Sońǵy kezde qazaqstandyq qarjygerler, úkimet pen parlament Qazaqstan úshin jańashyl bolyp kele jatqan ıslam bankıngine kóp kóńil bólýde. Bul baǵytty damytý jónindegi tapsyrmalardy Memleket basshysy bergen. Islamdyq qarjylandyrý baptary memlekettik baǵdarlamalarǵa da engizilgen. Degenmen, ıslam qarjy quraldary qarapaıym azamattar úshin áli de qoljetimdi emes, sebebi Ál-Hılál sıaqty bankterdiń ózine depozıt ashý úshin kem degende 300 myń teńge qajet.

Islamdyq bankıng Qazaqstanǵa 2008-2009 jyldardaǵy qarjy daǵdarysy bolǵan kezde kelgen. Ol kezderi álemdik naryqta dástúrli batys júıesine qaraǵanda, ıslam qarjy júıesi áldeqaıda turaqty bolyp shyqty. Sharıǵat boıysha bankıng júıesiniń belsendi engizilýi resmı túrde 2009 jyly bastaldy. Onda, ıslam bankteri men ıslam qarjylandyrý uıymdarynyń jumysy jóninde zań qabyldanǵan bolatyn. 2011 jyly memlekettik ıslam qundy qaǵazdaryn shyǵarýǵa ruqsat beretin jáne ujymdyq ıslam qundy qaǵazdarynyń emıtent tizimin keńeıtetin taǵy bir normatıvtik-quqyqtyq akt qabyldandy. Keıin, úkimet tarapynan ıslam qarjylandyrylýyn damytý boıynsha jol kartasy bekitildi. «Bizdiń elimizdegi ıslam qarjylandyrylýyn damytýdyń negizgi maqsaty – ınvestısıalyq aǵymdardyń dıversıfıkasıasy, ınvestısıalardyń ózge túrlerine baǵynyshty bolmaý qajettiligi. Bul elimizdiń ındýstrıaldy damý josparyn júzege asyrýǵa qajetti uzaqmerzimdi syrtqy ınvestısıalardy tartý»,- dep atap ótti Ulttyq bank komıtetiniń basshysy Darhan Nurpeıisov Qazaqstandaǵy ıslam qarjylandyrylýyn damytý jónindegi konferensıada. Onyń aıtýynsha, ıslam qarjylandyrýylýy salasy men arnaıy zańnama bazasyn qurǵanmen, qoǵamymyz ıslam qarjysy jóninde áli barlyǵyn túsinip, bile bermeıdi. Qarjylandyrýdyń bastapqy kezeńinde, onyń sharıǵat prınsıpterine negizdelýi parlamentarıı men memlekettik sheneýnikterdiń tarapynan túsinispeýshilik týyndaǵan bolatyn. Ol túsinikti de, óıtkeni ıslam prınsıpteri úırenshikti batys bankteriniń jumys sqemasyna qaraǵanda áldeqaıda erekshelenedi. Bul joba júıesinde negizgi erekshelik ne? Eger dástúrli bankte tabysty depozıtke salynǵan qarajattyń paıyzynan tabýǵa bolsa, ıslam bankıngi boıynsha qarajat belgili bir jobaǵa salynady, sońynda salymshy tabystyń bir bóligine ıe bolady. Buǵan qosa salymshy tek tabysty ǵana bólip almaıdy, táýekeldi de. Joba iske aspasa salymshy da esh tabys almaı shyǵynǵa ushyraıdy. «Siz Ál Hılál bankine baryp, ıslam bankınginiń prınsıpi boıynsha qyzmetin paıdala alasyz. Buǵan qosa onda eshqandaı konfesıalyq erekshelikter joq. Bunda tek bankıngtiń aıyryqsha túri, bastysy syıaqy alý emes, tabysty bólip alý»,- dep túsindirdi jýrnalıserge qarjy mınıstri Bolat Jámishev. Sharıǵatqa negizdelgen bankıng turaqty jáne salymdardy shynaıy ekonomıkamen baılanystyratyndyqtan adamdardy tartýy tıis. Alaıda, ol halyq tarapynan áli de suranysqa ıe emes. Islam bankiniń tutynýshysy bolý úshin ıslamdy qabyldaý shart emes, degenmen qomaqty qarajatyńyz bolmasa Ál Hılálǵa jolamasańyz da bolady. Qarapaıym qazaqstandyq azamattyń ıslamdaǵy depozıttiń analogy - «vakalany» qaltasy kótere bermeıdi. Bankte túsindirip ótkendeı ujymdyq tutynýshylar úshin ınvestısıaly depozıtti ashý úshin qajetti qarajat kólemi - 7 mln teńge, jeke tulǵalar úshin 300 myń teńge. «Vakalany» dollarmen asham deýshi ujymdyq tutynýshylar-10 myń dollar, jeke tulǵalar- 5 myń dollar salýy tıis, nemese ulttyq valútadaǵy ekvıvalentti somada da bolady. «Meniń oıymsha, ıslamdyq qarjylandyrý bizde endi ǵana damyp kele jatqandyǵyn túsinýimiz kerek. Qazir ıslamdyq qarjylandyrýdy usyna alatyn bir ǵana bank bar. Tıisinshe, Ál Hılál jeke tulǵalarmen jumys isteýge áli daıyn emes. Birinshiden ol úlken kólemdegi qarajatty talap etedi jáne de bank endi ǵana tabys taba bastady. Jaǵdaıyn jaqsartý úshin bank tek iri ujymdyq klıentter men zańdy tulǵalarmen jumys isteıtin saıasatty tańdady»,- dep túsindirip ótti Darhan Nurpeıisov. Oǵan qosa áńgime tek jeke ıslam bankterin ashý jóninde. Al dástúrli ekinshi deńgeıli bankterde ıslam quraldaryn engizý ıdeıasynan biz bas tarttyq. Ál Halál banki «aıaqqa turǵannan» keıin nemese elimizde ıslam sharıǵatymen jumys isteıtin basqa da bankter paıda bolyp jatsa, qarjy quraldary qalyń kópshilik úshin qoljetimdi bolady dep ótti ol. Ázirge ortasha kirisi ba.   BNews.kz