Osydan shamamen bir jyl buryn Máskeý qalasynyń turǵyny tanymal Pokemon Go oınyn oınaǵan. Arada biraz ýaqyt ótip álgi pokemonnyń ózine shabýyl jasap, zorlaǵanyn jetkizgen. Osy oqıǵa barlyq BAQ-tyń qulaǵyn túrip, qyzyǵýshylyǵyn týdyrdy. Bul týraly Qamshy.kz aqparat agenttigi BBC-ge silteme berip habarlaıdy.
Oqıǵa bylaı bolǵan. Máskeýlik áıel uıyqtar aldynda atalmysh oıyndy oınaǵan. Sol túni uıyqtap jatyp belgisiz deneniń qasyna jaqyndaǵanyn, ózine qysym túsirgenin sezgen. Kózin ashsa, álgi oıyndaǵy pokemon ony zorlamaqshy bolyp jatyr eken. Alaıda, áıeldiń qol-aıaǵy baılaýly, múldem qozǵala almaı jatyr. Qasynda jubaıy da túk bilmegendeı uıyqtap jatqan bolýy kerek. Nátıjesinde, uzaq arpalystan soń, áıeldiń turýǵa shamasy jetken, alaıda pokemon joq bolyp ketken.
Páterdiń bárin qarap, eshkim joq ekenin ańǵarǵan soń da, áıel osyǵan qaramastan polısıaǵa habarlasqan. Pokemonnyń ózin zorlaǵanyn aıtqan. Bul jańalyqty álemdik BAQ ókilderi jańa pisken ystyq bálish tárizdi «julyp alyp», mynadaı taqyryptarmen taratqan: «Pokemon áıeldi dál Máskeýdiń ortalyǵynda zorlap ketti», «Máskeýlik áıel pokemondy ózin zorlady dep aıyptady» jáne t.b. Sumdyq emes pe?
Alaıda, bul áıelmen bolǵan jaǵdaıdy bylaı túsindirýge bolady. Áıel uıyqtap jatsa da, barlyǵyn sezip jatqan.
Ǵylymda muny «uıqy kezindegi sal» dep ataıdy. Bul uıqynyń buzylýynan týyndaıdy. Mundaı ýaqytta adam qozǵala almaı qalady, soǵan qaramastan jarqyn beıneler men galúsınasıalar kóredi. Iaǵnı, túste kórgen obrazdar shynaıy ómirdegeı bolyp kórinedi.
Kóp jaǵdaıda, uıqy kezindegi salǵa tap bolǵan adam óziniń ústine belgisiz bireý qysym túsirip jatqandaı sezinedi.
Uıqy kezindegi sal týraly mysaldardy sonaý erte kezderde, b.z.b 400 jyldardaǵy jazbalardan da kezdestiremiz.
Sonymen birge álem elderiniń tilderinde, ádebıetterinde osy jaǵdaıdy sıpattaıtyn termınder bar. Mysaly, nemis tilinde hexendrücken sózi «mystan qushaǵy» degen maǵynany berse, norvej fólklorynda svartalfar atty adamdardy oǵymen sal qylatyn keıipker bar. Japon tilindegi kanashibari sózi tússiz mettal áserinen bir jerge jabysyp qalý degendi bildiredi. Kúrtterde mottaka sózi adamdardy túnde qylqyndyratyn jyndy bildiredi.
Búgingi kúni atalǵan saldy týdyratyn fızıologıalyq mehanızmder tolyq zerttelmegen. Bizdiń túsimizde istegen nárselerdiń barlyǵy tek qıalymyzda ǵana oryndalatyn áreketter.
Jalpy alǵanda, uıqy kezindegi sal sonshalyqty sırek kezdesetin qubylys emes. Sarapshylardyń esepteýi boıynsha, adamzattyń 50% uıqy kezindegi sal jaǵdaıynda ómirinde kem degende 1 ret bolǵan. Al keıbireýler mundaı jaǵdaıda kúnde bastan keshetinderin aıtqan.
Joǵarydaǵy máskeýlik áıeldiń mysalyna keletin bolsaq, nege ol dál pokemondy túsinde kórdi degen suraq týyndaıdy. Onyń sebebi, vıdeo oıyndar adamnyń túsine qatty iser etetindiginde. Osyndaı jaǵdaıdy bastan keshirgen ýaqytta, uıqy kezindegi sal ýaqytynda joǵarydaǵy nárselerdi eske túsirip, neǵurlym sabyrly bolýǵa tyrysyńyz.
