Memleket kópbalaly analarǵa erekshe kóńil bóledi. Onda birqatar jeńildikter qarastyrylǵan.

 Árbir kópbalaly anaǵa,  «Altyn alqa» jáne «Kúmis alqa» alǵandarǵa nemese buryn «Batyr Ana», 1 jáne 2 dárejeli «Ana dańqy» ordenimen nagradtalǵandarǵa aı saıynǵy memlekettik járdemaqy tólenedi.  Bul járdemaqy ómirbaqı  jáne ana zeınetkerlikke shyqqan kúnde de toqtatylmaıdy, sondaı-aq ol onyń tabysynan tys beriledi.

 «Járdemaqynyń kólemi 16 160 teńgeni (6,4 AEK)  quraıdy jáne jyl saıyn ınflásıa deńgeıinde belgilenedi.  Bul járdemaqy qurmetti  ataqqa ıe bolǵan analarǵa beriledi. Sondyqtan ol tómengi kúnkóris deńgeıine baılanysty emes. Búginde Qazaqstanda mundaı qurmetti  ataq 237 myń anaǵa berildi», - dep atap ótedi vedomstvodan.

Mınıstrlik málimetinshe, «Altyn alqa» jáne «Kúmis alqa» ataǵyn alǵan kópbalaly analar kólik quraldary salyǵynan jáne jer salyǵynan, turǵylyqty jerin tirkeý barysynda, tólqujat jáne jeke kýálik alýda notarıaldyq jáne zańgerlik mańyzy bar  qyzmet túrleri úshin memlekettik bajdan bosatylǵan jáne densaýlyǵyna baılanysty belgili bir aýrý túrlerine saı qajetti dári-dármektermen de tegin qamtylady.

Jalpy ana men balany qorǵaý aıasynda qabyldanǵan sharalar oń nátıjesin kórsetip,  demografıalyq ahýaldy jaqsartty. Sońǵy 10 jylda bala týý 10 paıyzǵa artty (2008 jyly 356,6 bala týsa,  2018 jyly – 391 myń bala ómirge keldi). (Aqparat kózi:  enbek.gov.kz)

"Osy atalǵan jeńildikterdi kópbalaly analar bile me, paıdalana ma, jalpy kópbalaly ananyń kózqarasy qandaı?" degen nıetpen birneshe kópbalaly anaǵa suraq qoıǵan edik.

 Qarlyǵash, 39 jasta, 5 balanyń anasy, jalǵyzbasty ana:

«Aı saıyn 10 myń teńge alamyn. Onyń ózi qazir toqtap tur. Úsh aı boldy, almaǵanyma. Úlken qyzym 18-ge tolyp, qujattaryn qaıta jınap, HQO-na ótkizgenime úsh aı boldy. Biraq áli almadym. Ne sebepti bermeı jatqandaryn da bilmeımin, "kút" dedi. Ol 10 myń teńge eshnársege jetpeıdi. 65 myń páteraqy tóleımin. Jalǵyzbastymyn. Bes balany áıteýir baǵyp jatyrmyn. Nesıem de bar aı saıyn tóleıtin. Bes balany baǵý úshin kún-tún demeı jantalasyp jumys istep jatyrmyn. Negizi kópbalaly ana retinde úkimettiń eshqandaı jeńildigin qoldanyp kórmeppin. Onda tipti jetisken jeńildikter bar dep te oılamaımyn».

 Mıra, 34 jasta, 6 balanyń anasy, «Kúmis alqa» ıegeri:

«Aı saıyn 26 myń teńge járdemaqy alamyn. Onyń ishinde «Kúmis alqa» jáne «Kópbalaly» degen járdemaqymen birge. Onyń 15 myńy eki balanyń balabaqshasyna ketedi. Qalǵanyna usaq-túıek zattar alamyn. Eger tek járdemaqyǵa qarap otyrsaq, ol túkke de jetpeıdi, árıne. Aýylda jumys joq bolǵandyqtan, joldasym qalaǵa qatynap jumys isteıdi. Minekı, bıyl úılengenimizge 15 jyl boldy. Joldasym qalada, men aýyldamyn. Aptasyna 1-2 ret kelip turady. Aýylda, qaıny atamnyń qolynda, sol kisiniń úıinde turyp jatyrmyz. Aýylda tek osy járdemaqymen kúnkórip jatqan otbasylar bar. Shynymdy aıtsam, mynandaı jeńildikter bar ekenin bilmeıdi de ekenmin, qoldanyp ta kórmeppin. Tipti mektepte tegin beriletin tamaqqa qujat jınaıyn dep qanshama ret barsam da, mektepte oqıtyn tórt balamnyń bireýine de tegin tamaq bermeı qoıdy. Joldasymnyń 90 myń jalaqysyn, meniń alatyn járdemaqymdy eseptep, sizderge shyqpaıdy dep qaıtardy. Joldasymnyń eńbekaqysynyń jartysy aýyl-qala arasynda jol qatynaýǵa ketetini onsyz da túsinikti shyǵar.»

 Aıgúl, 30 jasta, 4 balanyń anasy:

«3 ul, 1 qyzymyz bar. 4-balamdy 2018 jyly týdym.  2018  jyly shyqqan buıryqqa saı, tórt bala kóp bala bolyp eseptelmeıdi dep, 18 jaska deıin beriletin memlekettik járdemaqyny da almaımyn. 1 jaska deıingi járdemaqy 21405 tengeni ǵana aldym. Onyń ózi kenje qyzymnyń kerek-jaraǵynan artylmaıdy. Ákemizdiń tabysymen kún kóremiz. Páterde emes, óz úıimizde turatyndyqtan ǵana eptep kún kórip júrmiz. Eger páterde tursaq, qalada mundaı járdemaqyǵa, meıli qansha tabys tapsań da, ómir súrý qıyn. Bir aıda bir qajettilikti, kelesi aıda taǵy bir qajettiligimizdi alýǵa tyrysamyz. Shúkir. Biraq 4 balasy bar otbasylarǵa bólingen járdemaqy sol otbasyna jetedi dep oılaıtyn bılik basyndaǵylarǵa qatty tań qalamyn».  

 Marjan, 34 jasta. 4 balanyń anasy:

«Balamnyń birinshisi mektepke, ekinshisi balabaqshaǵa barady. Ókimetten 10500 teńge járdemaqy alamyn. Jaryq pen sýdyń aqysyn tóleımin, eger artylyp  jatsa, telefonyma birlik quıamyn. Joldasym jumys isteıdi. Men balalarmen úıdemin. Besinshi balany kútip otyrmyz. Sol joldasymnyń tapqanyna qarap otyramyz. Balabaqshaǵa 15000 teńge tóleımiz, kitaptaryn, kıimderin, tárbıe saǵattaryna ketetin shyǵyndardy eseptemegende. Bir balany mektepke kúzde eń kerektisin ǵana shaǵyndap alyp bergenniń ózinde, eń arzan degen baraholkadan alǵannyń ózinde 100 myń teńge ketedi. Mektepte kópbalaly otbasy qataryna jatqyzbaıdy, sebebi "bir ǵana balam mektepke barady" dep, sony alǵa tartady. Mundaı jeńildikter baryn bilmeımin de, qoldanbappyn da».

Aısha, 30 jasta, 4 balanyń anasy:

«Eki qyzym - mektepte, ekeýi - áli kishkentaı. Ózim bala kútimi boıynsha úıdemin. Tek joldasymnyń aılyǵyna qarap otyrmyz. Memleket tarapynan tórt balaǵa 10500 járdemaqy alamyz. Sonda ár balaǵa shaqqanda 2625 teńgeden tıedi. Mektepte oqıtyn qyzdaryma tek mektep qajettilikteri úshin ǵana aıyna orta eseppen 2000 -3000 teńge jumsaımyz. Test úshin jumsalatyn qaǵaz, fondnyń aqshasy, túrli merekeler, apaılaryna syılyq, ashyq sabaqtary taǵysy-taǵy bar degendeı... Kishkentaılarymdy balabaqshaǵa bere almadym. Sebebi balabaqshanyń baǵasy 15000 teńgeden  bastalady. Onyń da aqsha jınaıtyn jyry bitpeıtini aıdan anyq. Sondyqtan jumysqa shyqpaı úıde otyrýyma týra keledi. Qaıta páter jaldamaımyz. Áıtpegende, kúnimiz tipti qıyn bolar edi.

Aıyna tamaqqa 20000-25000tg (bul baı –baǵlandardyń bir túski asyna da jetpeıtin bolar)

Sý, otyn, jaryqqa- 15000tg

Kıimge- 10000-20000tg

Jolkúre, kúndelikti maıda shyǵyndarǵa - 15000 tg

Iaǵnı ómir súrip emes, tirshilik úshin kúresip jatyrmyz deýge bolady.

Demografıany kóterý úshin eń aldymen ananyń jaǵdaıy rettelý kerek degim keledi. Mundaı jeńildikter baryn da bilmeıdi ekenmin».

Janetta, 30 jasta, 4 balanyń anasy:

«Tórt balaly anamyn. Úsh balam mektep jasynda. Alatyn járdemaqym 10500 teńge. Qazirgi zamanda bul aqsha nege jetedi? Tipti jańa týylǵan balanyń ózine de jetpeıdi. Joldasymnyń jalaqysyna qarap otyrmyz. Basymyzda jerimiz de, úıimiz de joq. Endi ǵana vremánka salyp, sonda turyp jatyrmyz. Mundaı jeńildikterin baryn bilmeımin».

   Túıin. «Netken ońbaǵan, bala-shaǵasyn tastap ketipti!», «Baǵa almaıtyny bar, nesine týypty!», «Baıǵus anany balalarymen shyryldatyp, jalǵyz tastap ketipti!», «Sonsha týa bergenshe, bireýin baǵyp almaı ma?!»... taǵysyn taǵy otaǵasyn, otanasyn kinálap shyǵatyn «aqylsymaqtar» az emes álemde, elimizde. Áı, bala dúnıege kelgende kim qýanbaıdy?! Bári qýanady! Ásirese, er adamdar! Biraq sol bala-shaǵasyn baǵa almaıtyn bolǵan soń, amalsyzdan tastap ketedi er adam! Al áıel adam ózi ólse óler, biraq balasyn eshqashan tastamaıdy. Árıne, tek tas júrek bireý bolmasa... Kópbalaly otbasynyń jaǵdaıyn keremet deńgeıge kóter demeımiz, tek qana Adam sıaqty oılanyp, muqıat mımen sheship baryp, qarapaıym kúndelikti jaǵdaılaryn túzep berse eken degen tilek. Sonda ajyrasqan otbasy da, kúızeliske túsken áke, jalǵyzbasty ana da, tiri jetim bala da bolmaıdy! "Otan – otbasynan bastalady" degen qazaqpyz! Endeshe, sol otbasylardyń aıaqtan turyp ketýine nege qoldan kelip turǵan kómekti aıaıdy Úkimet? Olar kóp suramaıdy. Artyq ta suramaıdy. Tek balalary aıaqtanyp ketkenshe, sál demep jiberse bolǵany...

Bálkim, atalmysh jeńildikter týraly bilmeıtindikteri saýatsyzdyqtan der bireýler... Olaı emes! Shyn máninde, sol atalǵan jeńildiktiń birine qol jetkizý úshin uzynsonar qujat jınatyp, ózi áreń júrgen anany odan ári áýrege salatyn, shubalańqy sharýa bolǵan soń, al biraq soǵan saı alatyn jeńildik túk mardymsyz bolatyndyqtan, kópbalaly analar ondaı jeńildikterdi izdemeıdi de, oılap, bas qatyrmaıdy da. Bylaısha aıtqanda, kóńili qalǵan Analardyń!

Memleket kóp balaly analarǵa EREKSHE KÓŃİL BÓLED!... deıdi! Qashan? Qalaı? Bári «bitken» kezde me? Bári tym kesh bolǵan kezde me?

Aıtýǵa sheber bári! «Kópbalaly bol! Týa ber! Qazaqtyń sanyn kóbeıt!»... Dál qazirgi kópbalaly otbasylardyń jaǵdaıyn kórgen jas otbasylar "bir -eki balamdy baǵyp alsam da jetedi, qaıdaǵy kópbala" dep túbegeıli bas tartatyndary onsyz da aıqyn! Tipti, on úshte emes, otyzynda otaý bolsa da shúkir deıtin jaǵdaıdaǵy elimiz... Tereń kúrsinip, buryshqa baryp bir jylap alyp, túk bolmaǵandaı jadyrap júrýdi, óz-ózimizge ekijúzdilik jasaýdy úırenip kelemiz... Amalsyz...

Siz she, Kópbalaly ana, joǵarydaǵy atalǵan jeńildikterdi paıdalanyp kórdińiz be, jalpy sondaı jeńildikterin baryn bilesiz be?

Al, Siz she, Jas ana, kópbalaly bolýǵa nıetińiz qalaı?

 Daıyndap, usynǵan: Maqpal Sembaı