Almatyda sheteldegi qazaqtardyń elge jappaı kóshýine kedergi bolyp otyrǵan kórshi elderdegi saıası jáne áleýmettik máselelerdi talqylaý maqsatynda  «Atamekenge oral, Alash balasy» atty jıyn ótti. Basqosý barysynda «Bolashaq» jastar qozǵalysy syrttaǵy qandas baýyrlarǵa úndeý jarıalady. Úndeýdi qozǵalys jetekshisi Dáýren Babamurat oqyp berdi, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi. 

Syrttaǵy qandas baýyrǵa úndeý!

Qazaq eliniń Táýelsiz bolǵanyna mine bıyl 26 jyldan asty.  Alǵashqyda bolashaǵy bulyńǵyr sanalǵan Qazaqstan, keıinshe etek-jeńin jıyp, qıyndyqty eskerip, údemeli damý jolyna bet aldy. Álbette, damý degenimiz – árkez ekonomıkalyq órleý emes, biraq barlyq kezde qazaqtyń rýhynyń, sanynyń, mádenıetiniń, qýatynyń, jetistikteriniń kórsetkishi edi.

Dál sol ýaqytta qazaq bodandyqtan arylǵan kúnnen bastap taǵdyr taýqymetimen shekaranyń syrtynda qalǵan qandas-baýyrdy Atamekenge jınaýdy esten shyǵarǵan emes. Jáne jaqsy-jaman, osy izgi  nıet ájeptáýir nátıje berip úlgergen. Ártúrli memlekettik baǵdarlamalardan buryn syrttaǵy qazaqtyń týǵan jer men elge degen ystyq yqylasy 1991 jyldan beri Qazaqstanǵa 1 mıllıonnan asa qandastyń oralýyn qamtamasyz etti.

Dese de, eldiń syrtynda, ártúrli sanaq boıynsha,5 mln qazaq ómir súrýde. Basym kópshiligi irgeles Qytaı, Reseı jáne Ózbekstanda.

Ár eldiń ishki zańy basqa, ýaqyt ótken saıyn syrttaǵy qandas baýyrlarymyzdy túgendeı almaı qalý qaýpi basym. Keıbir elder pasporttaǵy ult mátinin joıý josparynda bolsa, endi biri ulttyq mektepter men mádenı oshaqtardy jabýǵa kirisken. Japa shekkenderdiń qatarynda óz qandastarymyz bar. İrgeles birshama elderde az ulttarǵa degen kózqaras túbegeıli ózgergen degendi estip-bilip júrmiz. Dinı ekstremızmmen kúres degen jeleýdiń ishinde beıbit kún keshken qazaq jigitteri de temir torǵa toǵytylýda. Tipti elge kóship kelip, biraq qujattaryn tolyq rásimdep úlgermegen qandastar da soqyr soǵystyń qurbany bolýda. Áleýmettik jeliler arqyly elge jetken ártúrli habarlamalar arqyly shet eldegi qandastyń japa shekkenin kórsek te, sharasyz qol qýsyrýǵa májbúrmiz. Sáıkesinshe, qalyptasqan jaǵdaıda qazaq jurtynyń shet elde qalǵan qandasyna alańdaýshylyq bildirýden basqa amaly joq. Odan basqa árekettiń barlyǵy jalǵan.

Búgingi tańda sonaý, ótken ǵasyrdyń 90-shy jyldary elge oralǵan alǵashqy lektiń aldy qazir býyn almastyryp úlgerdi. Turmys aýystyrýdan qıyndyq kórgen aldyńǵy býyn osy kúnde ózinen keıingi býynnyń týǵan jerdegi «qazaqpyn» dep erkin ómir súrýine kýá boldy.
Osy rette shet eldegi bes mıllıon qandasqa bizdiń úndeý – elge oralýǵa áreket etińizder. Keýdede soqqan júrek qazaq dep tursa, elge oralýdan basqa tirliktiń bári bekershilik. Ásirese qysym kóbeıip, ulttyq erekshelik májbúrli túrde óshirilip bastaǵan elde qazaq bolyp qalý, ýaqyt ótken saıyn qıyndaı bermek.

Elge oralǵanda azdy-kópti qıyndyq bolary anyq, ol elden elge emes, aýyldan aýylǵa kóshkende de bolatyn nárse. Biraq eldegi baýyrlaryńyzdyń sizderge degen yqylasy árqashan ystyq, peıili keń, bilińizder. Ata-babamyz keń kóshken Saryarqa sizderdi árqashan asyǵa kútetinine esh kúmándanbańyzdar.

Qamshyger – Erlan Tóleýbaı