Ótken aptada reseılik buqaralyq aqparat quraldary Eýrazıalyq odaqtyń derbes parlamenti qurylatyny týraly habar taratty. Kórshi eldiń baspasózin shýlatqan bul taqyrypty bizdiń aqparat quraldary eleýsiz qaldyrdy. Reseılik áriptesterimizdiń jazýyna qaraǵanda, RF Memlekettik dýmasynyń spıkeri Sergeı Naryshkın mártebesi ulttyq parlamentten joǵary Eýrazıalyq odaqtyń zań shyǵarýshy organy qurylatyny sheshilip qoıǵan másele ekenin aıtqan. Reseı, Qazaqstan jáne Belarýs parlamentarııleriniń úshjaqty kezdesýinde osy organnyń tujyrymdamasy talqylanǵan. Jıynda sóz alǵan S.Naryshkın, sondaı-aq, jýyq arada mundaı memleketaralyq parlamenttiń saılanbaly bolatynyn nyq senimmen aıtqan.  

Integrasıany belsene qoldap otyrǵan Qazaqstan jaǵy kóbine-kóp ekonomıkalyq salaǵa kóńil bólip otyr. Al memleketaralyq qurylymdar qurý, úsh eldiń ortaq valútasyn shyǵarý sıaqty saıası ıntegrasıa eldiń qaýipsizdigine qater tóndirýi múmkin óte kúrdeli másele. Osy turǵydan alǵanda, Reseı jaǵynyń álgindeı málimdemeleri kóńildi kúpti etetini de zańdylyq. Biz kókeıdi tesken kóp suraqtyń birazyn sol kezdesýge qatysqan saıasattanýshy Erlan Qarınge qoıǵan edik.

- Erlan, ótken beısenbide buqaralyq aqparat quraldary Máskeýde ótken úshjaqty kezdesýde memleketaralyq parlament qurý týraly másele talqylanǵany jóninde aqpar taratty. Buǵan qosa, sol aqparat quraldarynda RF Memlekettik dýmasynyń spıkeri Naryshkın myrza Eýrazıalyq odaq sheńberinde qurylatyn memleketaralyq parlamenttiń tujyrymdamasy talqylanǵanyn aıtqan. Úsh eldiń depýtattary bas qosqan jıynda bul taqyryptyń talqyǵa túsýin qalaı túsinýge bolady?

-Iá, rasynda da, ótken beısenbide elimizdiń parlament depýtattarynan turatyn delegasıa Qazaqstan, Reseı jáne Belarýs parlamentarııleri bas qosqan kezdesýge qatysty. Biraq, ol jerde negizinen qazirgi ıntegrasıalyq qurylymdar sheńberinde parlamentaralyq áriptestikti odan ári damytý týraly áńgime boldy. Dálirek aıtqanda, Eýrazıalyq ekonomıkalyq qaýymdastyq sheńberindegi Parlamentaralyq assambleıanyń múmkindikterin paıdalaný joldary talqylandy. Budan ózge áńgime bolǵan joq.

-Al Naryshkın myrzanyń málimdemesi she? Spıker Eýrazıalyq parlamentti qurý mehanızmderin oılastyrý qajettigin aıtty. Quddy sheshilip qoıǵan másele sıaqty sóıledi. Nelikten?

-Dýma spıkeri óziniń kirispe sózinde taqyryptan aýytqyp, Eýrazıalyq ıntegrasıanyń bolashaǵy týraly óziniń oıymen bólisken edi. Buqaralyq aqparat quraldary taratqan áńgime de osy jóninde. Naryshkın myrzaǵa sol jerde jaýap berilgen. Qazaqstan jaǵynan qatysýshylar onyń ıdeıasyn túbirimen teristep, mundaı bastamanyń talqylanýy tipti de múmkin emes ekenin aıtqan.

- Iaǵnı, ázirge Eýrazıalyq parlamentti qurý tetikteri týraly áńgime joq. Eger túbinde osy másele kóterile qalatyn bolsa, Qazaqstan jaǵynyń ustanymy qandaı bolmaq?

- Eýrazıalyq parlament qurý týraly áńgimege Reseıdiń qalaýy dep qana qaraǵan jón. Oqtyn-oqtyn Eýrazıalyq parlament qurý jónindegi kelisimder bolypty-mys degen turǵyda áńgime taratylyp júrgenimen, shyn máninde ondaı eshteńe de joq. Eýrazıalyq parlament jáne ózge de osy sıaqty ıdeıalar ıntegrasıalyq proseske qatysýshy basqa taraptardyń strategıalyq maqsattarynda túbirimen joq. Sonyń ishinde, bizdiń elimiz mundaı maqsatty kózdemeıdi.

- Sizdińshe, Eýrazıalyq parlamenttiń jaqyn bolashaqta qurylýy nelikten múmkin emes?

-Jaqyn ýaqytta da, orta merzimdi perspektıvada da, tipti bolashaqta da ondaı parlament qurylmaıdy. Reseı tarapynan memleketaralyq saıası qurylymdardy qurýǵa degen talpynys baıqalatyny ras. Biraq, shyn máninde kún tártibinde mundaı máseleler joq jáne bolýy múmkin de emes. Ulttyq organdardan mártebesi joǵary memleketaralyq saıası qurylymdardyń qurylýyna biz túbegeıli qarsymyz, óıtkeni ol bizdiń elimizdiń egemendigine tikeleı qatysy bar másele. Al egemendik prınsıpteri Konstıtýsıada egjeı-tegjeıli kórsetilgen, ári bizdiń zańdarymyzǵa sáıkes, mundaı máselelerdiń jalpyhalyqtyń referendýmǵa usynylýyna jol joq! Qazirgi kezde kúshine ıe parlamentaralyq áriptestik ınstıtýttarynyń múmkindikterin paıdalaný, ekijaqty áriptestikti damytý týraly ǵana talqylaýǵa bolady, ári sol tóńirektegi áńgimeni ǵana talqylaýymyz kerek. Biz áli olardyń múmkindigin tolyqqandy paıdalanǵan joqpyz.

- Olaı bolsa, Qazaqstan jaǵynyń Eýrazıalyq odaqqa qatysty orta merzimji josparlarymen bólisseńiz...

-Birinshiden, ıntegrasıalyq prosesterge qatysty bizdiń negizgi ustanymdarymyz ótken jyly úsh eldiń basshylary qol qoıǵan Eýrazıalyq ekonomıkalyq ıntegrasıa týraly Deklarasıada kórinis tapqan. Asa mańyzdy qujattyń atynan kórinip turǵandaı, áńgime tek qana ekonomıkalyq ıntegrasıa tóńireginde bolyp otyr. Ekinshiden, bul qujatta qandaı da bir memleketaralyq saıası qurylym qurý týraly áńgime túbirimen joq. Seriktesterimiz buǵan túsinistikpen qaraıtyn shyǵar dep úmittenemin.

Zarına Ahmatova, Almaty

«Vremá» gazeti, 19.09.2012

Redaksıadan: Bul ilýde bir kezdesetin jaǵdaı. KSRO qulaǵannan beri qaraı resmı Astana máskeýlik áriptesterine birinshi ret azýyn kórsetti. Reseılikterdiń «aldyńǵy arba» bolýǵa degen umtylysy sońǵy kezderi tym jıi baıqalatyn bolyp júr. Bul «pisip-jetilý» Qazaqstannyń ulttyq múddesin tabandap qorǵaýdyń bastamasy ǵana bolar degen úmit bar. Strategıalyq áriptesterimizge azýymyzdy kórsetken ekenbiz, endi onyń sebebi men saldaryn da dáıekti túrde túsindirýge týra keler. 

sýret: religioved.com