50 jyl buryn belgili hırýrg Krıstıan Barnard alǵash ret adam júregin aýystyrdy dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi BBC-ge silteme jasap. Osydan keıin mundaı operasıalar jıi jasalatyn boldy.  

Qazir álem boıynsha mıllıondaǵan adam júrek aýystyrýǵa kezekte tur. Donor bolatyn júrek tabylmaǵandyqtan kóbine mehanıkalyq sorǵy (LVAD)  ornatyldy. Donor uzaq ýaqyt tabylmaǵandyqtan adamdar batareıkamen jumys isteıtin apparatpen jyldap ómir súrýge májbúr.

Stýdent Djımý Lınskıge 2015 jyly LVAD-ty ornatty. Ol kezde onyń jasy 19-de edi. Brıtanıa turǵyny týǵan jerinde atalǵan qurylǵy salynǵan eń jas emdelýshi atandy.

Djım men onyń egiz qaryndasy Greıs eki aptalyq kezinde mınıngıtke shaldyqqan. Qaryndasy esh saldarsyz aýrýdan aıyǵa aldy. Al Djımmıdiń júregine qatty zaqym keldi. Qazir Lınskı transplantasıaǵa kezekte tur.

Lınskı Sheffıld Hallam ýnıversıtetinde oqıdy. Ol únemi ózimen birge sómke asynyp júredi. Onda denege tikeleı jalǵanǵan tútiksheler bar. Al batareıkany qaltasyna salyp júredi.

Djım dostarymen sport zalyna birge baryp, birge haýyzda júzýdi armandaıdy.

Keıde ol qurylǵynyń birtúrli dybysynan oıanyp ketedi. Lınskı uıyqtaǵanda batareıka qýat alady. Ol 8-10 saǵatqa jetedi.

«Dýsh qabyldaǵanda erekshe qıyn. Sebebi jaraǵa kóp sý tıgizýge bolmaıdy. Ústińe birdeńe tógip alsań úıge qaraı júgirý kerek. Al bireý baıqaýsyzda ıterip qalsa ne bolatynyn oılaýdyń ózi qorqynyshty. Sondyqtan munymen ómir súrýge, ásirese jas kezińde óte qıyn» deıdi Djım.

3 jyl buryn Lınskıge qurylǵyny ornatqanda onyń salmaǵy nebári 44 keli edi. Qazir salmaq jınady.

«Sorǵyshty ornatqaly ózimdi jaqsy sezinemin. Dese de keıde qınydyqtar týyndap turady» deıdi ol.

Qazanda eski sorǵy isten shyǵyp Djımge jańa LVAD ornatty. 22 jasqa tolǵan kúni ol komada jatty.

Sońǵy terapıa

Qazirgi júrekke arnalǵan sorǵyshtardyń óz kemshilikteri bar. Máselen, týra deneden shyǵyp turatyn tútikshelerden bólek ózimen birge únemi batareıkany alyp júrý kerek jáne kez kelgen ýaqytta jaraǵa ınfeksıa túsip, qan ketýi múmkin.  Sonymen qatar, dárigerler «operasıaǵa jaramaıdy» dep sheshken emdelýshiler ómir boıy LVAD-pen ómir súredi.

Sondaı adamdardyń biri -  Bırmıngema psıhology Pıter Haýton. Ol 2007 jyly qaıtys boldy, biraq jasandy júrekpen eń uzaq ómir súrgen adam retinde Gınnestiń rekordtar kitabany enip úlgerdi.

Haýtannyń júregi aýyra bastaǵanda ol jazylmaıtyn aýrýǵa shaldyqqandarmen jumys istegen.  

Birneshe jyldan keıin psıholog kardıohırýgtyń qabyldaýyna jazylǵanda onda demikpe bolǵan jáne búkil denesine jara shyǵyp ketken. Óziniń aıtýynsha, júrek aýrýymen ómir súrý óte aýyr bolatyn.

Profesor Ýestabı Haýtonnyń aýrýy asqynyp ketkenin jáne ómir súrýine az ǵana ýaqyt qalǵanyn aıtqan. Sondyqtan ol jasandy júrekti ornalastyratyn operasıany jasaýdy usyndy. Haýton sońǵy múmkindikti jiberip almaı pyshaqtyń astyna tústi. Ózi muny sáttilikke balaıdy.

2000 jyldyń maýsym aıynda oǵan Jarvik sorǵyshy ornatyldy. Haýton únemi ózimen birge batareıa men qýattaǵyshty birge alyp júrýine týra keldi. Onyń ústine onyń basyna tútikshe ornatyldy. Ol sorǵyshqa jalǵanǵan bolatyn.

Operasıa jasalǵannan keıin  Pıter Haýton 7 jyl ishinde áıelimen 10-nan astam balany asyrap aldy. Qaıyrymdylyqpen aınalysty. Túrli halyqaralyq konferensıalarǵa qatysty. Onda LVAD-ty qoldap sóz sóıledi.

Onyń negizgi maqsaty – jasandy júrekti sońǵy terapıa retinde jasaý edi. Odan keıin donordy, transplantasıany qajet etpeıtindeı jasaǵysy keldi.

Al Djın Lınskıge jaqyn ýaqytta operasıa jasamaıdy. Sebebi oǵan jaqynda ǵana jańa LVAD ornatyldy. Aǵza oǵan úırenip úlgerýi kerek. Ol úshin ýaqyt qajet.

«Shynymdy aıtsam operasıa jasatpaı-aq qurylǵymen 10 jyl júre berýshi edim. Biraq maǵan donor tabylsa mundaı múmkindikten bas tartpaýshy edim» deıdi ol.