Túrkistan oblysynda eginge qajetti sýdy tıimdi bólý maqsatynda vegetasıa kezeńindegi kútiletin sý kólemin eskere otyryp, ylǵalsúıgish daqyldardy egý lımıtteri qaıta qaraldy.
Premer-mınıstrdiń orynbasary Qanat Bozymbaev Túrkistanda 2026 jylǵy vegetasıa kezeńine daıyndyq máselelerine arnalǵan otyrys ótkizdi. Jıynǵa sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstri Nurjan Nurjigitov, aýyl sharýashylyǵy mınıstri Aıdarbek Saparov, sý sharýashylyǵy uıymdarynyń, jergilikti atqarýshy jáne quqyq qorǵaý organdarynyń, sondaı-aq aımaqtyń sharýa qojalyqtary ókilderi qatysty.
Kezdesýge qatysýshylar kelesi jylǵa arnalǵan transshekaralyq sýdyń kelý boljamdaryn jáne aldaǵy sýarý kezeńinde sý resýrstaryn tıimdi paıdalanýdy qamtamasyz etý sharalaryn talqylady. Sharýalarǵa sý tapshylyǵy qaýpin azaıtý úshin sý únemdeý tehnologıalaryn engizýdiń mańyzdylyǵy jáne ylǵaldy kóp qajet etetin daqyldardy azaıtý qajet ekeni aıtyldy.
«Ashhabadta ótken Ortalyq Azıa elderiniń Memleketaralyq sý sharýashylyǵyn úılestirý komısıasynyń otyrysynda kelesi jyly sý kelý kóleminiń azaıýy týraly boljam jasaldy. Toqtoǵul sý qoımasynyń deńgeıi rekordtyq tómen kórsetkishke jetý qaýpi bar. Qazaqstannyń ońtústiginde kóktemnen beri jaýyn-shashyn bolǵan joq. Ókinishke qaraı, bul aımaqtyń barlyq memleketinde kezdesip otyrǵan tabıǵı proses. Osyǵan baılanysty, sý únemdeý tehnologıalaryn belsendi túrde engizý jáne ylǵaldy kóp qajet etetin daqyldardy egý lımıtterin qaıta qaraý ózekti bolyp otyr. Jańa lımıtter 2026 jylǵy vegetasıa kezeńindegi kútiletin 10 mlrd tekshe metr sý kólemin eskere otyryp esepteledi. Sonymen birge lımıtterdiń saqtalýy qatań baqylaýǵa alynady. Quqyq buzýshylar keıin memleketten múmkin emes nárseni talap etpeý úshin barlyq jaýapkershilikti túsinýi kerek», — dedi Qanat Bozymbaev.
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń málimeti boıynsha, Túrkistan oblysynda aldaǵy vegetasıa kezeńinde kúrish egiletin alqap 3,5 myń gektardan aspaýǵa tıis.
Vıse-premer Aýyl sharýashylyǵy men Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrlikterine, sondaı-aq Túrkistan jáne Qyzylorda oblystary ákimdikterine jumys tobyn qurýdy tapsyrdy. Olar eki aptanyń ishinde oblystardaǵy sý tutyný lımıtterin anyqtap, egis alqaptaryn lımıtterge sáıkes josparlap bekitýi tıis.
Sonymen qatar Qanat Bozymbaev Sý resýrstary jáne ırrıgasıa mınıstrliginiń «Dostyq» transshekaralyq kanaly boıyna kúrish egýge tyıym salý usynysyn qoldady. Kúrishti tek «Qyzylqum» kanalynyń boıynda 3,5 myń gektar alqapta sý únemdeý tehnologıalaryn qoldana otyryp ósirýge ruqsat etiledi.
Dıqandarǵa aýyl sharýashylyq daqyldaryn ártaraptandyrýǵa jáne kóp sý qajet etpeıtin qurǵaqshylyqqa tózimdi daqyldardy ósirýge erekshe kóńil bólý usynyldy. Bul aýyl sharýashylyq ónimdiligin arttyrýǵa, azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýge jáne shekteýli sý resýrstary jaǵdaıynda aýyldyq jerlerdiń turaqty damýyna múmkindik beredi.
Sýdy únemdeý jáne zamanaýı sýarý júıelerine kóshýge yntalandyrý maqsatynda uńǵymalardy burǵylaý, ınfraqurylym tartý jáne sý únemdeıtin jabdyqtar satyp alý shyǵyndaryn óteý úlesi 50%-dan 80%-ǵa deıin kóterildi. Eginge qajetti sýdyń saralanǵan tarıfi engizildi: sý únemdeý tehnologıalaryn qoldanatyndarǵa sýbsıdıa mólsheri 60%-dan 85%-ke deıin artty, al qoldanbaıtyndar úshin sýbsıdıa jyl saıyn 10%-ǵa azaıady.
2026-2028 jyldarǵa arnalǵan jalpy transfertter sheńberinde sý únemdeý tehnologıalaryn engizýdi jáne eginge qajetti sý qunyn sýbsıdıalaýdy qoldaýǵa burynǵy úsh jyldyq kezeńmen salystyrǵanda tórt ese kóp qarajat bólindi.
Búginde Túrkistan oblysynda sý únemdeý tehnologıalary 82 myń gektar alqapta qoldanylyp jatyr, onyń 18,7 myń gektarynda jańbyrlatyp sýarý, 63,3 myń gektarynda tamshylatyp sýarý júıeleri paıdalanylady. Qazaq sý sharýashylyǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń esepteýinshe, sý únemdeý tehnologıalaryn qoldaný sýdy 20-30%-ǵa únemdeýge múmkindik beredi.
Sonymen qatar Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, «Aýyl amanaty» baǵdarlamasy júzege asyrylyp jatyr. Bul baǵdarlama aýyl turǵyndarynyń ómir súrý sapasyn arttyrýǵa baǵyttalǵan búdjettegi mıkronesıeler usynady.
2026-2028 jyldary aýyldy damytýǵa 450 mlrd teńge bólý josparda bar, onyń 68,7 mlrd teńgesi Túrkistan oblysyna aýyl kásipkerligin keńeıtý jáne kooperatıvterdi damytýǵa baǵyttalǵan.
Qanat Bozymbaev «Aýyl amanaty» jobasyn tek qarjylyq qoldaý mehanızmi retinde emes, aýyldy ekonomıkalyq jańǵyrtýdyń mańyzdy quraly retinde qarastyrý kerek ekenin atap ótti. Kelesi jyldan bastap aýyldyq ınfraqurylymǵa qarjylandyrý jalpy transfertter arqyly júzege asyrylady. Osyǵan oraı «Aýyl – El besigi» jobasy aıasyndaǵy barlyq ınfraqurylymdyq bastama oblystar men aýdandardyń damý baǵdarlamalaryna naqty engizilýi kerek. 2026-2028 jyldarǵa arnalǵan jergilikti búdjetterdi josparlaý kezinde ákimdikterge óńirlik standarttar júıesi kórsetkishteriniń tómendeýine jol bermeý úshin aýyldyq ınfraqurylymdy qarjylandyrýdy qamtamasyz etý tapsyryldy.
