Buǵan deıin qytaılardyń eline tek kómirsýtegi men shıkizat tasyp, energetıkalyq jáne ken oryndary salasynda ǵana seriktestik ornatqan Qazaqstan Qytaımen birge óndiris oryndaryn salady. Otandyq ekonomıkaǵa 23 mıllıard dollar kóleminde ınvestısıa quıýǵa qulshynyp otyrǵan qytaılar Qazaqstandaǵy álemdik daǵdarys saldarynan týyndaǵan túıtkilderdi sheshýge sep bolmaq. Bul týraly Qamshy portaly Túrkistanǵa silteme jasaı otyryp habarlaıdy.

Qytaı 23 mıllıard dollar ınvestısıa salady

Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev  Qytaıda issaparda júr. Resmı sapar barysynda Nursultan Ábishuly QHR tóraǵasy Sı Szınpınmen jáne QHR Memlekettik keńesiniń premeri Lı Kesánmen kezdesip, kólik-logıstıka salasyndaǵy ekijaqty tıimdi jobalardy júzege asyrýǵa kelisti. Lı Kesánmen kezdesý barysynda Qazaqstan Prezıdenti: «Siz Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy yntymaqtastyqtyń jańa kezeńin qalyptastyrý isine zor úles qostyńyz. Qazir biz qol jetkizgen ýaǵdalastyqtar men birqatar ónerkásip oryndaryn Qazaqstanǵa kóshirý jónindegi usynys tolyq qarqynmen júzege asyrylýda. Sonyń nátıjesi retinde búginge deıin birlesken ındýstrıalyq nysandar qurý týraly 25 kelisimge qol qoıyldy», – dedi.

Elbasy memleketter arasyndaǵy strategıalyq yntymaqtastyqty nyǵaıtýda «Nurly jol» jáne «Jańa Jibek joly» baǵdarlamalarynyń jańa múmkindikterge jol ashatynyn aıtty: «Qazirgi ýaqytta Qazaqstannan Reseıge qaraı avtomobıl joly, Iran arqyly Parsy shyǵanaǵyna qaraı temirjol salyndy, Kaspıı teńizinde teńiz porty quryldy, Ortalyq Azıanyń barlyq memleketteri Qorǵas arqyly baılanystyryldy. Jańa Jibek jolynyń Qazaqstan arqyly ótetin bóligi tolyǵymen daıyn dep senimmen aıtýǵa bolady». Óz kezeginde Lı Kesán Qazaqstan men Qytaı halqy arasyndaǵy dostyqty nyǵaıtýdaǵy róli men elderimizdiń qarym-qatynastaryn jańa sapaly deńgeıge shyǵarý isinde Nursultan Nazarbaevtyń úlesi zor ekenin atap ótti.

Kezdesý sońynda buqaralyq aqparat quraldarynyń ókilderimen kezdesken Nursultan Ábishuly: «Álemdik ekonomıka daǵdarysty bastan ótkerip jatqan búgingi ýaqytta álemdik qarjy ınstıtýttarynyń ınvestısıalyq múmkindikteri aıtarlyqtaı azaıdy. Osyndaı jaǵdaıda Qytaımen ózara is-qımyl biz úshin kúrdeli kezeńdi eńserýdiń qolaıly múmkindigi bolyp sanalady», – dedi. Elbasynyń aıtýynsha,  Qytaımen birge iske asyrylatyn eń iri jobalarda Pavlodar alúmını zaýytynyń óndiris qýatyn 150 myń tonnaǵa jetkizý, Mańǵystaý oblysynda munaı-gaz jabdyqtaryn shyǵaratyn zaýyt pen Qostanaıdan qazaqstandyq brendti qalyptastyratyn kólik zaýyty qurylysyn salý qarastyrylady. Al ońtústik óńirlerge kelsek, hımıalyq tyńaıtqyshtar óndirisi damytylady. Osylaısha, kezdesý nátıjesinde Qytaı Qazaqstan ekonomıkasy men óndirisine 23 mıllıard dollar kóleminde ınvestısıa salatyn boldy. «Qazaqstan Temir joly» jobasyna salynatyn qarajat – 600 mıllıon dollar. Ásirese, «Qorǵas-SHyǵys qaqpa» arnaıy ekonomıkalyq aımaqtaǵy logıstıkalyq keshen men ındýstrıaldyq alańǵa qarajat molynan salynbaq: «Al ıýánnyń qunsyzdanýy eki el arasynda qol qoıylǵan kelisimderge keri áser etpeıdi» (Nursultan Nazarbaev).

Tynyq muhıtyna jol ashylady

Szánsý provınsıasy halyq ókilderiniń Búkilqytaılyq jınalysy Turaqty komıtetiniń tóraǵasy – partıa komıtetiniń hatshysy Loý Chjıszúnmen kezdesý barysynda Tynyq muhıtyndaǵy Lánúngan portyndaǵy Qazaqstannyń logıstıkalyq termınaly arqyly júk tasymaly aýqymyn keńeıtý týraly máseleler talqylandy. Szánsý provınsıasymen yntymaqtastyq ornatý arqyly Tynyq muhıtyna (Lánúngan porty) jol ashylmaq. Bul da tarıhı mańyzy bar joba. Osylaısha, 45 birikken nysannyń qurylysy salynyp, onyń 25-ine qansha qarajat ketetini naqtylanady. Qazaqstan táýelsizdik alǵan kezeńnen keıin 20 jyldan beri júrgizilip kele jatqan Qazaqstan-Qytaı qarym-qatynasy osylaısha jemisti bola túspek. Buǵan deıin energetıkalyq jáne ken oryndaryna qatysty jobalar júzege asyrylǵan bolsa, endi mashına jasaý salasyna kóbirek kóńil bólinedi. Elbasy qatysqan kezdesýlerge qytaılyq iri kompanıalar – Sinopec, CNPC, Huawei, Citic t.b. ókilderi atsalysty. Bul Qazaqstanǵa ınvestısıa salýǵa Qytaıdyń qanshalyqty múddeli ekendigin ańǵartatyny anyq. Qytaılardyń eń iri energetıkalyq kompanıasy – CNPC bıyldan bastap Qazaqstan Prezıdenti janynan qurylǵan Sheteldik ınvestorlar keńesiniń quramyna qabyldanatyn boldy. Sonymen qatar atalǵan kásiporyn Qazaqstandaǵy munaı-gaz ındýstrıasy úshin qajetti qubyrlardy shyǵaratyn zaýyt qurylysyna 150 mıllıon dollar bóledi.

Búginde Qytaı – Qazaqstannyń Reseıden keıin ekinshi iri saýda seriktesi. Byltyr eki el arasyndaǵy saýda aınalymy 17 mıllıard dollardan asqan. Eń bastysy, qytaılarmen aradaǵy saýda-ekonomıkalyq baılanysty nyǵaıtý jáne aýqymyn keńeıtý ekonomıkalyq daǵdarystar saldarynan týyndaǵan túıtkilderdi ońtaıly sheshýge sep bolmaq. «Qazir álemdik ekonomıka daǵdarysqa tap bolyp, halyqaralyq qarjylyq qurylymdardyń ınvestısıalyq múmkindikteri aıtarlyqtaı azaıdy. Osy sebepti, Qytaımen baılanys asa qıyn kezeńnen súrinbeı ótýimizge kómektesedi», – dep málimdegen Elbasy jobalardyń alǵashqy legi 2015 jyly qolǵa alynatynyn jetkizdi. Al negizgi sharýa 2016-2017 jyldardyń úlesinde. Otandyq óndiristi qarqyndy damytyp, el ekonomıkasyna erekshe serpin beretin jobalar 2018-2019 jyldary máresine jetkizilmek. Osynyń arqasynda ondaǵan myń jańa jumys oryndary salynady. Sonymen qatar joǵary tehnologıalar salasynda da seriktestik ornatylady. Ásirese, joǵary oqý ornydarynda jáne óndiriste zamanaýı tehnıka men tehnologıany qoldanysqa engizýmen qatar, solardy jasaý isi de qolǵa alynbaq.

Qazaqstan Prezıdentiniń Qytaıǵa resmı sapary Pekındegi saltanatty sherýmen jalǵasady. Tarıhta tuńǵysh ret Ekinshi Dúnıejúzilik soǵystyń aıaqtalýy qurmetine oraı alǵash ret sherý ótkiziledi. Memleket basshysy jýrnalısermen kezdesý barysynda Ekinshi Dúnıejúzilik soǵystyń aıaqtalýynda Qytaıdyń mańyzdy ról atqarǵanyn aıtty.  Sharanyń saıası astaryna kelsek, Qytaı qantógistiń aıaqtalýyna yqpal etkenin búkil álemniń esine salmaqshy.