Qazaqstan Úkimeti daǵdarysqa qarsy birneshe baǵyttarda jemisti jumys júrgizip keledi. Sonyń biri – óndiris kóleminiń tómendeýine jáne jumysshylardy qysqartýǵa jol bermeý. Investısıalar jáne damý mınıstrligi mundaı máseleni oń sheshý úshin, ónerkásiptik kásiporyndardy qolmen basqarý baǵytynda jumys júrgizde. Bul týraly 23 qarashadaǵy Úkimettiń selektorlyq otyrysynda Investısıalar jáne damý mınıstri Áset Isekeshev habarlady. Mınıstr Úkimettiń daǵdarysqa qarsy is-sharalar josparyn qabyldap, sonyń nátıjesinde elimizdegi 200-den astam iri kásiporyndar memlekettik qoldaýǵa ıe bolǵanyn aıtty.
Birinshiden, qara metal synyqtarynyń jáne quramynda altyny bar shıkizattyń eksportyna salynǵan tyıym 2015 jyldyń sońyna deıin uzartyldy. Ekinshiden, «Qazhrom» transulttyq kompanıasy» AQ-y, «Taraz metalýrgıa zaýyty» JSHS-i, «Óskemen tıtan-magnıı kombınaty» AQ-y, «Temirtaý elektrometallýrgıalyq kombınaty» AQ-y, «Tau-Ken Temir» JSHS-i sıaqty kásiporyndar úshin elektr qýatyn jáne ony jetkizetin qyzmet túrlerine jeńildetilgen tarıfter usynylǵan. Úshinshiden, «Arselor Mıttal Temirtaý», «Qazaqstan alúmınıi», «Sokolov-Sarybaı ken-baıytý kombınaty», «Temirtaý elektrometallýrgıalyq kombınaty», «Bapy Mining», «KSP Steel» sıaqty iri kásiporyndarǵa 2015 jyl boıyna magıstraldyq temirjol jelisi qyzmetiniń tarıfterine tómendetilgen koefısıentter berilgen.
«Shaǵyn jáne orta kásiporyndarǵa iri kásiporyndardyń tapsyrysy arqyly qoldaý jasaldy. Sonyń nátıjesinde shaǵyn jáne orta kásiporyndar otandyq iri kásiporyndarmen jalpy quny 1,3 trln. teńgeni quraıtyn 23 myńnan astam kelisim-shart jasady. Aǵymdaǵy jyldyń 10 aıynyń qorytyndylary boıynsha, ónerkásiptik óndiris kólemi 13 paıyzǵa kemidi. Buǵan taý-ken ónerkásibi óndirisiniń 22 paıyzǵa tómendeýi áser etti. Biraq ónimderdi qaıta óńdeý ónerkásibindegi ósim 0,5 paıyzdy qurady» dep atap kórsetti Á. Isekeshev. Investısıalar jáne damý mınıstriniń paıymdaýynsha, joǵarydaǵy ahýalǵa syrtqy faktorlardyń áseri zor. Máselen, kóptegen elderde qaıta óńdeý ónerkásibi óte qıyn jaǵdaıdy bastan keshýde. Mınıstr óz baıandamasynda Koreıa, Norvegıa, Fınlándıa, Brazılıa jáne Eýrazıalyq ekonomıkalyq odaqtaǵy áriptesimiz Belarýs Respýblıkasyn (bul eldegi kórsetkish 5 paıyzǵa kemigen) mysalǵa keltirdi.
Qazaqstandaǵy daǵdarysqa qarsy is-sharalardyń basqa elderden artyqshylyǵy bar. Máselen, ındýstrıalandyrýdyń birinshi besjyldyǵynda basymdyq berilgen salalar qazir jaǵymdy ról atqarýda. Mundaı salalarǵa tústi metalýrgıa, hımıa ónerkásibi jáne qurylys materıldary óndirisin jatqyzýǵa bolady. Investısıalar jáne damý mınıstrligi taratqan málimetke sáıkes, shaǵyn jáne orta kásiporyndarǵa kórsetilgen qoldaý nátıjesinde 10 aıda armatýra óndirý 40 paıyzǵa, sement shyǵarý – 14 paıyzǵa, kaýstıkalyq soda óndirý – 34 paıyzǵa, amıak selıtrasy – 13,4 paıyzǵa ósken. Buǵan qosa, keýekti tıtan óndirisi 2,8 esege, tıtan qorytpasy men quımasy 23 paıyzǵa, rafınırlengen mys – 20 paıyzǵa, ferroquımalar men glınozem – 2 paıyzǵa, kúmis 30 paıyzǵa ulǵaıǵan.
Ámirlan Álimjan
