Saıasat
Ekonomıka
Áleýmet
Suhbat
Sport
Barlyq aımaqtar
Almaty oblysy
Atyraý oblysy
Aqmola oblysy
Aqtóbe oblysy
Batys Qazaqstan oblysy
Jambyl oblysy
Mańǵystaý oblysy
Túrkistan oblysy
Pavlodar oblysy
Soltústik Qazaqstan oblysy
Shyǵys Qazaqstan oblysy
Qaraǵandy oblysy
Qostanaı oblysy
Qyzylorda oblysy
Astana
Almaty
Tolyǵyraq
Quqyq
Bıznes-jańalyqtar
Áskerı jýrnalısıka
Saılaý 2021
Dıplomat mısıasy
Ákimderdiń reıtıńi
Koronavırýs
Taza Qazaqstan
El
Mádenıet
Medıa
Minber
Dástúrli án
Estrada
Kúı
Saılaý 2021
Dástúrli án
NEWS
Shoý-bıznes
Oqıǵalar
IT
Ult bolmysy
Ǵylym-bilim
Án-kúı
Qamshyger
Óner
Densaýlyq
Kásipker
Sharýashylyq
Foto-baıan
Sózdik
Qazaq daýysy
Bıznes
Nýrly jol
Aıtty-eı, baýyryń!
Naýka ı IT
Zań
Ómir
Qazaq daýysy (2 kezeń)
Qazaq daýysy (3 kezeń)
Qazaq daýysy (sheshýshi kezeń)
Memlekettik baǵdarlamalar
Qoǵam
Álem
Tarıh
Segiz órim
Kazakhstan
International
Music
Special reports
The Digital Kazakhstan
100 Concrete Steps
Today's paper
Elections
Entertainment
Car News
Saıahat
Fılosofıa
Detektıv
Tylsym
Taǵaıyndaý
Úkimet
Arnaıy jobalar
Tálim men tárbıe
Din
Ózgeris
Qazaq daýysy (1-kezeń)
Ádebıet
23:14, 14 aqpan 2025
USD
505
EUR
526
RUB
5
Túngi rejım
Kúndizgi rejım
Jańalyq usyný
Joba týraly
23:14, 14 aqpan 2025
USD
505
EUR
526
RUB
5
Túngi rejım
Kúndizgi rejım
Jańalyq usyný
Qazaqsha
Қазақша
Русский
English
Qazaqsha
قازاقشا
Saıasat
Ekonomıka
Áleýmet
Suhbat
Sport
Tolyǵyraq
Qarjy
Quqyq
Bıznes-jańalyqtar
Áskerı jýrnalısıka
Saılaý 2021
Dıplomat mısıasy
Ákimderdiń reıtıńi
Koronavırýs
Taza Qazaqstan
El
Mádenıet
Medıa
Minber
Dástúrli án
Estrada
Kúı
Saılaý 2021
Dástúrli án
NEWS
Shoý-bıznes
Oqıǵalar
IT
Ult bolmysy
Ǵylym-bilim
Án-kúı
Qamshyger
Óner
Densaýlyq
Kásipker
Sharýashylyq
Foto-baıan
Sózdik
Qazaq daýysy
Bıznes
Nýrly jol
Aıtty-eı, baýyryń!
Barlyq aımaqtar
Almaty oblysy
Atyraý oblysy
Aqmola oblysy
Aqtóbe oblysy
Batys Qazaqstan oblysy
Jambyl oblysy
Mańǵystaý oblysy
Túrkistan oblysy
Pavlodar oblysy
Soltústik Qazaqstan oblysy
Shyǵys Qazaqstan oblysy
Qaraǵandy oblysy
Qostanaı oblysy
Qyzylorda oblysy
Astana
Almaty
Joba týraly
Qaz
Қаз
Рус
Eng
Qaz
قاز
Basty bet
Uly kósh
Zeınolla SÁNİK: SHYŃǴYS HAN JETİSÝDA TÝDY DEGENGE KİM SENEDİ?
Bilal Quanysh
18:04, 26 qazan 2012
Basyp shyǵarý :
5974
Bólisý:
Zeınolla SÁNİK, jazýshy, tarıhshy:
– Qazaq tarıhynyń qupıa derekteri Qytaı men Reseıdiń arhıvterinde degendi ár-ár jerden estip qalyp júrmiz. Osy qanshalyqty ras pikir?
– Men Qytaıda týyp-óstim. Sondyqtan Qytaı arhıvindegi biraz materıaldardy kórýge múmkindigim boldy. Onyń ústine Beıjińde oqydym. 40 jyl baspada jaýapty redaktor bolyp qyzmet atqardym. Sol sebepti, meniń ortalyq muraǵattardaǵy búkil materıaldardy aqtarý, kórý múmkindigim mol boldy. Tek mádenı revolúsıa kezinde Qytaı búkil baspalardy toqtatyp, baspa qyzmetkerlerin «Halyq jaýy» sanady. Jıyrma jyldaı týǵan jerimizge kele almaı, 10 jyl Úrimjide azap shektik, odan otbasymyzben aýyl-qystaqqa aparyp Eńbekpen ózgertý degen zańdary boıynsha jazalady. Eger qýǵyn-súrginge túspegenimde men qazaq tarıhynyń biraz bóligin zertteýge qol jetkizer edim dep oılaımyn. Jasym 78-ge ketip barady. Qoǵamdyq formasıany sonaý aýyl ómirinen kórdim. Feodalızm, sosıalızm, kapıtalızm degenderińniń bárin bastan keshirdim. Birqydyrý dúnıeni kóńilge toqydym. Surap otyrǵan saýalyń oryndy. Óıtkeni qazaq tarıhynyń óte kóp bóligi, ásirese arǵy babalarymyzdyń tarıhy Qytaıda jatyr.
– Sonaý Sankt-Peterbýrgtegi muraǵattarǵa tarıhshylarymyzdyń qoly jete bermeıtin kórinedi. Ol jerdegi qupıa derekterdi tek oqyp, mıǵa toqyp shyǵýǵa ǵana múmkindik bar eken. Jazyp alýǵa, kóshirme jasaýǵa, sýretke túsirýge ruqsat etilmeıtin kórinedi. Al Qytaıdyń arhıvterinde qalaı?
– Ejelgi Qytaı men bizdiń ejelgi ata-babamyz túrkiler qoıan-qoltyq aralasqan. Bizdiń babalarymyz qazirgi Shyńjańnyń arǵy betinde, ejelgi saqtar men ǵundardyń, úısin, qańlylardyń mekeni degen Uly qorǵannyń túbinde ómir súrgen. Ata-babalarymyz Qytaılarmen tyǵyz qarym-qatynasta bolǵan. Anyqtap aıtqanda b.e.b. X ǵasyrdan b. e. X ǵasyryna deıingi jıyrma ǵasyr ýaqyt ata-babalarymyz qytaılarmen qoıan-qoltyq aralasqan. Máselen, Súı patshalyǵy 2 ǵasyr, Tań patshalyǵy 3 ǵasyr, ekeýi 5 ǵasyrǵa jýyq handyq qurǵan. Osy kezde Qytaıdy Túrki patshalary bılegen. Sondyqtan olar Túrki mádenıetin qabyldaǵan. Qytaıdy mońǵoldar da, mánjýler de úsh ǵasyr bılegen. Shyńǵys han zamanynda túrki mádenıeti damyǵan. Sol kezde de bizdiń ata-babalarymyzdan kóptegen ǵalymdar, ǵulamalar, aqyn-jyrshy, ádebıetshi, sýretshiler, qusnıhatshylar shyqqan. Bulardyń barlyǵynyń da jazbalary Qytaı arhıvinde saırap tur.
– Zeınolla aǵa, siz aıtyp otyrǵan tarıhı derekter Qytaıdyń naqty qaı qalasynda? Oǵan bizdiń tarıhshylarymyzdyń qoly jete aldy ma?
– Buryn Qytaıda júrgenimde jergilikti eldiń ókili bolǵandyqtan Úrimjidegi, Beıjińdegi arhıvterge emin-erkin kiretinbiz. Al shetten barǵan tarıhshylarǵa kirý qıyn. Qytaı ózi sekemshil halyq. İshki tártibi de myqty. «Ózge elden tarıhshylar nege keldi? Neni zerttemek? Bizdiń mádenı muralarymyzǵa qol suqpaı ma?» degen saýaldar Qytaılar úshin qashan da basty orynda. Bizden Ǵylym akademıasyndaǵy Baqyt Ejenhanuly degen jigittiń Qytaıdyń arhıvindegi biraz dúnıege qoly jetti. Qazir sol qytaısha jazylǵan materıaldardy aýdaryp, meńgerýge talaptanýda. Qytaı tarıhynyń mamany ǵoı, qytaıshaǵa jetik.
– Al ózińiz sol qupıa arhıvterde qansha márte bola aldyńyz?
– Qytaıda júrgende qajet ýaqytta baryp aqtaratynbyz. Úrimjiniń arhıvterinde kóp boldym. Qazir ol jaqta tártip te, qaǵazbastylyq ta qıyndap ketti. Deı turǵanmen, İshki Qytaıdyń arhıvterine kirip-shyǵyp júrgender bar. Ózim de kirdim. Meniń qolymda qazir qazaqtyń ádebıet tarıhyna qatysty kóptegen qundy derekter bar. B.e.b. X ǵasyrda «Saq ana jyry» degen jyr bolǵan. Ol Qytaı arhıvinde saqtaýly. Qazaqstan qazaq ádebıetiniń tarıhyn qaıta jazatyn bolsa, aldymen «Saq anadan» bastaýy kerek. Óıtkeni, «Saq ana» bizdiń hatqa túsken eń alǵashqy jyrymyz. Máselen, ol jyr bylaı bastalady: «Batystamyn men. Ornyqtym osy araǵa, Byqyǵan ań men qus tur áli bosaǵada. Táńirdiń Hanshaıymy jaratqan jar bolar, Jyljyman bul topyraqtan, emes men qar bolar. Tartyldy syrnaı, kóńilge shattyq quıyp. Úmitim kókke órledi, Patshamyz perzent súıip». Kórdińiz be? Óte ertedegi jańa eradan burynǵy X ǵasyrdyń jyry. Iaǵnı 3000-4000 jyldyń aldyndaǵy jyr. «Saq ana» jyryn jazyp alǵan Qytaı ǵalymy Mo Tánzy. «Saq anany» Qytaıda Shı Ýań Mý deıdi. «Saq ana» – degeniń batys patshalarynyń anasy degen sóz. Bul, bálkim, analyq dáýir. Sondyqtan da áıelderdi birinshi orynǵa qoıady. Bul jyr eń alǵashqy analyq dáýirdiń jyry. Demek, qazaqtyń ádebıet tarıhy osy «Saq ana» jyrynan bastalýy kerek. Profesor Tursynbek Kákishev meniń osy jyrlardy aýdarǵan aýdarmalarymdy Ejelgi qazaq ádebıeti degen kitapqa qosyp, jaryqqa shyǵarǵan edi. Biraq keıingi kezde jalǵasyn tappaı qaldy.
– «Saq anany» aıtyp jatyrsyz ǵoı... Qytaıdyń kóne arhıvterinde bizdiń taǵy qandaı jyrlarymyz bolýy múmkin?
– Lı Baı degen Qytaı aqynynyń jyrlary kóp. Lı Baıdyń arǵy tegi túrki. Baı júıı, Shúı Maýguń, Chyń Iaýjın syndy bir shoǵyr lırık ári romantık aqyndar bolǵan. Olardyń da arǵy tegi túrki. Keıbir tarıhshylar bulardy qytaı aqyny dep júr. Biraq ejelgi qytaı mádenıetiniń jartysy túrki mádenıeti bolyp esepteledi. Túrki mádenıetinen shyqqan ǵalymdar bar. Máselen, tek aqyndar ǵana emes, aspan denelerin, matematıkany, qusnıhattardy zertteıtin ǵalymdar bolǵan. Ejelgi tarıhta bulardyń barlyǵy da túrkiler. Al Shyńǵys han dáýirinde bul ǵulamalardyń árqaısysynyń rýyn jazyp otyrǵan. Qańlynyń, úısinniń, naımannyń aqyny dep olardy rýymen anyqtap jazǵan. Qytaılarǵa mádenıet túrkilerden barǵan. Qytaı tilinde «Sońǵy hannama» degen kitap bar. Sol kitapta mynadaı derek bar. Arystan oıyny Kýsán mýzykasymen oryndalady. Kýsán degeni – Kúshar (ejelgi Qańlylardyń mekeni) qalasynyń mýzykasy degen sóz. Jańa eranyń 87 jyly Qytaı patshasyna arystan tartý etilgen. Baı Júııdiń «Arystan jyry» degen jyry osylaı dúnıege kelgen. Baı Júıı bul jyrdy ejelgi úısinder turǵan mekende jazǵan. Ol da zertteýdi qajet etetin dúnıe.
– Siz zertteýdi qajet etetin kóne jádiger jyrlardy aıtyp jatyrsyz. Tarıhshylardyń aýzynan Abylaı hannyń sońǵy haty Qytaıda saqtaýly degendi estip qalyp jatamyz. Bul qanshalyqty anyq málimet?
– Abylaıdyń sońǵy haty Qytaıda saqtaýly. Ol – anyq. Baqyt Ejenhanuly Qytaıǵa baryp, hattyń túpnusqasyn kóshirmege túsirdi. Hat jarıalanyp ketkennen keıin Qytaı jaǵy tártipti kúsheıtti. Qazir ondaı tarıhı derekterdi qolǵa túsirý qıynnyń qıyny. Ruqsat tek eki memlekettiń kelisimi arqyly ǵana júzege asady.
– Baqyt Ejenhanulynan basqa tarıhshylarymyzdan taǵy kimder Qytaıdyń arhıvterin ıgere aldy?
– Qoıshyǵara Salǵarauly Qytaıdaǵy tarıhı qujattardy anyqtaýǵa talpyndy. Biraq Qoıshyǵarany tusaǵan qytaı tilin jetik bilmeıtindigi. Tapqan derekterin qazaqshaǵa aýdartty, onyń ózi biraz ýaqyttyń sharýasy. Qoıshyǵara ol derekterdi kitap etip shyǵardy. Biraq onyń biraz pikirlerine ózim qosylmaımyn.
– Máselen qandaı pikirlerine?
– Qytaı derekterindegi ýsýńdardy Úısin emes deıdi. Qytaı tiliniń aksenti, sóıleý máneri bar. Qoıshyǵaranyń atynyń ózin qytaılar Kýıchıkala dep jazady. Meni Zeınolla deı almaıdy, Záınýlla deıdi. Úsýńdar úısinder emeı, kimder endi? Bir ret jolyqqanymda Qoıshyǵara ekeýimiz osyndaı dúnıelerge kelispeı qaldyq. Áli de Qoıshyǵara Salǵaraulynyń anyqtaǵan derekterin qarap shyǵýym kerek. Soǵan ýaqyt jar bermeı júr. Men Qytaıdaǵy kóne jyrlarymyzdyń birazyn taýyp, qytaıshadan qazaqshaǵa aýdaryp «Muralar neni aıtady?» degen kitapqa kirgizdim. Ol jyrlardyń barlyǵy qazaqtyń ádebıet tarıhyna kirýge tıisti .
– Keıbir tarıhshylarmen pikirińizdiń birikpeıtinin aıtyp otyrsyz. Sońǵy kezde ár-ár jerde, tipti tarıhshylardyń ózi de: «Qazaq óziniń ulttyq tarıhyn jaza alǵan joq», – degen pikir aıtyp júr. Buǵan ne deısiz?
– Qazirgi tarıhshylardan Mámbet Qoıgeldiniń pikirleri kóńilime qonady. Biraq ol da Keńes zamanynyń tarıhshysy. Arǵy dúnıe tarıhyn zertteı qoıǵan joq. Arǵy dúnıe tarıhyn, ata-babalarymyz túrkilerdiń uly ımperıasyn, mádenıetin, ómir-saltyn qazaq tarıhshylarynan túp-tuqıanyna sheıin zerttegen eshkim joq. Tipti Abylaı han týraly da tarıhshylar alaýyz pikirde. Bireýler Abylaıdyń Reseıge qosqanyn qazaqtardy otar elge aınaldyrdy dep kinálaıdy. Endi bir tarıhshylar Abylaıdyń ustanǵan saıasatyn durys sanaıdy. Qazaqtyń ulttyq tarıhy týraly suraǵyńnyń máni zor. Biz qalaıda ulttyq tarıhtyń jazylýyna atsalysýymyz kerek. Ulttyq tarıhty jazý úshin Abylaıdan tartyp, búkil tarıhı tulǵalarymyzdyń istegen sharýasy, ustanǵan saıasatyna ult múddesi turǵysynan qaraýymyz qajet. Ulttyq tarıhty ultqa jany ashıtyn adamdarǵa jazdyrǵanymyz durys. Men qytaı arhıvinen tabylǵan Abylaı hannyń Qytaıǵa jazǵan hatyn taýyp gazetke jarıaladym. Ol hatta Abylaı: «Tarbaǵataı men Tashkent meniń jerim. Óz jerimdi ózime qaıtaryńdar», – degen. Sondaı adamdy qalaı qazaqty bodan ǵyp Reseıdiń qolyna salyp bergen deımiz? Meniń qolymda taǵy bir qundy derek bar. Ol – Qytaıda jazylǵan qazaqtyń saýda tarıhy. Qazaqtyń ejelgi kóshpendiler mádenıeti týraly Edvard Shepı degen amerıkalyq profesor XIX taraýdan turatyn zertteý jazǵan. Meniń qolymda qazaqtyń 100 jyldyq saýda tarıhy bar. Qytaıdaǵy eń qundy kitap sanalatyn «Batys óńiri saýda tarıhy» degen kitapty qolyma túsirdim. Bul kitapta Hýańhy men Syrdarıa arasyna alǵashqy Jibek Jolynyń negizin salǵan bizdiń ata-babamyz túrkiler ekeni baıandalady. Al Abylaı zamanyndaǵy qazaq-qytaı saýdasynyń 100 jyldyq tarıhy óz aldyna jatqan úlken dúnıe. Demek, hatqa túsken, biraq, áli de zerttelmegen qazaqtyń saýda tarıhy qolymyzda tur. Muny tek tarıhı turǵydan zertteý qajet. Saıasat aralasyp ketse bolmaıdy.
– Bir sózben aıtqanda, ulttyq tarıhymyzdyń jazylmaı jatqanyna Ejelgi Túrki dáýirin, sol dáýirdegi mádenıetti zertteı almaı jatqanymyz kedergi bolyp tur ǵoı sonda?
– Álbette. Túrki dáýiri óz aldyna, qazaqtyń ejelgi muraǵattaryn, saýda tarıhyn da túbegeıli zertteı almaı otyrmyz. Máselen qazaqtarda sheńberek, tobyq dop degen atústi oıyndary bolǵan. Osynyń bári anyqtaıtyn, zerdeleıtin dúnıeler.
– Qazaq tarıhynda zerttelmegen qupıa derekterdiń kóp ekenin aıtyp otyrsyz. Tarıhymyzda el senbeıtin «sensasıalar» bar ma?
– Tarıhshylar aıtyp júrgen Shyńǵys handy Jalaıyr degenge senbeımin. Shyńǵys hannyń týyp ósken jeri Jetisý degen de senbeıtin «sensasıa». Óıtkeni, búkil oqıǵa Orhon-Enıseı boıynda, mońǵol dalasynda ótip jatsa, mońǵoldar ózderiniń patshasynyń, qupıa shejiresiniń 800 jyldyǵyn toılasa, Shyńǵys handy mońǵol emes, qazaq deý shyndyqqa janaspaıdy. Shyńǵys handy qazaq deý úshin, áýeli qazaq ekenin dáleldeıtin derekterdi ashyp, mońǵoldardy moıyndatýymyz kerek. Óıtpeıinshe, Shyńǵys hannyń qazaq ekeni senbeıtin «sensasıa» bolyp qala beredi.
Suhbattasqan – Qarlyǵa IBRAGIMOVA
Derekkóz: "Halyq sózi"
Islam bankiniń klıenti bolýdyń joldary
Aldyńǵy
Otan jáne oralman
Kelesi
Pikir qaldyrý
Atyńyz
*
E-poshta
*
Pikir
*
Saqtaý
Qatysty Maqalalar
Memlekettik satyp alý salasyndaǵy zańnama: quqyq qoldaný tájirıbesiniń máseleleri
21:24, 14 aqpan 2025
«Jumysshy kásipteri jyly» aýqymdy bastamasy iske asyrylýda
17:09, 14 aqpan 2025
Ermek Kósherbaev Premer-mınıstrdiń orynbasary laýazymyna taǵaıyndaldy
16:20, 14 aqpan 2025
Tamara Dúısenova premer-mınıstrdiń orynbasary qyzmetinen ketip, jańa laýazymǵa taǵaıyndaldy
15:47, 14 aqpan 2025
Mopedti qalaı tirkeýge bolady - İİM túsindirip berdi
14:50, 14 aqpan 2025
Sońǵy jańalyqtar
Eń kóp oqylǵan
Memlekettik satyp alý salasyndaǵy zańnama: quqyq qoldaný tájirıbesiniń máseleleri
21:24, 14 aqpan 2025
«Jumysshy kásipteri jyly» aýqymdy bastamasy iske asyrylýda
17:09, 14 aqpan 2025
Ermek Kósherbaev Premer-mınıstrdiń orynbasary laýazymyna taǵaıyndaldy
16:20, 14 aqpan 2025
Tamara Dúısenova premer-mınıstrdiń orynbasary qyzmetinen ketip, jańa laýazymǵa taǵaıyndaldy
15:47, 14 aqpan 2025
Mopedti qalaı tirkeýge bolady - İİM túsindirip berdi
14:50, 14 aqpan 2025
Toqaev elordadaǵy birqatar nysandy aralady
14:31, 14 aqpan 2025
Astanada "Sergek" kameralarynyń jumysy toqtaıtyn boldy
12:22, 14 aqpan 2025
Astanadaǵy eski vokzalda qatty jarylys boldy
12:05, 14 aqpan 2025
Qazaqstan halqynyń 98,9% jappaı aýyzsýmen qamtylǵan
11:44, 14 aqpan 2025
«Qazaq hám qaraqalpaq fólklorynyń uqsastyq belgileri» taqyrybynda ashyq dáris sabaǵy ótti
11:37, 14 aqpan 2025
Depýtat aıyppuldy 50 paıyz jeńildikpen alyp tastaýdy usyndy
17:18, 13 aqpan 2025
Túrkistanǵa erekshe mártebe beriledi - Senat zań jobasyn maquldady
15:09, 13 aqpan 2025
Maǵzum Myrzaǵalıev Prezıdenttiń keńesshisi bolyp taǵaıyndaldy
14:25, 13 aqpan 2025
3 ese ósken: Almaty ákimi sý tarıfine baılanysty pikir bildirdi
12:43, 13 aqpan 2025
USAID uıymy jaıly tyń derekter ashylýda
19:30, 12 aqpan 2025
Reseı qaýipsizdik keńesiniń hatshysy Qazaqstanǵa keldi
16:46, 12 aqpan 2025
Sıfrlyq Ádilet: Qazaqstan quqyqtyq saýattylyqty jáne zań kómeginiń qoljetimdiligin qalaı arttyrady
16:42, 12 aqpan 2025
Án perishtesi - án aıymyna aınaldy
12:49, 12 aqpan 2025
Azıa oıyndary-2025: Qazaqstandyq shańǵyshy qyzdar kúmis júlde jeńip aldy
12:31, 12 aqpan 2025
Ulybrıtanıada endi jumys isteýge barǵan qazaqstandyqtardyń quqyqtary qorǵalady
11:23, 12 aqpan 2025
Taǵy sol NDS jyry...
19:20, 11 aqpan 2025
"IMEI kody joq bolsa, baılanys ta joıylady": Qazaqstanda durys tirkelmegen smartfondar buǵattalady
16:07, 11 aqpan 2025
1 naýryzdan bastap poıyz bıletteri qymbattaıdy
15:24, 11 aqpan 2025
Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Aıdarbek Saparov ósimdik sharýashylyǵyn qadaǵalaýdyń jańa aqparattyq júıesi (ÓQAJ) úshin qosymsha 714 mıllıon teńge bólýdi surady,
12:39, 11 aqpan 2025
Berik Ýálı, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń keńesshisi – Baspasóz hatshysy: Jaýapkershilik júgi jeńil bolmaıdy
12:19, 11 aqpan 2025
URPAQ TÁRBIESİ – ULT BOLASHAǴY
11:06, 06 jeltoqsan 2024
"ÁKE – ASQAR TAÝ" ekendigin esińizden shyǵarmańyz!
09:25, 19 qarasha 2024
Qazaqstandyqtar tuzdy kóp tutynady – dárigerler dabyl qaqty
07:09, 06 jeltoqsan 2024
Qańtar oqıǵasy kezinde azaptalǵan Qyrǵyzstan ánshisi 61 mln ótemaqy talap etti
15:35, 15 jeltoqsan 2024
“Qamshyny” bergeniń, yrqyna kóngeniń”…
14:41, 15 jeltoqsan 2024
2034 jylǵy fýtboldan Álem chempıonaty Saýd Arabıasynda ótetin boldy
15:25, 15 jeltoqsan 2024
Abaı oblysynda «Turmystyq zorlyq-zombylyqqa qarsy turý: máseleler men sheshimder» konferensıasy ótti
07:28, 06 jeltoqsan 2024
Qazaqstandaǵy óńirlerde qandaı ınvestısıalyq jobalar iske asyrylady?(3-bólim)
12:17, 14 qarasha 2024
Atyshýly transgender Amılaı qamaýǵa alyndy
15:13, 12 jeltoqsan 2024
Mańǵystaýda ekologıalyq mádenıetti qalyptastyrý
09:14, 08 qarasha 2024
Qamshy ataýynyń etımologıalyq máni
14:30, 11 jeltoqsan 2024
Prezıdent Qazaqstannyń Japonıadaǵy jańa elshisin taǵaıyndady
09:38, 12 jeltoqsan 2024
Májilismen Ardaq Nazarov Talǵardaǵy jaǵdaı týraly óz pikirin aıtty.
16:13, 11 jeltoqsan 2024
Qazaqstannan sońǵy 9 aıda 10 myńnan asa adam kóship ketken
14:22, 19 jeltoqsan 2024
Qazaqstanda elektr energıasyna tarıfter qaıtadan kóteriledi
12:34, 16 qarasha 2024
Ulttyq kıim: "Han Shatyr" halyqtan keshirim surady
11:39, 17 jeltoqsan 2024
Qaryzdy búdjettiń tesigin jabýǵa paıdalanyp otyrmyz — depýtat
13:50, 19 jeltoqsan 2024
Qazaqstan rekordtyq deńgeıde astyq jınady
12:54, 16 qarasha 2024
Qoǵam qaıratkeri Serikbolsyn Ábdildın týraly derekti fılm jaryq kórdi (Vıdeo)
13:17, 13 jeltoqsan 2024
Qazaq tilinde sóıleıtin japon blogeri Iýdzı Natsýma "QR týrızmi elshisi" atandy.
12:30, 13 jeltoqsan 2024
Qamshy túrleri jáne sıpattamasy
10:13, 06 jeltoqsan 2024
Qazaqstannyń aýyl sharýashylyǵy: 2024 jylǵy reformalar jáne eksporttyq áleýet
12:46, 16 qarasha 2024
16-17 jeltoqsanda Qazaqstan-Qytaı shekarasyndaǵy beketter ýaqytsha jabylady
11:42, 13 jeltoqsan 2024
Ot ıskýsstva do sporta: v Astane opredelılı pobedıteleı stýdencheskogo festıvalá
09:20, 19 qarasha 2024
Ózbekstanda 300-ge jýyq sheneýnik kedeıshilikpen kúreske salǵyrt qaraǵany úshin jumystan bosatyldy
15:15, 17 jeltoqsan 2024
Pikir qaldyrý