Qyrǵyzstannyń ońtústigindegi Osh qalasynyń boıjetkenderi dinı ustanymdaryna qaramastan, kásipterinde jetistikterge qol jetkizýde. Oramal taqqan áıelderdiń kóbi túrli mamandyqtardan kórinip, qalyptasyp qalǵan jańsaq pikirlerdi teriske shyǵaryp júr: joǵary bilim alyp, sportpen aınalysyp, tipti zergerlik isti de meńgergen. Qamshy.kz aqparat agenttigi CABAR.asia portalynda jaryq kórgen saraptamalyq materıalyn nazarlaryńyzǵa usynady.

Azımkan Malıkova, jeńilatletshi, Osh Memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynyń 3–kýrs stýdenti:

– Oramal taǵa bastaǵanyma ata–anam qarsy bolmady. Birge oqıtyn tanystar: seni munshama ózgertken ne? – dep tańdandy. Dene shynyqtyrý páninen beretin muǵalimim: «Hıdjabty nege kıdiń? Sen jaqsy júgiresiń ǵoı, aldyńda qanshama jetistik kútip tur edi», dep surady. Men oramal taqsam da, júgirýdi tastamaıtynymdy, jeńil atletıkamen ary qaraı aınalysatynymdy aıttym.

Adamdar oramal taqqan meniń sportpen aınalysyp jatqanymdy kórse árqalaı reaksıa bildiredi. Keıbireýleri jaqsy qabyldaıdy. Al basqalary hıdjab kıgen ekensiń, úıde otyrmaısyń ba dep keıip jatady. Biraq men mundaı pikirlerge úırenip kettim. Adam eń aldymen ózi úshin adal bolýy kerek dep sanaımyn.

Menen basqa da oramal taqqan qyzdar bar, munda namaz oqýǵa barlyq jaǵdaı jasalǵan. Byltyr bizdiń komanda Bishkektegi joǵary oqý oryndary arasyndaǵy jarysqa qatysqan edi, biz onda birinshi lıga kýbogyn jeńip alyp, joǵarǵy lıgaǵa óttik, onda bıyldan bastap oınaımyz.

Atletıka sózben ǵana jeńil dep atalady, al shyn máninde bul óte úlken qajyrlyq pen eńbekti talap etetin sport túri.

Qyrǵyzstanda mektepterde, joǵary oqý oryndarynda nemese memlekettik mekemelerde hıdjab kıýge resmı túrde tıym salynbaǵan. Degenmen, oramal taqqan oqýshy qyz balalar men muǵalimder kemsitýshilik pen túsinbeýshilikke tap bolatyn jaǵdaılar ara–tura kezdesip turady.

Qalaı bolǵan kúnde de, jaqynda ǵana Islamtaný ınstıtýty júrgizgen zertteý nátıjelerine sáıkes, jastardyń oıynsha, Qyrǵyzstandaǵy dinı bostandyq pen musylman halyqqa jasalǵan jaǵdaıy basqa Ortalyq Azıa elderdeginen áldeqaıda jaqsy.

Shaıyrgúl Zýlkýparova, úsh balanyń anasy, joǵary sanatty stomatolog–dáriger, 19 jyldyq tájirıbesi bar. Osh qalasyndaǵy №2 stomatologıalyq klınıkasynda jumys isteıdi.

— 2015 jyly ápkem aýyr syrqatqa shaldyqty, Úndistanǵa aparyp ota jasatý qajet edi. Barlyǵy sátimen ótip, aman oraldyq. Bul el óte dindar eken.

Ota jasalǵan klınıkada isteıtin óte tanymal dáriger óz dinin ustanady. Basyna sáldesin orap jatqanyn kórgen boıda, kenet oıǵa qaldym. Men ózi neǵylǵan musylmanmyn? – dep ózimnen suraı berdim.

Úndistannan qaıtyp kelgen soń, basymdy jabýǵa bel býdym. Ońaı bolmady. Ol kezde Oshta oramal taǵatyn áıelder biren–saran ǵana edi.

Kúıeýim sheshimime túsinistikpen qarady, balalarym da. Biraq jumysqa kelgenimde áriptesterimniń túsinbeýshiligine tap boldym. Keıbireýleri: «Bes ýaqyt namaz oqıtynyńdy ańǵartý úshin oramal taqtyń» dep te aıtty. Men munymnyń áldeneni kórsetý emes, Allanyń qalaýy dep túsindirýge tyrystym.

Jumys kezinde pasıentterimnen namaz oqyp alýǵa mursat berýin ótinemin. Ádette olar qarsylyq bildirmeı, qurmet pen túsinýshilik tanytady, keıde: bárin qalaı úlgeresiz? – dep te suraıdy.

Oramal taǵý – jaýapkershilik, soǵan laıyq bolýǵa tyrysasyń. Áldebir áreketteriń basqaǵa zıanyn tıgizbese eken dep aıbaılaı bastaısyń.

2016 jyly Din isteri jónindegi memlekettik komısıa júrgizgen áleýmettik zertteý nátıjelerine sáıkes, árbir úshinshi qyrǵyzstandyq hıdjap kegen áıelderge oń kózqaras bildiredi.

Orozgúl Kochkonova, Osh qalasyndaǵy aksesýarlar dúkeniniń ıesi, aǵylshyn tilin úıretýshi, eki balanyń anasy:

— Hıdjab kıe bastaǵanyma deıin uzaq ýaqyt boıy men ózimmen meshitte namaz oqıtyn kıimimdi alyp júretin edim. Úsh kúndik daǵýat (ýaǵyz – red. esk.) tyńdaǵan soń, oramal taǵamyn dep sheshtim.

Qyzdarym tań qaldy, al týystarym bul sheshimime rıza boldy. Bas kezinde oramaldy baılaý qıynǵa soqty, kóp ýaqytym ketetin, biraq qazir úırenip aldym, jeńil.

Áshekeı jasaý – meniń súıikti isim. Eshkimnen óner oqyp–úırenbedim, bul anamnan daryǵan qabilet dep oılaımyn.

Qazir men qolóner jáne áshekeı jasaý kýrstaryn júrgizemin, áshekeı buıym jasaýdy 30–dan astam adam menen úırenip shyqty. Mende oqıtyndardyń basym kópshiligi – úıde otyryp tabys tabatyn oramal taqqan qyz–kelinshekter. Keıde buıymdardy ózim jasap úlgermeı jatqan bolsam, tapsyrysty solarǵa beremin.

Al hıdjab kıgendikten túsinispeýshilik nemese jaǵymsyz qatynasty eshqashan keziktirgen emespin.