Táj - Qazaqtyń handary men qaǵandary bastaryna kıetin bas kıimderin osylaı dep ataǵan. Táj (Táz, Taz)  Adam atanyń  birinshi nemeresi Tázike (Áz áke, Taz áke) atamyzdyń esimi. Qazaq bıleýshileri, soǵan sáıkes búkil qazaq halqy atalaryn, ákelerin jáne aǵalaryn osylaı qurmettegen. Ata men ákege, aǵaǵa degen qurmettiń eń bıik shyńy osy bolsa kerek-ti. Búkil álem elderimen Qas bı (Kaspıı) dep moıyndalǵan uly atalarymyz  tarıhty osylaı jasaǵan jáne ony bir aýyz sózben osylaı jazǵan.

Táj (Taz,Táz) – sóz túbiri Áj, Az jáne Áz. Bulardyń bári sınonım sózder. Demek,  Qazaq degen atpen búgingi kúnge jetken uly eldiń túp atasy osy. Mańǵystaýlyq shejire-dastandardaǵy «Áji bilimdi bulaǵynan dám tatý», Álemdegi halqy kóp eń uly qurylyqtyń Azıa atalýy, qazaqtardyń aýyzdarynan tastamaıtyn Áz áýlıeleri osy.

Qazaqtyń sóz jasaý qaǵıdasynda «Z» dybysy men «J» dybysy (Zebe men Jebe), olardan da basqa «a» men «á» (aýa men áýe), «a» men «e» (Asan men Esen), «n» men «ń», «q» men «ǵ» (Manqystaý men Mańǵystaý) sıaqty kóptegen dybystar aýystyrylyp, nemese balama maǵynada qoldanyla beredi.

Taqıa – Aq, Taq, Aqı, Ia (Iá), Qıa degen birikken sózderden turady. Sóz túbiri Aq, ıaǵnı Aǵa men Aqıqat. Joǵaryda kórsetkenimdeı qazaqtyń handary men qaǵandary bastaryna kıetin bas kıimderin Táj (Táz, Taz) dep atasa,  uly atalarymyz Aǵalary men Aqıqatty basyna Taqıa etip kıgen. Aǵanyń sóz túbiri Aǵ (Aq), Aqıqattyń sóz túbiri Aq pen Aqı, ıaǵnı báriniń bir túbirden bolatyny tek qana osyny bildiredi.  Endi osynyń ústine Saq pen Saqıdyń da sóz túbirleri Aq pen Aqı ekenin qosyńyz. Bizdiń atalarymyz bul jerde basyna tek qana Aq pen Aqıqatty kıip júrgen joq, sol Aqıqatty kóziniń qarashyǵyndaı qorǵaıtyn handar men qaǵandardyń taǵyn (Taq)  únemi basyna kıip júrgen. Al, Ia men Qıaǵa kelsek, bul qazaqtyń uly qaǵany Shyńǵysqan shyqqan rýdyń aty.

Bizdiń Ata tarıhtan alshaqtaǵanymyz sonshalyq, qazir kreslony basyńa bas kıim etip kıip júrýdi kóz aldyńa elestete de almaısyń. Sebebi, kreslo jalpylyma ataý, sondyqtan ol kresloda otyrmaıtyn adam joq. Baýkespe ury-qarylar da, baskeser-bandıtter de, paraqorlar men jalaqorlar da, tipti bári-bári otyr. Sondyqtan ony aqyl esi durys adamdarǵa zorlasań da bas kıim etip kıgize almaısyń. Demek, keleshek te el bolamyz desek, Elbasymyz  otyratyn oryndy «kreslo» demeı Taq dep ataǵanymyz jón bolar.

Aq (Aqıqat) pen Aǵa – asa qasıetti uǵym. Sondyqtan, barlyq izgi nıetten týyndaıtyn jaqsy uǵymdardyń bárine Aq pen Aǵa sózi qosylyp aıtylady. Mysaly, ananyń aq súti, aq neke, aq adal mal, jańa túsken jas kelinniń basyna taǵatyn aq oramal, aq bosaǵa, aq tilek, aq nıet, aqyl, Aqtaý, Aqtóbe, Aqmysh, Aqshuqyr, Aqbulaq, Aqketik, Aqqorǵan, Aqmaıa, Aqmola, Aqsý, óz aǵań, naǵashy aǵa, qaıyn aǵa, jıen aǵa, bóle aǵa, Qaz aǵa, Aǵash, Qara aǵash, Aǵaman, Aqpan, Aqtan t.t.

Demek, el bolamyz desek, Elbasymyz basyna «Táj» kıip (sımvoldyq úlgi de bolsa da), al bizder Elbasymyzdyń oryn taǵyn basymyzǵa «Taqıa» etip kıip júrýge tıispiz. Uly Atalarymyzdyń uly handyqtary men qaǵandyqtary osylaı bolǵandyqtan ǵana Qazaq halqy tarıh sahnasynan shyǵyp qalmaı búgingi kúnge jetti. Sizder, ne deısizder?

Muhambetkárim Qojyrbaıuly