Ǵ. Músirepov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademıalyq balalar men jasóspirimder teatrynyń talantty akteri, belgili telejúrgizýshi Rahman Omar óziniń óner jolymen, maqsattarymen, ári teatrdyń búgingi deńgeıi men aqsap turǵan tustary jaıynda Qamshy.kz aqparat agenttiginiń tilshisine bergen suhbatynda aıtyp berdi.

– Rahman myrza, birneshe jyldan beri teatrda jumys istep kelesiz. Búgingi teatrdyń jaǵdaıy, deńgeıi jaıynda aıta otyrsańyz...

«Teatr – tiri aǵza» dep beker aıtylmaǵan. Ózge mamandyqtarmen salystyrǵanda teatrda búgingi kúniń erteńgi kúnińe múldem uqsamaıdy. Sonysymen qyzyqty. Maǵan altynmen aptap, kúmispen qaptap keremet jumys ornyn usynyp, biraq ol jerden rýhanı azyq ala almaıtyn bolsam, onda aıaǵymdy attap baspaımyn. Sebebi qaıta aınalyp teatrǵa keletinimdi jaqsy bilemin.

Ras, teatrdyń aılyǵy óte az, biraq qudyreti mol. Adamdy ustap qalatyn, baýrap alatyn erekshe qasıeti bar. Teatrdan shyǵyp ketip, birneshe jyldan soń qaıtyp keletin akterlarymyzdyń bary osyǵan dálel. Onyń qudyretin jaı sózben túsindire salý qıyn, sezine bilý kerek.

Jalpy, búginde teatrdyń jaǵdaıy joǵarǵy dárejede dese bolady. Zaman aǵymy qalaı damyp jatsa, teatr da qalyspaı zaman aǵymymen júzip keledi. Máselen búginde sahnada LED ekrandardyń kóp qoldanylýyn aıtsaq bolady. Kóshten qalýǵa bolmaıdy ǵoı.

Zamanýı qoıylymdar da, tarıhı qoıylymdar da qoıylyp jatyr. Tek bir másele bar – bizde dramatýrgıa joq. Zamanǵa saı jazatyn dramatýrgter joq emes, bar, biraq óte az, neken-saıaq. Bári qaılatanady, tyń dúnıe az. Osy jaǵynan aqsaý bar. Al jalpy alǵanda, teatrdyń tynys tirshiligi jaman emes.

– Rahman Omardy tulǵa retinde ashsaq... Rahman Omar tulǵasynyń qalyptasý kezeńi qalaı júrdi? Dúıim jurtqa siz telejúrgizýshi retinnde de, teatr akteri retinde de tanyssyz.

Negizi adam balasy bolashaqta kim bolatynyn bilmeıdi ǵoı. Biraq ananyń sútimen, ákeniń qanymen darıtyn qasıet, túısik bolady. Sol adamdy adastyrmaı, qashan da alǵa jetelep otyrady. Eń bastysy, adamdy qalyptastyratyn – qorshaǵan orta, qoǵam. Adamnyń qoǵamda qandaı da bir ornyn tabýy, taba bilýi qorshaǵan ortasyna jáne ómir jolyńda kezdestirgen adamdaryna tikeleı baılanysty. Al meniń ómir jolymda kimder kezdesti? Mektep bitirgennen keıingi T. Júrgenov atyndaǵy óner akademıasyndaǵy ustazdarym, osy teatrǵa jas, albyrt shaǵymda kelgen ýaqytymdy kezdestirgen Ámına Ómirzaqova, Qasym Jákibaev, Altynbek Kenjekov, Dosqan Joljaqsynov syndy tulǵalardyń endi ǵana kózin ashqan balapan akterǵa bergen áseri, aqyly meniń tulǵa bolyp qalyptasýymna septigin tıgizdi.

Ámına Ómirzaqovamen bir sahnada oınadym dep maqtana alamyn. Búginde onyń ózi ańyz sekildi. Sonymen qosa, Lıdıa Kádenova, Qadyrbek Demesinovtarmen oınap júrmin, bul men úshin úlken maqtanysh.

– Telejúrgizýshilik jolǵa qalaı keldińiz?

Meniń ómirimde kezdeısoq jaǵdaılar óte kóp. 2000 jyldary «Myń bir maqal, Júz bir jumbaq» baǵdarlamasy túsiriler ýaqytta bári daıyn, tek durys júrgizýshi tabylmaǵan edi. Al erteńgi kúni baǵdarlamany kórsetý kerek. Sonda ınstıtýtta meniń jetekshim bolǵan, ári Habar arnasynda stılıs bolyp istegen Asylbek Yhsanov degen aǵamyz birden meni usynǵan eken. Sóıtip, aıaq asty maǵan habarlasyp, «osynda kel, Qaınar Oljaev aǵań shaqyryp jatyr» degen soń, júıitkip arnaǵa jettim. Barsam, stýdıa daıyn, tek meni kútip otyr. Maǵan mátindi usynyp, kóz júgirtip shyǵýyma eki saǵat ýaqyt berdi. Esim shyqqan men bir Allaǵa, keıin ózimniń qabiletime senip, tapsyrmany ózimniń de, maǵan senim artqan adamdardyń da oıyndaǵydaı alyp shyqtym. Keıin bul baǵdarlama men úshin jazylǵandaı bolyp ketti ǵoı, halyqtyń kózine de solaı saqtalyp qaldy. Sóıtip televıdenıe salasyndaǵy óz ornymdy taptym. Odan keıin de birneshe baǵdarlamalardy júrgizip kelemin.

– Teatrda oınaý men kınoǵa túsýdiń aıyrmashylyǵy qandaı?

Aıyrmashylyǵy jer men kókteı. Kıno teatrǵa jetpeıdi. Teatrda bir qoıylymnyń ózine 2-3 aı daıyndalasyń, obrazǵa kiresiń, róldi sezinesiń. Al kınoda múldem olaı emes. Degenmen kınoǵa ázirge jolym ashylǵan joq. 50-60 jastan keıin de kıno salasynda juldyzy janyp jatqandar bar. Sol syndy kınony meniń áli almaǵan belesim dep bilemin.

–Teatrda somdaıtyn rólderińizdi ózińiz tańdaısyz ba?

Jas akterlarǵa ról tańdaý múmkindigi berilmeıdi. Al qalyptasqan, eńbegi sińgen, tájirıbesi bar akterlarmen rejıserlar sanasady, aqyldasady. Biraq ondaı jaǵdaı jıi bola bermeıdi. Ol rejıser men teatrymyzdyń kórkemdik jetekshisi ekeýiniń arasyndaǵy sheshiletin másele.

– Ózińizge qandaı obraz jaqyn?

Bergen róldi alyp shyǵý – bizdiń maqsatymyz, mindetimiz. Biraq keıbir akterlardyń óziniń ampýlasy bolady. Biri komedıadan baǵy ashylyp, janyp jatsa, tragedıa, dramaǵa kelgende aqsap qalady. Al meniń jolymda komedıa da, tragedıa da, melodrama men drama da boldy. Bárin joǵary deńgeıde alyp shyqtym dep aıta alamyn. Onyń baǵasyn áriptesterim men kórermender ǵana beredi.

Deı turǵanmen, janyma jaqyny – komedıa janry. Sebebi komedıada adam ımprovızasıaǵa bara alady.. Al dramalardy, ásirese tarıhı drama bolsa, ımprovızasıaǵa barý, sóz qosý úshin asa saqtyq qajet.

– Obrazdy jetkizýde qıyndyqtar kezdese me? Bir róldi alyp shyǵý úshin, obrazǵa kirý úshin akter ne isteý kerek?

Shyny kerek, meniń ómirimde qandaı da bir rólimdi alyp shyǵa almadym, oınaı almadym degen ókinishter bolǵan emes.

Jalpy, kez kelgen akterde ártistik baqylaý, zertteý degen bolady. Bizge berilgen obraz avtordyń qıalynan týǵan obraz. Soǵan uqsas keledi-aý degen obrazdy daladan, adamdardan izdeısiń. Keı kezderi ózge akterlardyń oıynan urlaısyń. Munyń bári adamnyń qıalyna, izdenimpazdyǵyna, fantazıasyna baılanysty dep bilemin. Aldymen óziń ishteı birneshe márte daıyndalyp, rejıserǵa birneshe nusqasyn kórsetesiń. Ár kúni kelip, óz qalaýyńsha oınaısyń, ózine unaǵanyn rejıser tańdap alady. Rejıser aqyldy bolsa, akterdyń tańdaýyna erkindik beredi.

– Teatr akteri úshin eń kerekti qasıetter...

Eń kerektisi – ishki tártip, bilim, oqý, izdený jáne eńbekqorlyq. Osylar ǵana.

– Teatr sahnasynda júrsiz, kınoǵa da túsesiz, telejúrgizýshilikpen aınalysyp, saltanatty is-sharalardy da júrgizip úlgeresiz. Osynyń bárine ýaqytta qalaı tabasyz?

Shynymdy aıtaıyn, men – jalqaýmyn. Budan da úlken múmkindikterge, bıiktikterge qol jetkizýim múmkin edi, biraq men – jalqaýmyn. Áıteýir, úlgerýge tyrysamyn, biraq jalqaý adamdardyń qataryna jatamyn.

– Bolashaqqa josparyńyz qandaı? Óner jolyn jalǵastyrasyz ba?

Jas kele aqyl da kire bastaıdy. Búginde jasym 44-te. 50-lerge taıaǵanda ustazdyq etýdi oılap júrmin. Alaıda ustazdyq etý úlken daıyndyqty, qajet etedi. Balaǵa bereriń, aıtaryń bolý kerek. Ózimdi osy uly jolǵa daıyndap, 50-lerge jaqyndaǵanda maqsatymdy júzege asyrsam deımin.

– Eger óner álemine kelmeseńiz, búginde Rahman Omar kim bolar edi?

Saıahatshy bolar edim. Múmkin televıdenıe salasynda saıahatqa baılanysty  jeke baǵdarlamam bolar ma edi...

– Rahman Omar otbasynda qandaı adam, qandaı áke?

Otbasynda óte aqkóńil adammyn. Balalarymdy qatty jaqsy kóremin. Kóp ákelerdi kóremin, ákeniń obrazyn somdap júrgen. Al men dos bolǵandy jón kóremin. Olarǵa buıyryp sóılemeımin, bárin oıyn arqyly jetkizemin. Sonda balań da saǵan sóz qaıtarmaıdy, ári kóńildi júredi. Báıteregiń túzi ósý úshin shybyq kezinde tárbıeleý kerek qoı. Aǵashqa sýdy mahabbatpen quıý kerek, onyń qaıtarymy mindetti túrde bolady.

– Óner salasynan bólek, el bilmeıtin áýestigińiz qandaı?

Men – ańshymyn. Ańǵa jıi shyǵyp turamyn, qus atqandy jaqsy kóremin. Volleıbol oınaımyn. Jáne orys monshasyn jaqsy kóremin. Odan bólek Alakólde jeke pansıonatym bar. Ózim sol jaqtyń týmasymyn. Meniń saıahatym – aýyl men qala arasy. Alakólge baryp demalamyn da, qalaǵa kelip qaıta jumysqa kirisemin. Budan asqan qandaı demalys bar?

– Bılikten oryn buıyrsa, óner salasyna qandaı ózgerister ákeler edińiz?

Sheshimin áli tappaǵan másele kóp. Ónerdi ustap otyrǵan adam óziniń óneriniń tarıhyn jaqsy bilse, báriniń sheshimin tabar ma edi. Teatrǵa eńbegi sińip, zeınetke shyqqan soń qoǵamǵa kereksiz bolyp qalǵan qanshama akterlarymyz bar. Olardyń teatrdan keıingi ómirleri qalaı órbip jatyr, soǵan biz úńildik pe? Akter tańdaý da úlken jaýapkershilikti qajet etetin másele. Teatrdaǵy jas akterlardyń ishinde óz ornyn tappaǵan, búginmen ǵana ómir súrip jatqandary qanshama. Meniń olarǵa janym ashıdy. Solardyń kózin ashyp, baǵdaryn durystap beretin múmkindikter bolsa deımin.

Onyń bárin tereńinen oılanýdyń qajeti joq, osyndaı usaq dúnıelerdiń ózi jetkilikti. Sol kezde bári ornyna keledi, túzeledi.

– Ózbekstanda bılik, tipti prezıdentiniń ózi óner salasyna, ásirese kınoǵa kóp kóńil bólip, qarjynyń kóbin soǵan aýdarýda. Al bizdegi jaǵdaı qandaı?..

Alysqa barmaı-aq, akterlarymyzdyń aılyǵyna qaraıyq. Teatrda bireneshe jyl qyzmet atqaryp, talaı eńbegi sińgen akterlarymyzdyń aılyǵy men jas akterlardyń aılyǵynyń aıyrmashylyǵy nebári  10 000 teńge. Olar 110 myń alsa, biz 100 myń alamyz.  Sonda olardyń 20-25 jylǵy eńbegi qaıda qaldy? Mine, suraqtyń jaýaby osy jerden-aq aıqyndalyp tur. Óner adamdary kenjelep jatyr. Teatr – elimizdiń rýhanı bet-beınesi. Alaıda óner adamdarynyń turmys-tirshiligi jaqsy dep aıta almas edim. Ony jasyrýdyń qajeti joq. Bizdi ustap turǵan – tek teatrǵa degen mahabbat.

– Áńgimeńizge raqmet!

Suhbattasqan: Gúlim JAQAN