Den Sáopın 1978-jyly «Tórt salany jańarý» reformasyn bastaǵanda tup-týra 74 jasta bolatyn. Jıyrma jyl boıy tóńkeristik kúrespen aınalysqan Qytaı eliniń jaǵdaıy ol kezde shynynda tym aýyr edi. Basqany bylaı qoıǵanda, bir mıllıárd eki júz mıllıonnan astam halyqqa isher as pen kıer kıimniń ózi eldegi eń basty problémma bolatyn.

Solaı bola tura, Den Sáopın reformany birden bastady. Marks: «ǵylym – óndirgish kúsh» dese, Den «ǵylym – birinshi óndirgish kúsh» degen urandy ortaǵa qoıdy. Aldymen alǵashqy on jylda halyqty azyq-túlik, kıim-keshekpen qamdaý, ekinshi on jylda ıaǵnı ǵasyr sońyna qaraı turǵyndardyń turmystyq qajetin tolyq qanaǵattandyra alatyn «dóńgelek dáýletti» órege jetý nysanasyn belgiledi. Al, odan arǵy on jyldyqtarda ishki jalpy ónim kórsetkishin eki eselep, tórt qattaýdy júzege asyrý, sol arqyly 2050-jylǵa qaraı álemniń ortasha damyǵan elderiniń qataryna qosylsaq, Qytaı eli úshin úlken olja dep eseptedi. Qytaı tek ekonomıkany damytyp qoıǵan joq, reformanyń ón boıynda han ultynyń tutastyǵy, birligi qosa órilip jatty. Ǵasyr sońyna jetpeı jatyp-aq jat qolyna ótip ketken eki qalasy men aralyn qaıtaryp aldy. Biraq, Den mejesi bastapqy mólsherden álde qaıda jyldam oryndaldy. Mine, otyz bes jyldyń ishinde álemniń ortasha dáýletti emes, aldyńǵy qatarly damyǵan memleketteriniń qataryna qosylyp úlgirgenin dúnıe júzi moıyndap otyr...

Árıne, ol kezdegi Qytaı qoǵamymen jańa Qazaqstannyń búgingi kelbetin salystyrýǵa múlde kelmeıdi. Elimiz táýelsizdikten bergi eki on jylda asa jyldam qarqynmen asqar asýlardy baǵyndyrdy. Tórt qubylasyn túgendep úlgirdi. Turǵyndary úrlep urttap, tańdap kıetin jaǵdaıdaǵa jetti. Álemdik saıasatta da tabysymyz mol, aınalamyzben de, alystaǵy jurtpen de til tabysyp úlgerdik. Óz halqymyz da, sheteldikter de Qazaqstannyń beıbit ómirne, tynyshtyǵyna tánti. Qysqasy, Qazaq eli – saıası reformanyń qandaıyn bolsyn bastaýǵa, qapysyz oryndap shyǵýǵa shart-jaǵdaıy tolyq jetip turǵan kemeldi memleket.

Nursultan Nazarbaev batyl qadam jasap úırengen júrekti saıasatker. Batyldyq – basshy ólshemi ekenin san márte dáleldegen tulǵa! Búgingi tańda ol jolǵa qoıyp otyrǵan "Bes ınstıtýsıonaldyq reforma men ony júzege asyrýǵa arnalǵan bul «100 NAQTY QADAM» – Ult Kóshbasshysynyń kezekti taǵy bir erligi, astanany Saryaqaǵa kóshirýden keıingi jasap otyrǵan ekinshi úlken tóńkerisi.

Shyny kerek, sol Den Sáopın reformasynyń shet jaǵasyn kóre qalǵan bizder bul kúndi asyǵa kúttik. Erte me, kesh pe, bir kelerine sendik te. Buǵan sebep te joq emes edi. Bes ınstıtýsıonaldyq reformanyń birinshisi- KÁSİBI MEMLEKETTİK APPARAT QURÝ, ekinshisi -ZAŃNYŃ ÚSTEMDİGİN QAMTAMASYZ ETÝ. Táýelsizdik tańy araılap atqan kúnnen bastap Ult Kóshbasshysy Nursultan Ábishuly Nazarbaev birden qolǵa alǵan Kóshi-qon saıasatyna, basqa emes, dál osy eki reformanyń aıy ábden-aq ótti. Qazaq kóshiniń álsin-álsin tabanyna tas batyp, tasyrqaǵan attaı mımyrttap qala bertini de sol elbasy saıastynyń astaryna úńile biletin, zamana qarqynyna ilese alatyn, memlekettik deńgeıde oılaıtyn tulǵalardan jasaqtalǵan kásibı memlekettik apparattyń jetkiliksiz bolǵandyǵynan edi. Sol sebepti memleket zańnyń ústemdigin qamtamasyz ete almady.  2013 jyly halyqtyń kóshi-qony týraly zań jobasyn qaıta qaraý kezinde ketken saıası qatelik sonyń basty aıǵaǵy. Bul jerde taǵy da Nursultan Nazarbaev kóregendik tanytty, durys sheshim qabyldady. Arada alty aı ótpeı jatyp, 2014 jyly 4 mamyrda úkimetke «Qazaqstan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine halyqtyń kóshi-qony jáne jumyspen qamtylýy máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» №1026 tapsyrma berdi. Mine, sol Zań jobasy Májiliste talqylaný ústinde. Qazirge deıin jeti birdeı otyrys ótti. Qoldanystaǵy Kóshi-qon zańynyń 49-babynyń eki birdeı tarmaqshasynyń kóship kelgen qandastarymyzdyń turaqty tirkeýge turýyna basty kedergi bolyp otyrǵanyn bile turyp, naqty qadam jasaı almaı jaltaqtaı beretinimizdiń de túpkilikti sebebi osy KÁSİBILİKKE baılanysty bolyp otyr. Qazaq kóshiniń tórt jylǵa irkilip qalǵanyna qansha ókinsek te, KÁSİBILİK pen ZAŃ ÚSTEMDİGİ saltanat qurǵaly turǵan soń, árıne, ótkenge túsinistikpen, keshirimmen qaraýǵa týra keledi. Qazaqtyń memlekettiligin nyǵaıtýǵa, joldan adaspaýǵa, kúrdeli kezeńnen senimdi ótýge jaǵdaı týǵyzatyn bir emes, eki emes, 100 NAQTY QADAM jasalǵaly otyrǵany júrekke senim uıalatady. Kemeńger basshyńnyń bolǵanyna táýbe deısiń!

«100 NAQTY QADAM»-dy jiliktep, taldap otyrýdyń qajeti joq. Bári soqyrǵa taıaq ustatqandaı anyq, túsinikti. Ár qadamnyń arqalaǵan júgine atan túıeniń beli qaıysardaı salmaqty. Bizdiki – zer salyp oqyp shyqqan soń alǵan eski-jańa áserimizdi otandastarymyzben bólisý ǵana. Desede, kóze jyly ushyraı bergen, kóńildiń túıinin dáp basqan «61-qadam» týraly aıtpaı kete almadyq. «Et óndirisi men óńdeýdi damytý úshin strategıalyq ınvestorlardy tartý. Negizgi mindet shıkizat bazasyn damytý jáne óńdelgen ónimderdi eksporttaý» dep kórsetilipti bul qadamda.

El esinde bolsa, baıaǵyda baýyrlas Túrik eliniń eks- prezıdenti marqum Turǵyt Ozal «Qazaqstan – dúnıe júzindegi azyq-túlikpen ózin-ózi qamdaı alatyn sanaýly memlekettiń biri. Sondyqtan sizder sasqalaqtaıtyndaı eshteńe joq. Sheteldik qymbat qaryzǵa, kiriptarlyqqa urynbaı, ár qadamdaryńyzdy oılanyp jasaýǵa boldy» degen edi. Qunary ketpegen qazaq dalasynyń sonysyna semirgen ekologıalyq taza mal etine, ózimizdi qoıyp, alys-jaqyn sheteldikter de qyzyǵýshylyq tanytýda. Endi sol etińizdiń saýdasy júrgeli tur.

Biraq, elbasy tapsyrmasymen aýyl sharýashylyǵyna arnalyp jasalǵan óte aýqymdy baǵdarlamalar bola tura, bul sala kibirtiktep tur. Osydan tórt-bes jyl buryn N.Nazarbaev ortaǵa qoıǵan 60 myń tonna et óndirý jobasy áli oryndalmaı keledi. Myna irgemizde turǵan Shyńjań ólkesinde nebary 48 mıllıon gektar ǵana jaıylymdyq jer bar eken. Qolda bar málimetke súıensek, 2011-jylǵy bul ólkede 1 mıllıon 990 myń tonna et óndirilipti. Bul manaǵy 60 myń tonnadan 33 ese kóp et. Al, Mańǵolıada árbir adamǵa orta eseppen 12 bas maldan týra keledi. «Mal baqqanǵa bitedi!» deıdi dana halqymyz. Shettegi qandastarymyzdyń qomaqty bóligi osy Qytaı men Mańǵolıada turady. Sol elderdi osynaý mol tabysqa keneltip otyrǵan jurttyń eń basym bóligin qazaqtar ustaıdy.

Elbasynyń kóshi-qon saıasatynyń arqasynda táýelsizdikten beri elge oralǵan bir mıllıonǵa taıaý qandastarymyz qazir eshkimge ıek súıep otyrǵan joq. Qaıta, aýyldy jerge qonys tepkenderi qora-qora qoı, úıir-úıir jylqy, tabyn-tabyn sıyr aıdap júr. Qala jaǵalaǵandary saýdanyń kórigin qyzdyryp otyr. Biraq, bul – az, jetkiliksiz. Demek, bizde kásibı memlekettik apparat qurylady eken, onda oǵan sáıkesetin, ilesip jumys isteı alatyn otandyq kasibı malshy da, kásibı  balyqshy da, kásibı etikshi de... bolý kerek!

Den Sáopın reformasynda shyńdalyp shyqqan Shyńjańdaǵy qandastarymyzdyń da, mal ósirýde álemge áıgili baıólkelik qazaqtardyń da Atajurtyna bereri mol! Olar naryqtyq ekonomıkanyń qyry men syryna ábden qanyq, maldy ǵylmı jolmen baǵýdyń mektebinen ótken. «Anaý joq, mynaý kem!» dep úkimettiń de basyn aýyrtyp jatpaıdy. Bilek túrip, jumysqa kirisedi de ketedi. Endi sol shettegi qazaqtardyń ekinshi tolqynynyń jolyn ashyp, atajrtyna ákelip, qujatyn tezdep qolyna ustatyp, jaıylymyn belgilep berseńiz ǵana bolǵany, manaǵy 60 myń tona et óndirý jobasy birden iske asaqaly tur. Qazaqstanda 189 mıllıon gektar tabıǵı jaıylym jer bar. Shyńjańdikinen 4 ese keń. Et ónimin qalaı sharyqtatam deseń, múmkindigiń bar. Qaıtalap aıtýǵa jáne týra keledi, Qazaq kóshiniń kedergisin joıyp, jolyn ashsaq, bir ǵana 61-qadammen-aq aıymyz ońynan týǵaly tur.