Bala kezim. Úıdegi azyn-aýlaq malǵa jaýapty ózim. Shamasy kóktem jazǵa ulasar shaqta eki toqty bir kúnde sulq aýyrdy. Ekeýi birdeı edi, tek biri aq bolsa ekinshisi kádimgi qara toqty. Aýrý maldar oryndarynan da ázer turady, kóterseń qaıta jata beredi. Basta aýrýlarynyń neden ekenin bilmedim, biraq bir kótergenimde, aq toqtynyń baýyrynan qara daqtardy baıqap qaldym.Úńilip qarasam, beısharanyń tósi men baýyry qaptaǵan kene, qanǵa toıyp, balanyń barmaǵyndaı bolyp isinip alǵandary da jetedi. Qara toqtyny kórdim, dál sol jaǵdaı. Dereý ekeýiniń de kenelerin kesip, ý (bizde DÝS dep ataıtyn) jaǵyp, erekshe kútimge aldym. Biraq, kene degen pále, qazir alyp tastasań, saǵat aralatpaı taǵy onshaqtysy qaıta jabysyp alǵanyn kóresiń. Qysqasy, aq toqty erledi, ústine umtylǵan qansorǵyshty kórse turyp ketip, tuıaǵymen taptady, ústine jabysqanyn ózi tistep alyp tastady, men kómektestim, áıteýir jazyldy. Al, qara toqty jigersiz eken. Ne aldyna qoıǵan asty ishpedi, ne kenelerge qarsylyq jasamady, jatty da qoıdy. Tirideı qanyńdy sorǵan ońaı ma, jany qınalǵanyn tek qarsh-qarsh etkizip tisterin qaıraǵanynan ǵana bilesiń. Al, jatqan maldyki túsinikti, álginiń kene jabyspaǵan jeri qalmady. Aqyry óldi. 
Qazirgi Qazaqstannyń jaǵdaıyn men osy toqtylarǵa uqsatamyn. Toqty halyq, al kene .... Olar kóp, olardy sizder mensiz aq jaqsy bilesizder. Endigi anyq emesi bir ǵana nárse, biz aq toqty bolamyz ba, joq qarasy ma?
Búgin Astanada perishtedeı bes bala órtenip óldi. Pikir kóp. Astanaǵa baryp lashyqty saǵalaǵansha aýylda mal ustap nege otyrmady, sonda balalar da aman bolar edi, sol tapqan tabysyn maldan alatyn edi degenderdi de oqydym. Kóbi bılikti kinálap jatyr, áleýmettik qoldaý saıasaty nashar, tıisti organdar aldyn almady taǵysyn taǵy. Ia, barlyq pikirdiń jany bar, júregi aýyrǵasyn jazyp jatyr ǵoı qaı qaısysy da. 
Aıta berseń, sebep kóp. Degenmen, túptep kelgende bári sonaý táýelsizdik alǵannan bastaldy. Menińshe, másele ıdeologıada, ulttyq ıdeologıada. Dálirek aıtsaq, onyń joǵynda. Biz 28 jyldan beri onsyz ómir súrip kelemiz. Sonyń saldarynan, "memleket úshin eń mańyzdy ne, eń basym baǵyt qaısy, qaıda bara jatyrmyz, maqsat ne?" degen saýaldarǵa jaýap joq. Dóreki tilmen aıtqanda orıentır joǵaltyp aldyq. Osydan kelip qazir bizde memleket halyq úshin emes, halyq memleket (bul jerde memleket dep otyrǵanymyz sheneýnikter) úshin ómir súrip jatqan jaǵdaıǵa jettik. 
Biz shyn máninde irgesi myqty QAZAQ ELİN, QAZAQTAR MEMLEKETİN qurǵymyz kele me ózi? Zaman qıyn, qaýip kóp, onyń bárin aıtyp qaıtemiz. Qysqasy, jańa týǵan sábıdiń óz janyn saqtap qalýǵa tyrysqany sıaqty, jas memlekettiń qazirgi eń basty ULTTYQ IDEOLOGIASY – joıylyp ketpeý, ıaǵnı ultymyzdy, memlekettigimizdi saqtap qalý bolýy tıis. Bul arada «Máńgilik el» ıdeıasy kóńilge qonady. Degenmen budan ári kóbi (múmkin bári) ol qujatta aıtylǵannan ózgesherek bolýy tıis.
Óz memleketimizdi saqtap qalý úshin biz qazaqtardyń ulttyq salt-dástúrine negizdelgen, biraq zaman aǵymyna sáıkes memleket qurýǵa tıispiz ǵoı. Ondaǵy basty qundylyq halqymyz, onyń ishindegi memleketquraýshy ult bolmaı ma?
Eger solaı bolsa, memlekettiń EŃ BİRİNSHİ mindeti – halyqtyń (qazaqtyń) kóbeıýin qoldaý bolmas pa edi?
Urpaqty jalǵaý. Adam balasy úshin budan asqan mısıa joq shyǵar. Al, joıylyp ketpeımin degen memleket úshin de dál solaı, halyq sanyn kóbeıtýden mańyzdy eshteme bolmaýy tıis. Otbasy ınstıtýtyn qorǵaý, bala týýǵa yntalandyrý, ana men bala densaýlyǵyn qorǵaý, analardy qoldaý máseleleri. Iaǵnı, jastardy úı bolýǵa yntalandyrý, ár balaǵa járdemaqy tóleý, balaly bolǵan otbasylarǵa baspana alý máselesin jeńildetý t b memleket sheshýi kerek. Osy turǵydan keshendi reforma kerek.
EKİNSHİ MİNDET -TÁRBIE BERÝ. 
Balany týý basqa da, tárbıeleý basqa. Bul máseleni de memleket tolyq óz baqylaýyna alýy tıis. Balabaqshadan bastap, mektepte bilim berý (onyń ishinde memlekettik til máselesi de bar), mamandyq tańdap joǵarǵy oqý ornynda oqytýǵa deıingi barlyq máselelerdi memleket sheship berýi tıis. Bir ǵana másele, bizde qazir ustaz qadirsiz, polısıa qadirli. Biraq, urpaqqa tárbıe beretin sol ustaz ǵoı. Jańa býynǵa tárbıe bere almasaq, erteń óskende tártipsiz urpaqtyń árqaısysynyń qasyna bir polıseıden qoısań da eshnárse ózgermeıdi. Al, ustazdar urpaqqa jastaıynan durys tárbıe berse, erteń polısıa tipti kerek emes bolyp qalar edi. Sondyqtan búkil elde ustazdar eń jaqsy jaǵdaı jasalǵan, eń úzdikter ǵana iriktep alynatyn mamandyq ıesi bolýy tıis.
ÚSHİNSHİ MİNDET – JUMYSPEN QAMTÝ.
Qazaq jalqaý emes. Tek memleket durys baǵyt berip, tıisinshe qoldaý bildiretin tetikter jasap qoısa, bolǵany. Qazba baılyqtarymyzdy ózimiz ıgersek, ekonomıkanyń mal sharýashylyǵy sıaqty ózimizdiń «oń jambasymyzǵa» keletin salalaryn damytsaq jetip jatyr. Memleket tek kózin kórsetip berse bolǵany. Joq, aıtpaqshy tek onymen bolmaıdy, odan keıin kedergi jasamaýy (septigin tıgizbese de) tıis.
TÓRTİNSHİ MİNDET – ZAŃ ÚSTEMDİGİN ORNATÝ.
Tártipsiz eshteme de bolmaıdy. Ádilettilik degen sol zańnyń ústemdigi. Búkil el (hany da qarasy da) tek bir erejemen júrip,bir erejemen turýy tıis. Sonda qazir qoǵamdy ishten jep bitýge jaqyn qalǵan kóptegen problemalar ózinen ózi joǵalar edi. 
Mundaǵy aıtpaǵym, bizge quqyq qorǵaý salasynda reforma kerek, jáı emes uly reforma kerek.
BESİNSHİ MİNDET - ALAPAT TAJAL, JAHANDANÝDAN SAQTANDYRÝ.
Globalızasıanyń durys, bizge kerek tustary da bar. Degenmen birinshi kezekte ol qazaq úshin –qater. Jutyp qoıady, qalaı joq bolyp ketkenimizdi bilmeı de qalamyz. Sondyqtan memlekettiń uzaq merzimdik strategıalarynyń biri osy – globalızasıa áserinen joıylyp ketýden saqtandyrý bolýy tıis. 
QYSQASY: Bul aıtylǵandardyń árqaısysynyń ishinde qat-qabat máseleler jatyr. Meniń aıtpaǵym, tek ózegi, eń negizgisi ǵana. 
Bes sábıdiń óliminen shyqty ǵoı. Bul qaıǵy ishtegi jınalyp qalǵan ýytty qozǵap jiberdi. Ár qazaqqa da solaı áser etti dep oılaımyn. Oılanaıyq, ne aq toqtymyz, ne qara toqtymyz.

Janahmet Aǵybaev