El aýmaǵyna engen soń, irgemizge iritki salǵylary keletin qylmyskerlerdi quryqtaý shekara shebindegi kedenshilerdiń negizgi mindeti ekeni belgili. Tutas memlekettiń qaýipsizdigine tikeleı qatysty keden qyzmetiniń ózindik ereksheligi men syr syıpaty bar. Almaty qalasy boıynsha memlekettik kirister departamentiniń uıymdastyrǵan baspasóz týry kezinde  kedendik qyzmet pen shekarada oryn alatyn qylmystardyń kóp ekendigine, onymen kúresýdiń de ózindik qıyndyǵy baryna kózimiz jetti.

Baspasóz týry Almaty oblysy Talǵar aýdanyna qarasty Kamnennoe Plato qonysy «Segiz kól» kýrorttyq parkin bastaldy. Onda Reseıdiń Federaldy keden qyzmetiniń tóraǵasy orynbasary Anatolı Seryshevtiń tóraǵalyǵymen 17-shi Táýelsiz Memleketter Dostastyǵyna múshe memleketterdiń quqyq qorǵaý basqarmalarynyń keden qyzmetteri basshylarynyń otyrysy ótti. Jıynǵa Ázirbaıjan, Armenıa, Belarýs, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Reseı, Tájikstan jáne Ózbekstan elderiniń quqyq qorǵaý bólimshelerindegi keden qyzmetteriniń basshylary men qyzmetkerleri qatysty. Atalmysh sharanyń ashylýyna Qazaqstan Respýblıkasy Qarjy Mınıstiri  Memlekettik kirister Komıtetiniń tóraǵasy Ardaq Teńgebaev arnaıy kelip,  keden organdary qyzmetiniń joǵary mańyzdylyǵyn jáne odan ári damytý qajettigin, halyqaralyq yntymaqtastyq salasyndaǵy kedendik quqyq buzýshylyqtarǵa qarsy kúrestiń mańyzdylyǵyn atap ótti. Jıyn barysynda TMD elderi arasyndaǵy keden qyzmetiniń jumysyn júıeleý, túrli dárejedegi aýyr qylmystardy aldyn alý syndy birneshe másele talqylandy.

- Búgingi TMD atqarýshy Komıtetiniń ókilderi, keden qyzmeti basshylary qatysyp j jatqan jıyn aldyńǵy basqosýlar sekildi nátıjeli bolatynyna senimdimin. Kedendik quqyq buzýshylyqtarǵa qarsy kúreste TMD memleketteriniń yntymaqtastyǵy úlken ról atqaryp keledi. Jarty jyl saıyn jasalatyn jumys nátıjesi osyǵan dálel. Keden qyzmeti basshylary keńesine qarasty quqyq qorǵaý organdarynyń basshylary komıtetiniń birlese atqarǵan operasıalary kezinde 2017 jyldyń ózinde TMD aýmaǵynda 3 myń 500 qylmystyq is qozǵaldy. Qylmystyń basym kópshiligi esirtki tasymalyna tikeleı baılanysty bolyp otyr. TMD quqyq qorǵaý bólimsheleri kedendik qyzmetinde zańsyz aınalymnan shamamen 8 tonna esirtki quraldarynyń, psıhotroptyq zattardyń jáne olardyń prekýrsorlary alyndy. Ázerbaıjan shekarasynan jeńil kólikten 90 kılogramm geroın tabyldy. Belorýstaǵy áriptesterimizben Polsha terıtorıasynan 307 kılogramm gashısh tárkiledik. Sonymen qatar, Ispanıadan Reseı Federasıasyna 250 kılogramm gashısh alyp ótpek bolǵan qylmyskerler quryqtaldy. Qylmyskerlerdiń barlyǵy transshekaraǵa jaqsy beıimdelgen. TMD aýmaǵyndaǵy barlyq elderdiń zańdaryn jiti qadaǵalap otyrady. Olar kez-kelgen zań buzatyn árekette ákki qımyldarǵa barady. Ózderine qolaıly sqemamen jumys jasaıdy. Shekaradaǵy qylmystardy azaıtý úshin kedendegi qujat rásimdeýdi elektrondy formaǵa aýystyrý qajet. Bul jemqorlyq faktileriniń oryn alýyna da oń áserin beredi. Búgingi basqosýda kúntártibinde 12 másele qaraldy. Aýyz toltyryp aıtar jetistik quqyq qorǵaý bólimsheleri basshylary Komıtetiniń qyzmeti negizgi basym baǵyttar men ózara is-qımyldy jetildirý úshin TMD kedendik qyzmet salasyndaǵy kedendik quqyq buzýshylyqtarǵa qarsy kúrestiń 2020 jylǵa deıingi Strategıasyn bekitti. Strategıanyń negizgi maqsaty ekonomıkalyq kedendik qylmystarǵa kúres, esirtki kontrabandasymen, jedel bólimsheleriniń quramynyń jumysyn damytý, rólin taldaý, kedendik kınologıa qyzmetkerleriniń biliktiligin kóterý bolyp otyr, - dedi jıyn tóraǵasy Anatolı Seryshev.

Memlekettik kirister komıteti tóraǵasynyń orynbasary Tileý Jańǵarashevtiń usynǵan málimetine súıensek, 2017 jyly Qazaqstandaǵy shekaralarda kedendik salyqty tóleýden jaltarý men ekonomıkalyq kontrabanda boıynsha 233 qylymstyq is tirkelip, 137 qylmys sotqa jiberildi. Kontrabandalyq júkten 12 mıllıon AQSH dollary tárkilengen. Zańsyz esirtki aınalymy boıynsha 161 qylmystyq is qozǵalyp, 134 is sotqa jiberilgen. Al tárkilengen esirtkiniń kólemi 25 kılogrammdy quraıdy.

Baspasóz týryna qatysýshy BAQ ókilderi keden jumysyn kózbe kóz kórý maqsatynda Almaty halyqaralyq áýejaıyndaǵy «Jetisý» kedendik beketine at basyn burdy. Beket basshysynyń mindetin ýaqytsha atqarýshy Aleksandr Mamedov jyl basynan beri kedendik baqylaý júrgizý barysynda Ekonomıkalyq tergeý qyzmetimen birlesip, EAES kedendik shekarasy arqyly aqshany zańsyz tárkileý boıynsha 21 fakti tirkegenin aıtty.

- Jýyrda, 18 mamyr kúni osy áýejaıda «Dýbaı – Almaty» áýereısindegi jolaýshylardyń júkteri men qol júgine kedendik baqylaý júrgizý barysynda Almaty qalasy boıynsha Memlekettik kirister departamenti qyzmetkerleri kedendik rásimdeýden ótpegen, quny 28 500 teńgeni quraıtyn 73 245 Eýro jáne 1500 dollardy alyp ótpek bolǵan Kanada eliniń azamatshasyn qolǵa túsirdi. Atalǵan is boıynsha qylmystyq is qozǵaldy, - dedi Memlekettik kirister departamentiniń baspasóz hatshysy Gúlnár Turymtaıqyzy.

Aleksandr Mamedovtyń aıtýy boıynsha jolaýshy ózimen alyp ótetin nemese elden shyǵaratyn aqsha kólemi 10 myń AQSH dollarynan assa, mindetti túrde, kedendik deklarasıasynda onyń qaıda jumsalatynyna deıin qysqasha maǵlumat berilýi tıis. Zańsyz alyp ótpekshi bolǵan, deklarasıalanbaǵan aqsha kólemi 10 myń AQSH dollarynan assa, bul qylmys ákimshilik quqyq buzýshylyqqa, al 5000 aılyq kórsetkishten asyp ketse qylmystyq iske jatqyzylady. Aıta keterlik jáıt, EvrazES memleketteri arasyndaǵy aqsha quraly men jolaýshy chekteri kedendik rásimdeýsiz jasyl dálizden ótedi.

Bekette esirtki zattaryn tárkileý barysynda kınolog mamandardyń atqaratyn qyzmeti orasan zor. Mamandar arnaıy úıretilgen qyzmettik ıtter esirtkiniń ǵana emes, jalǵan volútalardyń ıisin birden sezedi deıdi.  

Keden jumysymen egjeı-tegjeıli tanysyp, jaqynda ǵana oryn alǵan iri qylmystyq istiń mán-jaıyn bilgen soń, bekettegi keden qyzmetkerleriniń kúndelikti jumys prosesine kýá boldyq. Mundaǵy mamandardyń aıtýy boıynsha kóbinese Indıadan keletin jolaýshylar elimizde tirkelmegen zańsyz dári-dármek túrlerin, Birikken Arab Ámirlikterinen kelgen jolaýshylar belgili mólsherden kóp baǵaly zergerlik buıymdardy termos ydystyń ishine salyp alyp ótpekshi bolady eken. Júrgiziletin jiti baqylaýdyń arqasynda mundaı jymysqy oımen shekaradan ótip, qylmystyq jaýapkershilikten sytylyp shyǵýdy oıǵa alǵan jolaýshylar áreketi dereý áshkerelenedi.