شىعىس اسكەريلەرىن ساقتاندىردى
ىرگەلى ىستەردىڭ ءبىرى «شىعىس» وڭىرلىك قولباسشىلىعى 44736 اسكەري ءبولىمىنىڭ پلاسىندا ۇيىمداستىرىلدى. وندا ءدىني ماسەلەلەر جايىندا اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ جانە ءداستۇرلى ەمەس دىندەردىڭ ىقپالىنا ءتۇسىپ قالماۋدىڭ ءقاۋپىن ازايتۋ ماقساتىندا ساباق ءوتتى. پودپولكوۆنيك ءسابيت ۇركىنبايەۆ باسشىلىق ەتەتىن ءبولىمنىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرى الدىندا شىعىس قازاقستان وبلىسى سەمەي قالاسى ىشكى ساياسات ءبولىمىنىڭ ءدىني بىرلەستىكتەرمەن ءوزارا ارەكەت جونىندەگى سەكتوردىڭ باس مامانى ارمان رىمقانوۆ پەن سەمەي قالاسى اكىمدىگى جانىنداعى ءدىن ماسەلەلەرى جونىندەگى ءاقپاراتتىق-تۇسىندىرۋ توبىنىڭ مۇشەسى نازگۇل عازيزوۆا ءسوز سويلەدى. ولار ەلىمىزدەگى ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى 2013-2017 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماعا توقتالدى. حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتسىزدىعى، ءداستۇرلى قۇندىلىقتاردى باعالاۋدىڭ قۇلدىراۋى، ءدىني ەكسترەميزمنىڭ قاۋىپتىلىگىن بۇقارالىق سانانىڭ ءالى دە تولىق تۇسىنبەۋى، دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگياعا قارسى يممۋنيتەتتىڭ قالىپتاسپاۋى، مەملەكەتىمىزدىڭ ەتنوسارالىق جانە كونفەسسياارالىق تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىققا ءقاۋىپ ءتوندىرىپ وتىرعان ءدىني ەكسترەميستىك كوزقاراس پەن ماقساتقا نەگىزدەلگەن راديكالدىق يدەولوگيالاردى ۇستاناتىن بىرلەستىكتەردىڭ پايدا بولۋى، ءداستۇرلى ەمەس ءدىني راديكالدىق ۇيىمداردىڭ قوعام ىشىندە ءدىني توزىمسىزدىك، قورقىنىش پەن ۇرەيدى كۇشەيتكەنى تۋرالى دا ايتتى. اسكەري قىزمەتشىلەرگە وزگە ءدىندى ۋاعىزداۋشىلاردان اۋلاق بولۋدى، ولارعا ءتۇرلى ءدىني كوزقاراستى دالەلدەۋدەن قاشۋدى، ءدىني باعىتتاعى پاراقشالار مەن جۋرنالداردى الۋدان باس تارتۋدى ەسكەرتتى. ومىردەگى ارمان مەن ماقساتتى، جەتىستىك پەن تىنىشتىقتى ءداستۇرلى ەمەس باعىتتاعى ءدىني ۇيىمداردان ىزدەۋ – ۇلكەن قاتەلىك، ورنى تولماس وكىنىش ەكەنىن دە جان-جاقتى ءتۇسىندىردى.
كۋرسانتتار دا وي ءتۇيدى
جۋىردا يدەولوگيالىق جۇمىستاردى جانە ارنايى ناسيحاتتاۋدى ۇيىمداستىرۋ جوسپارىنا سايكەس راديوەلەكترونيكا جانە بايلانىس اسكەري-ينجەنەرلىك ينستيتۋتىنىڭ 1 كۋرس كۋرسانتتارىمەن الماتى قالالىق ءدىني ىستەر جونىندەگى باسقارماسىنىڭ ساراپتاۋ جانە زەردەلەۋ ورتالىعىنىڭ باس  مامانى ا.كۋماشيەۆ جانە الماتى قالالىق م.اۋەزوۆ اۋدانى بويىنشا ءدىني ىستەر جونىندەگى باسقارماسىنىڭ ساراپتاۋ اقپاراتىنىڭ اعا مامانى ق.مالىكپەن كەزدەسۋ ءوتتى. اڭگىمە بارىسىندا اسكەري ورتادا قۇرىلىمدى بۇزاتىن ءدىني ۇيىمداردىڭ جانە تۇبەگەيلى ءدىني اعىمداردىڭ يدەولوگياسىنا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋ تۋرالى ءبىراز اڭگىمە ايتىلدى.
اقتوبە، الماتى قالالارىندا بولعان ەكسترەميستىك وقيعالار كەزىندەگى ءىس-قيمىلدار، ونىڭ ماقساتى جانە تاعى باسقا كوپتەگەن سۇراقتار بويىنشا كۋرسانتتارعا دارىستەمەلەر ايتىلىپ، وي تۇيىندەلدى. مامانداردىڭ ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ يدەيالارىن شىنايى دەسترۋكتيۆتى نيەتتەرىن، ءداستۇرلى ەمەس جانە تىيىم سالىنعان دىندەردىڭ ءمانى مەن اسكەري قوعامعا الەۋمەتتىك ءقاۋپىن ءتۇسىندىرۋ ماقساتىندا وتكىزىلگەن كەزدەسۋ كۋرسانتتارعا اجەپتەۋىر وي سالعانداي بولدى. تاربيە جانە يدەولوگيالىق جۇمىستار باسقارماسى تاربيە جانە يدەولوگيالىق جۇمىستار ءبولىمىنىڭ اعا وفيسەرى كاپيتان ە.مۇستافايەۆ جاس كۋرسانتتار بولاشاق وفيسەرلەردىڭ ءدىني ءبىلىمىن جوعارىلاتۋداعى، سونىمەن قاتار ەكسترەميستىك، تەرروريستىك ءدىني ۇيىمداردىڭ ارەكەتىن تۇسىندىرۋگە جانە الدىن الۋعا باعىتتالعان كوپتەگەن ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلىپ جاتقانىن مالىمدەدى.
ۇقك جۇمىستارى ۇزىلمەيدى
ەكسترەميزمنىڭ پايدا بولۋ سەبەبى ءار قوعامدا ءار ءتۇرلى بولدى جانە سول قوعامداعى وبەكتيۆتىك جانە سۋبەكتيۆتىك جاعدايعا بايلانىستى. ايتسە دە، ونىڭ پايدا بولۋى مەن تارالۋىنىڭ بازيستىك جاعدايى بار. ساراپتاما جاساي كەلە، بۇل قۇبىلىستىڭ نەگىزىندە ادامداردىڭ تابيعي مۇددەلەرىنىڭ قاقتىعىستارى ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك، كونفەسسيالىق قاراما-قايشىلىقتاردا جاتقانىن كورۋگە بولادى.
ارينە، ارميادا ءدىني ەكسترەميزمگە جول جوق. جانە بولىمدەردە جەكە قۇرامنىڭ ءدىني ءبىلىمىن جوعارىلاتۋعا، سونىمەن قاتار ەكسترەميستتىك جانە تەرروريستىك ءدىني ۇيىمداردىڭ ارەكەتىن تۇسىندىرۋگە باعىتتالعان الدىن الۋ ءىس-شارالارى مولىنان قامتىلعان. ماسەلەن، 63310 اسكەري بولىمىندە الەمدەگى جانە ەل ىشىندەگى اعىمدار تۋرالى قاجەتتى اقپارات بەرىلدى. ولاردىڭ وسى دىندەرگە دەگەن كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ باعىتىندا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ مۇمكىندىكتەرى سارالاندى.
جەكە قۇرامنىڭ وزىندىك جولىنان اداسپاس ءۇشىن، ۋاقىتىلى «جات ءدىني اعىمداردىڭ باستى يدەولوگياسى»، «ەكسترەميستتىك، راديكالدى ءدىني اعىمداردىڭ كوزدەگەنى نە؟»، «ۋاحابيزم راديكالدى ءدىني باعىتىنىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى» تاقىرىپتارىندا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى اسكەرگە قارسى  بارلاۋ باسقارماسىنىڭ وكىلدەرىمەن اقپاراتتاندىرۋ ساعاتتارى ۇيىمداستىرىلدى. ءدىني ەكسترەميزم الەمدى ۋلاپ جاتقان كەزدە، ءار مۇسىلمان ادامنىڭ اداسپاي، ءوز جولىن تابۋى – ءبىر عانيبەت. ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ يدەيالارىن، شىنايى دەسترۋكتيۆتى نيەتتەرىن، ءداستۇرلى ەمەس جانە تىيىم سالىنعان دىندەردىڭ ءمانى مەن اسكەري قوعامعا الەۋمەتتىك ءقاۋپىن ءتۇسىندىرۋ ماقساتىندا ءدىنتانۋشى ماماندارمەن اي سايىنعى دارىستەر جۇرگىزىلەدى.  
ايتا كەتەتىن جايت، بارلىق ساناتتاعى وفيسەرلەر مەن جەكە قۇرامعا ءدىني ەكسترەميزم يدەيالارىن الدىن الۋ جۇمىستارىن ارنايى ناسيحات جۇرگىزۋگە انىقتامالىق ماتەريالدار تاراتىلىپ، جەكە قۇرامعا ءدىني ەكسترەميزمنىڭ اسكەري ورتادا قابىلدانبايتىنىن جانە نەيترالدى ەكەنىن اشىپ كورسەتەتىن قۇجاتتى فيلمدەر كورسەتىلىپ جاتادى. نەگىزى، وسىنداي اقپاراتتاندىرۋ جۇمىستارى ءوز ناتيجەسىن كورسەتىپ جاتادى.