Búgin "Arman" kınoteatrynda «Shal» dramasynyń jýrnalıserge arnalǵan tanystyrylymy ótti. Sháken Aımanov atyndaǵy «Qazaqfılm» AQ shyǵarǵan fılmniń tanystyrylym keshinde biz oılaǵandaı retki kınomandar ǵana emes, barsha jurtshylyq jınalypty.

Fılm Ernest Hemıngýeıdiń «Shal men teńiz» hıkaıasy jelisi boıynsha túsirilgen. Túsirilim 2011 jyldyń aqpan aıynda bastalǵan edi. Osy jyldyń basynda túsirilimi bitken fılmde basty keıipkerlerdiń rólin akter Erbolat Toǵyzaqov pen Orynbek Moldahandar somdady.

Sújet

Sújettik jelige kelsek, japan túzde kópti kórgen Qasym shal men onyń nemeresi Erasyl anasymen birge ómirin súrip jatqan kórinisten bastalady. Fılmniń qyzyǵy Qasym shaldyń fýtboldy ólip súıetin jankúıer ekenimen qyzdy. Ispanıa fýtbol lıgasyn múlt jibermeı kóretin shaldyń nemeresi jańa zamannyń urpaǵy. Onyń aqyl-oı úrdisi tipten bólek. Jaımashýaq jaz da bitip arty kúzdiń ysqyryq borany óz qaharyna mine bastaǵan shaqta kórshisi Isabek qonaq aqysy retinde qolqa salady. Ol óz dostarymen birige araq ishý maqsatynda Qasym shalǵa óz ataryn berip, qystaýǵa jóneltedi. «Men urlyqqa shyqqan túni aı jaryq bopty» deı me... Áıteýir «qyrsyq» shaldyń týra aldynan aqyryp turyp qarly boran shyǵady eken ǵoı. Úsh kún boıy japan túzde qos jaý: qasqyr men boran torǵan kezde shaldyń sharaına aqyly ary aýyp, jyndy bolýǵa aınalady.

Mazarda túnegen, jyńǵyldan qorshaý jasap, ot tutatqan, tastandy úıde qoı júnin tutatqan kezdiń barlyǵy da basty keıipkerimizdiń júıkesin jep bitirgen. Fılm barysynda ólgen qasqyrlar men óńgerilgen qoılardyń quny qaıda degenbiz. Beker eken. Keıingi Ermek Tursynovtyń bul aılasy bizdi aldap soqqan eken – eshqandaı da janýar bul fılm barysynda zalal kórmegen bolyp shyqty! Aıla-tásili kózimizdi aldaǵan rejıserdiń biliktiligi dedik.

Ármen qaraı, jaqsylyqtyń óteýi aldaǵy ómirde, tirshiliktiń temirqazyǵy – ar-uıat, abyroı-bedel, qanaǵat sabyr dep uqqan zamannyń eskiligi men jańalyǵy tartys barysyn tereńdete bildi. Qarıanyń qar-borandaǵy qasqyr Qurtqamen alysý strategıasy óz jemisin berdi. Tahaýı Ahtanovtyń «Boran» shyǵarmasyna uqsastyǵyn bylaı qoıǵanda, týra sol týyndynyń ekranızasıalanǵan (álde dramalanǵan desek te bolady) nusqasyn kórip otyrǵandaı bolǵanymyzdy jasyrmaımyz. Qasbolat... keshirińiz... Qasym shaldyń nemeresi Erasyl erledi. Amaly taýsylǵan atasynyń japandaǵy daýysyn sezgendeı bolyp, ol jatqan jerge deıin belgisiz bir qaıset arqyly taýyp alady. Mine, dál osy rette fılmniń tartysy báseńdeı beredi. Úrpıisip, jaqtasyp otyrǵan kóńilimiz bosaı, arqamyzdy jazyp keń demaldyq. Qurtqa da kamera obektıvinde óziniń sheber akter bola biletindigin dáleldep berdi.

Aqparat

Qasqyrmen arpalys sýretteri óte qıyn bolǵandyǵy belgili boldy. Rejıserdiń aıtýy boıynsha, 10-15 qasqyrdy Reseıdiń Bránsk qalasynan arnaıy aldyrylypty. Qasqyrlardyń aktermen alysý sáti de eshqandaı dýblersiz ótken eken. Rejıser basynda fılmge Asanáli Áshimovty basty rólge usynypty. Biraq senarıdiń kúrdeli bolǵany sebepti bul fılmge Asanáli Áshimov túspegen eken. Al bas rejıser Ermek Tursynov jýrnalıserdi bir shoshytyp aldy. «Kelin» kınofılmin ol qazaqtyń baıyrǵy tarıhy dep aıtyp saldy.  Al "Shal" fılmi bizdiń, qazaq jurtynyń bergi tarıhy eken. Ármengi jaǵyn ózińiz oılanyp, sarapqa sala jatarsyzdar...

Ermek Tursynov, rejıser:

- Kıno halyqqa arnalǵan. Bul kınonyń búdjeti – 1,5 mıllıon bolǵanyn aıta alamyn. Kóptegen qoıylyp jatqan suraqtardyń ishinde Tahaýı Ahtanovtyń «Boran» romanynyń jelisine uqsaıtynyn aıtyp jatyr. Biraq men ol shyǵarmany oqyǵan emespin. Al qoıdyń júni jana ma, janbaı ma, men ondaı kishkentaı detaldarǵa nazar aýdarmaımyn. «Kelin» kınofılminen keıingi bul «Shal» týyndysy meniń shyǵarmashylyǵymnyń jarqyn belgisi. Budan keıin endi «Kenje» atty fılmdi daıyndap jatyrmyz.

Erbolat Toǵyzaqov, akter:

- Shynymen de meniń tuńǵysh monorólim osy boldy. 75 adamnan quralǵan túsirýshi topqa kóp alǵysymdy aıtamyn. Kınony túsirý úderisi óte qıyn bolǵanyn aıtamyn. Men «Qazaqfılmde» 35 jyl admınıstratorlyq qyzmette jumys jasadym. Biraq kınostýdıa dırektory bolǵan emespin. Bir aıǵa ǵana nápaqa tabýǵa barǵanmyn, biraq osynsha ýaqytqa deıin jumys jasap keldim.

Slambek Táýekel, rejıser, senarıst:

- Bul eń alǵashqy aqparattyq kórsetilimi. Búgin bizde úlken mereke. Qazaqtyń ár fılmi biz úshin mereke ǵoı. Dınamıkalyq túrde damyp otyratyn jelisi arqyly kórermen tartatyn týyndyda Erbolat Toǵyzaqovtyń eńbegi mol. Onyń tipti debúti desek te qatelespeımiz. Osy óte aýyr monoróldi akter óz deńgeıinde keremet oryndap shyqty dep aıta alamyn. Ernest Hemıngýeıdiń «Shal men teńiz» týyndysyna keremet jaýap qaıtarǵan fılmniń rejıseri Ermek Tursynovty quttyqtaımyn.

Orynbek Moldahan, jas akter:

- Meniń qoılarmen eshqandaı "problemam" bolǵan joq. Attyń ústinde otyrý óneri de qazaq bolǵannan soń bizge ońaı boldy. Ermek Tursynov meniń ákem emes, biraq osy fılmnen keıin ákem dep aıta alamyn. Sabaqtarymnan eshqandaı qıyndyq bolǵan joq. Óz basym fýtbolǵa qatty qyzyǵamyn. Árqashan da Ispanıa jáne Barselona komandasyna jaqtasamyn. Qalada óskenimmen, taza «qazaqbaı» adammyn.

Sóıtip, qazaq kıno qoryna taǵy da bir úlken týyndy qosyldy. Kóziqaraqty kórermen kózqarasyn bildirip jatar, biraq qazaqy rýh pen qazaqtyń ıisi shyqqan bul týyndy qazaq kınoónerin taǵy bir qadamǵa alǵa bastyrdy. Akterlerdiń keremet oıyny men qazaqy tilde jazylǵan senarı sizdi qýantpaı qoımas. Endeshe erteńnen bastap osy fılmge asyǵyńyz!

 Daıyndaǵan jáne sýretke túsirgen: Ardaq Qultaı

Derekkóz: massaget.kz