke-sheshem ajyrasty. Odan soń bes jyl ótkende mamam protestanttar qataryna qosyldy. Meni de shoqyndyrdy.

— Nege protestant boldy?

— Óıtkeni, mamama onyń ájesiniń aıtýynsha, qojalar Iordanıalyq protestant arabtardan shyqqan. Sondyqtan Issýsqa mánajat etýge mindetti ekenbiz.

— Bólek ákeden týǵan ini-qaryndastaryńdy anań nege ózi baqpaıdy?

— Aıttym ǵoı, mısıoner dep. Buryn respýblıkanyń oblystaryn jıi aralaıtyn. Balalar úılerine, muqtaj adamdarǵa azyq-túlik aparyp beretin. Qazir shet memleketterge kóbirek shyǵatyn boldy. Mamamnyń tabysy óte jaqsy.

— Qazaqsha bilesiń be?

— Besinshi synypqa deıin qazaq mektebinde oqydym. Odan soń orys mektebine aýystym.

— Bireý qaı ultsyń dep surasa ne dep jaýap beresiń?

— Polýjapon, polýkazah, polýarab.

— Úıde qaı tilde sóılesesińder?

— Oryssha. Men qazaqsha sóıleı alamyn, biraq mamam túsinbeıdi.

— Úıde qandaı taǵamdy tutynasyńdar?

— Shyǵys taǵamdaryn, beshbarmaq, sýshı, bárin jeımiz. Batys elderinen mamamnyń mısıoner joldastary bizdiń úıge jıi keledi. Olar qazy-qartany jaqsy kóredi.

— Sabaqtan soń nemen aınalysasyń?

— Fransýz tilin úırenip júrmin. Japonıanyń tarıhy, salt-dástúri jaıynda jazylǵan aǵylshyn, ıspan tilindegi kitaptardy oqımyn.

— Nege Japonıanyń?

Óıtkeni, meniń ákem japon ǵoı. Maǵynasyn túsinbesem de ıeroglıfterdi jazýmen aınalysamyn. Maǵan qazaq pen japon halqynda uqsastyqtar kóp sıaqty kórinedi. Tipti qoǵamdyq kóliktiń ishinde qazaqtar dabyrlasyp sóılesken kezde maǵan japon sózderi bolyp estiledi.

Japon tilin oqymasań da, japondarmen qarym-qatynasta bolmasań da, bul tildiń saǵan ystyq bolýynyń sebebi nede?

— Sanamnyń bir túkpirinde ákemnen qalǵan belgi shyǵar.

— Masýhıto degen tekti rý ǵoı.

— Bilemin, dálirek aıtsam sezemin. Mamam ekeýmizdiń aralasatyn kisilerimiz kóp. Biraq mende týys joq. Qyzylordaǵa barǵanda naǵashylarym «nemene, qytaı ma, álde káris pe ózi?» dep, meni shetqaqpaı qylady. Bul ortada men túsinbeıtin nárseler kóp. Mektepti bitirip, tezirek Japonıaǵa ketsem deımin. Ákemdi izdep, taýyp, týystarymmen qaýyshqym keledi. Týysqan degen jaqsy ǵoı.

— Sen eresek adam sıaqty sóıleıdi ekensiń.

— Qazir meniń qatarym turmaq, jeti-segiz jasar balalardyń ózi úlken kisilershe sóıleıdi. Solarǵa qarap otyryp, ózim de tań qalamyn.

— Arab protestanttar degen kimder?

— Qojanyń jáne Masýhıto rýynyń arǵy tegi. Iaǵnı bizdiń atalarymyz.

— Buny saǵan kim aıtty?

— Mamam. Oǵan Issýs aıan bergen.

— Anańnyń týystary seni nege shetqaqpaı qylady?

— Óıtkeni, men ákeme tartqanmyn.

Ol myrs etti, de «Bul ortada tártip joq» dedi.

— Túsinbeımin, mamamdy ósirgen ortany...

Sharafat Jylqybaeva