قالا مەرەيتويىندا جاسىل جەلەككە ورانادى، دەپ حابارلايدى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى «استانا-جاسىلقۇرىلىس» اق-نا سىلتەمە جاساپ.

قالا كوركىن كەلتىرۋشى دەكوراتيۆتى جاسىل فيگۋرالار حالىقتىڭ زور ىقىلاسىنا يە. جازعى ماۋسىمدا ەلوردا كوشەلەرىنە ءپىل، قىران، بارىس، اققۋ جانە كەرىك سياقتى جاڭا فيگۋرالار ءسان بەرەدى.

بۇدان بولەك، جارقىن گۇلزارلار دا الاڭدار مەن اۋلالاردى اباتتاندىرۋدىڭ نەگىزگى ەلەمەنتتەرى بولماق. 2018 جىلى «استانا-جاسىلقۇرىلىس» اق-نىڭ جۇمىسشىلارى 5 ملن-نان استام كوشەت ەگەدى دەپ كۇتىلۋدە. ولاردىڭ ىشىندە شىرايگۇل، تاگەتيس، كەربەزگۇل، ابەليا، ۇلپەك، سالپيگلوسسيس سياقتى ءبىرجىلدىق گۇلدەردىڭ 50 ءتۇرى بار. مۇنىمەن قوسا، قالا كوگالدارىندا ايىلقياق، سارانا، راۋشان سياقتى كوپجىلدىق گۇلدەردىڭ 30-دان استام ءتۇرى وتىرعىزىلادى. سونداي-اق ەلوردادا الا لەنتا تۇرىندەگى كوپجىلدىق گۇلدەردەن، بۇتالار مەن راۋشانداردان ورىلگەن سان الۋان گۇلزارلار – ميكسبوردەرلەر جاسالادى.

بۇگىندە ەلوردامىزدىڭ ءاربىر تۇرعىنىنا شاققاندا 17 شارشى مەتر جاسىل جەلەك اۋماعىنان اينالادى ەكەن. ساراپشىلاردىڭ پىكى­رىنشە، بۇل كورسەتكىش قالا­لاردى كوگالداندىرۋدىڭ الەم­دىك نورماسىنا سايكەس كەلەدى. ەلوردانى جاسىل ورمان كوم­كەرگەن ساياباق قالاعا اينالدىرۋ جونىندەگى جۇيەلى جۇمىس ودان ءارى جالعاسىن تابۋدا. استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ تابيعاتتى پايدالانۋدى رەتتەۋ جانە تابيعي رەسۋرس­تار باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ميراس ءعايسيننىڭ ايتۋىنشا، بيىلعى جاز ايلارىندا ەلوردادا جاڭادان تاعى دا 10 ساياباق جانە 4 بۋلۆار جاسالادى. مامانداردىڭ دەرەگى بويىنشا، تەك 2017 جىلى عانا ەلوردادا جاسىل جەلەك وتىرعىزۋ 2016 جىلمەن سالىستىرعاندا ءۇش ەسە ارتقان.

«وتكەن جىلى قالامىزدا 2 مىڭ­نان استام اعاش وتىرعى­زىلدى. ونىڭ ۇستىنە جاڭا سايا­ب ا ق­تار مەن باقتار اشۋ ءىسى جالعاسادى. قا­زىرگى كۇنى قالامىزدا 10 ءىرى ب ا ق، 95 ساياباق جانە 4 بۋلۆار جا­ساق­تالعان. ۇستىمىزدەگى جىلى جاڭادان تاعى 10 ساياباق پەن 4 بۋلۆار جاساقتالادى»، دەدى جا­قىندا وتكەن كەزدەسۋدە تا­بي­عاتتى پايدالانۋدى رەتتەۋ جانە تابيعي رەسۋرستار باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى. ەلوردانىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ ءوتۋ قارساڭىندا ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ قالا­مىزعا جاساعان سىيلىعى رەتىندە جەڭىس جانە بوگەنباي باتىر داڭ­عىل­دارىنىڭ بويىندا جاڭا سايا­باقتار مەن گۇلزارلار اشىلادى. سونىمەن بىرگە بيىل قالا­مىزدا تاعى ءبىر ءىرى دەمالىس ساياباعى اشىلادى. وندا شى­عىس­تىڭ قوس جۇلدىزىنىڭ ءبىرى، قازاق­تىڭ باتىر قىزى ءمان­شۇك مامەتوۆاعا ارنالعان ەڭسەلى ەسكەرتكىش بوي كوتەرەتىن بولادى.

باس قالامىزدى كوگالداندىرۋ جانە اباتتاندىرۋ ماقساتىنداعى كەشەندى شارالار بيىل ەرەكشە باسىمدىققا يە بولماق. ماسەلەن بەلسەندى دەمالىسقا اۋەستەنۋشى قالا تۇرعىندارى ءۇشىن قوسىمشا تاعى دا 34 شاقىرىمعا سوزىل­عان ۆەلوسيپەد جولى اشىلادى. باس قالانىڭ 20 جىلدىق مەرەيلى مەرەكەسىنە وراي قالامىزدى كوگال­داندىرۋ جانە اباتتاندىرۋ جۇمىسىنا ەلىمىزدىڭ بارلىق وب­لىستارى وزدەرىنىڭ ۇلەستەرىن قوساتىن بولادى. استانا قالاسىن قورشاعان «جاسىل بەلدەۋ» بۇگىندە كوز سۇيسىنەتىن ناعىز نۋ ورمانعا اينالدى. 1998-2004 جىلدار ارالىعىندا ەلوردا شەكاراسى اۋماعىنداعى جالپى اۋدانى 11502 گەكتار جەرگە 9،6 ميلليون ءتۇپ اعاش جانە 1،8 ميل­ليون ءتۇپ بۇتا وتىر­عى­زىلدى. ال 2012 جىلدان باس­تاپ 2017 جىل­عا دەيىن ور­مان جولاقتارىنىڭ ارا­سىنا 152 ميلليوننان استام كو­شەت وتىرعىزىلدى. قازىرگى ۋا­­قىتتا اتتى كىسى جاسىرىنا الاتىن استانا ورمانى قا­لادان 60 شا­قىرىم قاشىق­تىق­تا ورنالاسقان شور­تاندى باعىتىنداعى تابيعي ور­مان­مەن قوسىلىپ، تۇتاسىپ ءۇل­­گەردى. قالا ماڭىنداعى باس­قا باعىت­تارداعى ورماندار دا ءبىرتىن­دەپ قا­ناتىن كەڭگە جايىپ بارادى. 

سوڭعى ۋاقىتتا استانا قا­لاسى كو­شەلەرىن سان ءتۇر­ءلى گۇلدەرمەن كومكەرۋ ءداس­­ءتۇر­گە اينالىپ كەلەدى. گۇل­­­زار­­لاردىڭ اۋماعى جىلدان-جىلعا كەڭەيىپ بارادى. وتكەن جىلدىڭ ءوزىن­دە قالامىزداعى گۇل­زارلار كو­لەمى ءۇش ەسە ارتتى. سونىمەن بىرگە كەيىنگى كەزدە «استانا-كوگالداندىرۋ قۇ­رى­لىسى» اق كاسىپورىندارى ءوسىم­دىكتەردى كۇزەپ، رەتتەۋ ار­قىلى جاسىل مۇسىندەر جاساۋ ءداستۇرىن تاجىريبەگە بەرىك ەن­گىزدى. ءقازىر قا­لامىزدىڭ بارلىق كوشە­لەرىنەن دەر­لىك وسىنداي جاسىل ءمۇسىن­دەردى كورۋگە بولادى. بۇل مۇسىندەردى كەز كەلگەن جاسىل وسكىن­دەردەن جاساي بەرۋگە بولمايدى. ول ءۇشىن 1 شارشى مەتر ارنايى اۋماققا 2 مىڭ ءتۇپ كوشەت وتىرعىزىلادى. بۇل وسىمدىكتەرگە جان-جاقتى كۇتىم جاسالىپ، ۇزدىكسىز سۋ­ارى­لا­دى. ءۇس­تىمىزدەگى مە­رە­ك­ەلى جىلى مۇنداي كوز تار­­تار جاسىل مۇسىندەردىڭ قا­تا­رى بۇرىنعىدان دا كو­بەي­تىلەتىن بولادى. بۇگىندە قالا كوشەلەرىندە جول بويى ورناتىلعان كوزدىڭ جاۋىن الاتىن قۇمىراعا سالىنعان اسپالى گۇلدەر قالا تۇرعىندارىنا ەتەنە جاقىن بولدى. بيىل دا قالا كوشە­لەر­ىندە قورشاعان تەمىر شار­ب ا ق­تارعا گۇل وسىرىلگەن مىڭ­داعان اسپالى قىش قۇ­مى­رالار ىلىنەتىن بولادى.

ەلوردانىڭ 10 جىلدىق مە­رەيلى مەرەكەسى اتالىپ ءوتىل­گەن جىلدار­دان باستاپ استانا قالا­سىندا اۋلا­لاردى ابات­تان­دىرۋ جۇمىسى جۇيەلى جال­عاسىپ كەلەدى. 

جالپى باعزى زامانداردا مۇنداي جاسامپاز يدەيالاردىڭ بولعانىن تاريحتان وقىپ ءجۇرمىز. ۇلى پاتشالاردىڭ ورناتقان عاجايىپ باق-ورماندارى، بۇگىنگە دەيىن اڭىزدارعا ارقاۋ بولىپ كەلەدى.         التىنوردا حاندارىنىڭ ءبىرى جانىبەك ەل استاناسى ساراي قالاسىندا سۇلۋ قىزدارىنا ارناپ عاجايىپ ب ا ق  وسىرگەن. حانشا مەن حانزادالار، مارتەبەلى قوناقتار ءۇشىن سەرۋەن قۇراتىن ونىڭ ايدىندى كوگىلدىر كولدەرىندە اققۋلاردىڭ  مەكەن ەتكەندىگى تۋرالى دەرەكتەر بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جەتىپ وتىر.     جاڭگىر بوكەي ۇلى  حاننىڭ باستاماسىمەن 19-شى عاسىردىڭ  العاشقى جارتىسىندا  حان ورداسىندا تاماشا قوڭىرجاي اۋا رايىن قالىپتاستىرعان قاراعايلى ورماندار ەگىلىپتى.