ءتۇبى ءبىر حالىق تۇرىك جۇرتى مەن تۇركيا قازاقتىڭ قارا دومبىراسىنا، دومبىرانىڭ شاناعىنان توگىلگەن قوڭىر ۇنگە، كۇمبىرلەگەن كۇيگە بۇل كۇندە وزگەشە ىقىلاس تانىتاتىن بولعان. وعان ءوز ىقپالىن تيگىزىپ جۇرگەن ەكى جان بار، ءبىرى نوعاي جىراۋى ارسلانبەك سۇلتانبەك، ءبىرى قازاق دومبىراشىسى ەرجان ارقاباي.

ەرجان سوڭعى ايدا 2 رەت تۇركيا پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعاننىڭ الدىندا ونەر كورسەتتى.  تۇركياداعى جوعارى ساحنالاردا، بيىك مىنبەلەردە دومبىرا ءۇنىن اسقاقتاتىپ جۇرگەن، 2015 جىلدان بەرى تۇركيانىڭ كونيا قالاسىنداعى نەدجمەتتين ەرباقان ۋنيۆەرسيتەتىنە «ءداستۇرلى ونەر» ماماندىعى بويىنشا ماگيسترلىق وقىپ جاتقان  ەرجان ارقابايدان تۇركياعا ۇشىپ بارا جاتقان جولىندا ەكسكليۋزيۆتى سۇحبات العان ەدىك.

الماتىعا قوش كەلدىڭىز ەرجان مىرزا، ءسىزدىڭ جۇرتتى قۋانتار جەتىستىكتەرىڭىز كوپ، سوڭعى ايدا تۇركيا پرەزيدەنتى الدىندا 2 رەت ونەر كورسەتتىڭىز، الدىمەن قالىڭ وقىرمانعا ءوزىڭىزدى تانىستىرا كەتسەك، ونەر جولىنا قالاي كەلدىڭىز؟

مەن  1988 جىلى قىزىلوردا وبلىسى، جاڭاقورعان اۋدانىندا ومىرگە كەلدىم. جىر ەلىندە تۋعان سوڭ دا ونەردەن الىس بولمادىق .

العاش 10 جاسىمدا دومبىراعا قىزىعۋشىلىعىم ويانىپ، مەكتەپتە دومبىرا كۋرسىنا قاتىستىم. اكەم «قىزىعۋشىلىعىڭ بولسا شىڭدال» دەپ مۋزىكا مەكتەبىنە وقۋعا بەردى.  سودان جاڭاقورعان اۋداندىق مۋزىكا مەكتەبىنە باردىم. 5 جىل بويى ول جەردە دومبىرامدى جەتىلدىردىم. 2003 جىلى قازانعاپ اتىنداعى قىزىلوردا مۋزىكالىق كوللەدجىنە ەربولات مۇستافايەۆتىڭ دومبىرا سىنىبى بويىنشا وقۋعا ءتۇسىپ، 2007 جىلى ءبىتىردىم. استانا قالاسىنداعى قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىن دە ايتجان توقتاعاننىڭ دومبىرا سىنىبى بويىنشا ءبىلىم الدىم، وسى ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ جۇرگەندە 2008 جىلى قىزىلوردا قالاسىندا وتكەن اشەكەي اتامىزدىڭ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق دومبىراشىلار سايىستارىنا قاتىسىپ، ەكىنشى جۇلدەلى ورىنعا يە بولىپ، لاۋرەات اتاندىم. 2011 جىلى ۋنيۆەرسيتەتتى ۇزدىك تامامداپ، 2012 جىلدان باستاپ، قىزىلوردا وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ اقمەشىت فولكلورلىق انسامبلىندە جۇمىس اتقاردىم. سول جىلى قازانعاپ اتىنداعى قىزىلوردا مۋزىكالىق كوللەدجىندە دە ۇستاز بولىپ جۇمىس ىستەدىم.  

2013-2014 جىلدارى قىزىلوردا وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ اتىنان تۇرىكسوي ۇيىمىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكەن تۇركياداعى ناۋرىز فەستيۆالىنە قاتىستىم. 2013 جىلى تۇركيانىڭ 10 قالاسىندا بولدىق. قازاقتىڭ ونەرىن، مۋزىكاسىن تۇرىك حالقىنا پاش ەتتىك.  2014 جىلى تۇرىك الەمىنىڭ مادەني استاناسى بولعان ەسكىشاھار قالاسىندا اقمەشىت فولكلورلىق قۇرامىندا بولىپ ونەر كورسەتتىك. وسى گاسترولدىك ساپاردا جۇرگەندە تۇركياعا كەلىپ ءبىلىمىمدى شىڭدايىن دەگەن وي كەلدى. ءسويتىپ، 2014 جىلى كونيا قالاسىنا جول ءتۇسىپ، ءتىل كۋرسىنان وقىدىم. 2015 جىلى ماگيستراتۋراعا قابىلداندىم. جۇمىس ىستەپ جۇرگەن كەزدە بىلىمگە قۇمارتتىم، قازاقتىڭ ونەرىن، كۇيلەرىن قازىرگى ەۋروپالىق ستيلدە قايتا جانداندىرعىم كەلگەن. زەرتتەۋ جۇمىستارىن جاساسام دەگەن وي تۋعان ەدى. شەتەلگە وقۋعا بارىپ، سول ارمانىما جول اشىلعانداي بولدى.

سىزدەردىڭ ونەرلەرىڭىزگە، قازاقتىڭ قارا دومبىراسىنا تۇرىك پرەزيدەنتىنىڭ ىقىلاسى قالاي ءتۇستى؟

تۇركيادا ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ ءجۇرىپ، ۋنيۆەرسيتەتتىك كونسەرتتەرگە قاتىسىپ، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ نازارىن دومبىراعا بۇردىق. قازاقتىڭ ونەرىن تانىتۋ ماقساتىندا ءوزىمىز كونسەرتتەر ۇيىمداستىردىق. ءار جىلى قالالىق دەڭگەيدە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىن، ناۋرىز مەيرامىن تويلادىق.

2014-2015 جىلدارى تۇركيادا بىرنەشە ۇلكەن سايلاۋ ءوتتى، 2014 جىلى 30 ناۋرىزداعى جەرگىلىكتى باسقارۋشىلاردى سايلاۋدا جانە 10 تامىزداعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا، 2015 جىلى 2 رەت وتكەن پارلامەنتتىك سايلاۋدا AK پارتيا (بيلىكتەگى ادىلەت جانە دامۋ پارتياسى. -رەد.) نوعاي جىراۋى ارسلانبەك سۇلتانبەكتىڭ دومبىرا ءانىن ۇگىت-ناسيحات مۋزىكاسىنا پايدالاندى. تۇركياداعى ءورشىپ تۇرعان ساياسي ناۋقانداردىڭ پايداسى دومبىراعا تۇرىكتەردىڭ ىقىلاسى ەرەكشە اۋدىرۋى.

2015 جىلى نوعايدىڭ جىراۋى ارسلانبەك سۇلتانبەك اعامىزبەن تانىستىق. نوعاي حالقىمەن ءتىلىمىز، ءداستۇرىمىز، ونەرىمىز، ادەبيەتىمىز ءبىر بولعانىن بىلەسىزدەر. 2015 جىلدان بەرى نوعاي-قازاق بولىپ، نوعاي جىراۋمەن 2 جىلدان بەرى دومبىرا ونەرىن، ءان ونەرىن، كۇي ونەرىن، جىراۋلىقتى دارىپتەپ ءجۇرمىز. بيلىك ورگاندارى عانا ەمەس ءتۇرلى ۇيىمدار، قوعامدىق بىرلەستىكتەر، ۋنيۆەرسيتەتتەر ءبىزدى ءجيى شاقىرادى.

كوپتەگەن ونەر فەستيۆالدەرىندە دومبىرا ونەرىمىزدى پاش ەتتىك. قازاق ونەرىن، كوشپەندىلەردىڭ مادەنيەتىن، مۋزىكالىق سارىنىن دارىپتەي باستادىق، تۇرىك حالقىنىڭ ەرەكشە قوشامەتىنە بولەندىك دەسەك تە بولادى. ورتا ازيادان انادولىعا اۋىپ كەتكەنىنە مىڭ جىل بولا دا دومبىرا ءۇنىن ەستىگەن تۇرىكتەر تۇلپارلار ءدۇبىرىن ەستىگەن شاباندوزداي، ەرەك شاتتانىپ، دەلەبەسى قوزاتىنى انىق بايقالدى.

2016 جىلدىڭ جازىندا تۇركياداعى توڭكەرىس ارەكەتىنەن كەيىن رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار كوپتەگەن كونسەرتتەردە، ءىس-شارالاردا بىزگە سۇرانىس تۋدى. ءبىزدى ءتۇرلى حالىقتىق جينالىستا، بەيبىت ميتينگىلەرگە ءجيى شاقىردى. تۇرىك حالقىنىڭ رۋحاني مۇقتاجى بار ەدى، سول جەردە ءبىزدىڭ «دومبىرا»، رۋحاني جىرلارىمىز، كۇيلەرىمىز كومەككە كەلگەندەي بولدى. وسىنداي ماقساتتا ۇيىمداستىرىلعان كونسەرتتەردە 2 ايداي 40 قالانى ارالاپ، ونەر كورسەتتىك. وسىنداي كونسەرتتەردىڭ ءبىرشاماسىنا ءتىپتى تۇرىك پرەزيدەنتى رەجەپ تايىپ ەردوعاننىڭ ءوزى قاتىستى. تۇرىك پرەزيدەنتىڭ ەرەكشە ءبىر ءىلتيپاتىنا يە بولدىق.

26 تامىزدا  تۇرىكتەردىڭ انادولىعا قونىس تەبۋىندەگى شەشۋشى شايقاستاردىڭ ءبىرى مالازگيرت سوعىسىنىڭ 946 جىلدىعى قۇرمەتىنە اتالىپ وتىلگەن رەسپۋبليكالىق مەرەيتويدا تاعى تۇرىك پرەزيدەنتى الدىندا ونەر كورسەتتىك.

ودان ەكى اپتادان كەيىن قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن كەلگەن تۇركيا پرەزيدەنتى «EXPO2017 Astana» ۇلتتىق كورمەسىندەگى تۇركيا پاۆيلونىنىڭ جابىلۋ سالتاناتىنا قاتىستى. بۇل شاراعا دا تۇركيا پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنەن شاقىرتۋ الىپ، ەردوعاننىڭ جەكە العىسىنا بولەندىك. كورمە باسشىسى احمەتجان ەسىموۆ تە ايرىقشا العىس ءبىلدىردى. بۇل شىن مانىندە كۇي قۇدىرەتىنە، دومبىرا سارىنىنا، قازاق-نوعاي حالىقتارىنىڭ ۇلتتىق مۋزىكاسىنا دەگەن قۇرمەت ەدى.

شىعارماشىلىعىڭىزدا باسقا قانداي جاڭالىقتار بار؟

مەن ءۇشىن دومبىرانىڭ تىڭداۋشىسى كوبەيگەنى ۇلكەن باقىت. ال تىڭداۋشىنىڭ ىقىلاسى جوعارى بولسا بۇل ودان دا ۇلكەن باقىت. جۇرگەن جەرىمدە كونسەرت قويىپ، ساۋىق قۇرىپ قانا كەتۋدەن اۋلاقپىن، جەرگىلىكتى ايماقتىڭ مۋزىكالىق ەرەكشەلىگى، قازاق حالقىمەن سارىندىق ساباقتاستىعى زەرتتەۋىمنىڭ وزەگى دەسەم دە بولادى.

قازىرگى تاڭدا كونيا قالاسىنداعى «Orhun Kültür-Sanat-Müzik-Film-Prodüksiyon» پروديۋسەرلىك ورتالىعىمەن بىرىگىپ «دومبىرا — تۇرىك رۋحى» دەگەن اتپەن قازاق تاريحي كۇيلەرىنىڭ digital البومىن شىعاردىق. بۇل البومدى ينتەرنەت ارقىلى الەمىنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى كەز-كەلگەن ادام digital پلاتفورمالاردان تىڭداۋىنا بولادى. الداعى ۋاقىتتا تۇرىك حالىقتارىنا قازاق كۇيلەرىن تانىتۋ، دارىپتەۋ، ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا بۇل البومنىڭ CD فورماتىندا باسىپ تاراتۋ جوسپاردا بار. بۇل ارينە قارجىلىق ماسەلەلەرمەن شەشىلەدى.

 سونداي-اق، تۇرىكتىڭ «İsimsizler»، «Direniş karatay» سياقتى كينو تۋىندىلارىنىڭ ساۋند پاكەتىنە دومبىرا ءۇنىن قوسۋ ماقساتىندا ارنايى شاقىرىلىپ، شىعارماشىلىق ۇجىم اراسىندا بولدىق. كەزەك كۇتىپ تۇرعان ۇسىنىستار دا كوپ. مىنەكي، قارا دومبىرامدى كوتەرىپ تاعى دا شەتەلگە اتتانىپ بارامىن.

سىزگە شىعارماشىلىق تابىس تىلەيمىز، جولىڭىز بولسىن!

اڭگىمەلەسكەن نۇرعالي نۇرتاي.