1991 جىل. سەمەي يادرولىق سىناق پوليگونى جابىلدى

/uploads/thumbnail/20171125181509996_small.jpg

1991 جىلدىڭ جازىندا كەڭەس وداعى ىدىراۋدىڭ سوڭعى ساتىسىنا جەتتى. وداق ورتالىعى بيلىك پەن بەدەلىنەن ايىرىلدى. ەندى ءار باسشى وزىنە سەنىپ تاپسىرىلعان رەسپۋبليكالار ءۇشىن تولىقتاي جاۋاپكەرشىلىك الۋى كەرەك بولدى، — دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى.

پرەزيدەنت نازاربايەۆتىڭ ەڭ العاشقى باتىل قادامدارىنىڭ ءبىرى سەمەي يادرولىق پوليگونىن جابۋ بولدى. پوليگوندا سىناقتار 1949-1989 جىلدار ارالىعىندا جۇرگىزىلدى. 1963 جىلعا دەيىن يادرولىق جارىلىستار اۋادا جانە جەر ۇستىندە جۇرگىزىلدى. بۇل ارالىقتا جۇرگىزىلگەن 55 جەر ءۇستى جانە اۋاداعى جارىلىستار اسەرىنەن تۇزىلگەن راديواكتيۆتى بۇلت پوليگون اۋماعىنان تىس جەرلەرگە جايىلدى. بۇل ارالىقتا پوليگوندا بارلىعى 224 جارىلىس جۇرگىزىلدى.

سەمەي

كسرو-نىڭ يادرولىق قالقانى شىعىس قازاقستان حالقىنا ەرەكشە قاسىرەت اكەلدى. 1963 جىلعا دەيىن سىناقتار جەر ءۇستى مەن اۋادا جۇرگىزىلدى. يادرولىق سىناقتاردى ءۇش ورتادا جۇرگىزۋگە تىيىم سالاتىن كەلىسىمشارتتان سوڭ جارىلىستار تەك جەر استىندا جۇرگىزىلدى. دەگەنمەن، ول سەمەيلىكتەردى قۇتقارىپ قالمادى. 1989 جىلدىڭ اقپان ايىندا جۇرگىزىلگەن ءساتسىز جارىلىستان سوڭ اۋاعا جايىلعان راديواكتيۆتى بۇلت جاقىن ماڭداعى ەلدى-مەكەندەرگە تارالىپ، 1،3 ميلليون ادام يادرولىق سىناق سالدارىنان زارداپ شەكتى.

1989 جىلعى توتەنشە جاعدايدان سوڭ جازۋشى ولجاس سۇلەيمەنوۆ باستاعان يادرولىق سىناقتارعا قارسى "نيەۆادا-سەمەي" قوزعالىسى قۇرىلدى.  اتالمىش قوزعالىس كەڭەس وداعى مەن امەريكانى يادرولىق سىناقتاردان باس تارتۋعا شاقىردى.

سەمەي

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پرەزيدەنت بولىپ سايلانعانعا دەيىن دە پوليگون ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارعان. ول 1989 جىلدىڭ 1 ناۋرىزىندا سەمەي وبلىسىنداعى ەكولوگيالىق جاعدايدى باقىلايتىن رەسپۋبليكالىق كوميسسيانى قۇردى. 1989 جىلدىڭ 30 مامىرىندا ءقازسسر-ى مينيسترلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى بولعان نازاربايەۆ سەمەي ماسەلەسىن حالىق دەپۋتاتتارى سەزىنىڭ مىنبەرىندە جاريا ەتتى. بۇل باياندامادان سوڭ ونىڭ كسرو بيلىگىمەن اراداعى جاعدايى ۋشىقتى. الايدا، ول ءوز دەگەنىنەن تايىنباي پوليگوندى جاۋىپ، يادرولىق سىناقتاردى تىيۋ قاجەتتىگىن ايتتى.

قازاق ءسسر-ى پرەزيدەنتى بولعان نازاربايەۆتىڭ العاشقى جارلىقتارىنىڭ ءبىرى 1991 جىلدىڭ 29 تامىزىندا جاريالانعان "سەمەي يادرولىق سىناق پوليگونىن جابۋ تۋرالى" №409 جارلىعى بولدى. ول كەزدە پرەزيدەنت وداق بيلىگىنىڭ شەشىمىن كۇتپەستەن بارلىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز موينىنا الدى.

قاتىستى ماقالالار