پرەزيدەنت نازاربايەۆ «قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ ءوسۋى: تابىس پەن تۇرمىس ساپاسىن ارتتىرۋ» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا «بيزنەستىڭ جول كارتاسى» باعدارلاماسىنىڭ جۇيەلى تۇردە جۇمىس ىستەپ جاتقانىن ايتتى.
– ءبىز 2010 جىلدىڭ وزىندە «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسىن ىسكە قوستىق. وڭىرلەرگە جۇمىس ساپارىم بارىسىندا مۇنىڭ تيىمدىلىگىنە كوز جەتكىزدىم. باعدارلامانىڭ قولدانىلۋ مەرزىمىن 2025 جىلعا دەيىن ۇزارتۋ كەرەك. وسى باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جىل سايىن قوسىمشا كەمىندە 30 ميلليارد تەڭگە ءبولۋدى قاراستىرۋ قاجەت. بۇل 3 جىل ىشىندە قوسىمشا كەمىندە 22 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنىن اشۋعا، 224 ميلليارد تەڭگە سالىق تۇسىرۋگە جانە 3 تريلليون تەڭگەنىڭ ءونىمىن وندىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى»، – دەپ اتاپ كورسەتتى پرەزيدەنت نازاربايەۆ.
ايتا كەتەيىك، اتالعان باعدارلامادا مونوقالالار مەن اۋىلدىق جەردەگى كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ، ەكونوميكانىڭ جانە وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ باسىم سەكتورلارىندا جۇمىس ىستەيتىن كاسىپكەرلەردى سالالىق قولداۋ، جالپى ايتقاندا جاڭادان جۇمىس ورىندارىن اشۋ باستى ماقسات ەتىلىپ وتىر.
راسىندا دا ەلباسى ءوز جولداۋىندا «بيزنەستىڭ جول كارتاسى» باعدارلاماسىن 2025 جىلعا دەيىن جالعاستىرۋدى تاپسىرعانى بەلگىلى. ويتكەنى مۇنىڭ قازىرگى تاڭدا ۇلكەن پايداسى بولىپ وتىر. ايتا كەتەر ءبىر جايت، اتالعان باعدارلاما اياسىندا ەلىمىزدە وسى ۋاقىتقا دەيىن 19 مىڭ جوبا جۇزەگە اسقانى بەلگىلى. ارينە، بۇل ورايدا كاسىپكەرلىككە ەڭ الدىمەن قارجىلاي قولداۋ كەرەك. سوندىقتان كاسىپتىڭ كوزىن تاپقان ازاماتتاردىڭ بيزنەسى جاندانادى، مۇنىڭ ءبىر ايعاعى رەتىندە الداعى التى جىلدا جاڭادان 20 مىڭ جۇمىس ورنى اشىلايىن دەپ وتىر. دەرەككە جۇگىنەر بولساق، ءبىر عانا استانا قالاسىندا اتالعان باعدارلاما شەڭبەرىندە 150 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 709 جوبا ىسكە اسقان كورىنەدى. وندىرىلگەن ءونىم دە قوماقتى، 800 ملرد تەڭگەگە جەتكەن، بۇل ناقتى ايتقاندا، قازىناعا 46 ملرد تەڭگە سالىق ءتۇستى دەگەن ءسوز.
جالپى ايتقاندا، «بيزنەستىڭ جول كارتاسىنىڭ» كاسىپ كوزىن اشقىسى كەلگەندەرگە شاش ەتەكتەن پايداسى بار. ءبىر عانا دەرەك، وسى باعدارلاما جۇزەگە اسقالى بەرى ەلىمىزدە قوسىمشا 90 مىڭ جۇمىس ورنى پايدا بولدى. ەكونوميكانىڭ ماڭىزدى سالاسىنا ەرەكشە سەرپىن بەرەتىن بۇل باعدارلامانى ءقازىر حالىق ءتيىمدى پايدالانىپ جاتىر. اسىرەسە، ايماقتاردا مۇنىڭ تيىمدىلىگى بايقالۋدا. ويتكەنى بۇل كاسىپكەرلەردى قولداۋدىڭ وڭتايلى ءارى كولەمدى جوباسى ەكەنى كوزگە كورىنىپ تۇر. مىسالى، اتالعان باعدارلاما ىسكە قوسىلعالى بەرى الماتى وبلىسىنىڭ كاسىپكەرلەرىنە 30 ميلليارد تەڭگە قارجى بولىنگەن. وسىنىڭ ناتيجەسىندە ايماقتا 7800 ادام جۇمىسپەن قامتىلىپ وتىر. بۇل شامالاپ ايتقاندا، 1200 جوبا وڭىردە جۇزەگە اسىپ وتىر دەگەن ءسوز.
راس، «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى ءتورت باعىت بويىنشا جۇزەگە اسىرىلاتىنىن ايتتىق. اتالعان باعدارلامانىڭ تيىمدىلىگىن مىنا ءبىر دەرەكتەن دە بايقاۋعا بولادى. استانا قالاسى ينۆەستيسيالار جانە كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، جىل باسىنان بەرى 9231 ادام قالاداعى شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتىڭ قاتارىن تولىقتىرعان.
جالپى استانا قالاسىندا157 481 كاسىپكەر بار ەكەنىن ايتا كەتكەن ءجون. ونىڭ 62689-ى زاڭدى تۇلعالار بولسا، 94587ء-سى – جەكە كاسىپكەرلەر، ال 205ء-ى – شارۋا قوجالىقتارى بولىپ وتىر. ءبىز ايتىپ وتىرعان كاسىپكەرلەر مەن شارۋا قوجالىقتارىنىڭ كوبىسى مەملەكەتتىك باعدارلاما بويىنشا سۋبسيديا الىپ وتىر. ناقتى كورسەتكىشكە جۇگىنەر بولساق، «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى بويىنشا جىل باسىنان بەرى 120 جوبا جۇزەگە اسىرىلعان. وعان شامامەن بيۋدجەتتەن 31 ملرد 24 ملن 400 مىڭ تەڭگە قارجى بولىنگەن. دەمەك، اتالعان سالاعا، ياعني كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا مەملەكەت تاراپىنان تۇراقتى تۇردە قولداۋ ءبىلدىرىلىپ كەلەدى. مۇنىڭ ءبىر ايعاعى رەتىندە مىنا ءبىر دەرەككە نازار اۋدارعان ءجون: «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى ىسكە قوسىلعالى بەرى 1016 جوباسى قولعا الىنعان. دەمەك قارجىلىق قولداۋ بار. ناتيجە دە كوزگە كورىنىپ تۇر. باعدارلامانىڭ ارقاسىندا 9 مىڭ بۇرىنعى جۇمىس ورنى ساقتالىپ، 5300 جاڭا جۇمىس ورنى اشىلعانىنىڭ ءوزى كاسىپ يەلەرىنىڭ جۇمىسىنىڭ تۇراقتىلىعىن بىلدىرەدى. وسى سالىق تولەمدەرى ارقىلى مەملەكەت بيۋدجەتىنە 21،5 ملرد تەڭگە كىرىس كىرگەنىنىڭ ءوزى كاسىپكەرلىك سالانىڭ پايداسى بارىن كورسەتىپ وتىر.
ءقازىر مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن اۋىلداعى كاسىپكەرلىكتى قولداۋ ءۇشىن بار جاعداي جاسالىپ جاتىر. مىسالى، اقتوبە وبلىسىندا
«اۋىل كاسىپكەرلىگى» باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. وعان شامامەن 900 ميلليون تەڭگە ءبولىندى. ول كەزەڭ-كەزەڭ بويىنشا بەرىلدى. كاسىپ كوزىن اششامىن» دەگەن ادامداردىڭ بۇعان قىزىعۋشىلىعى ارتقان. ءتىپتى اتالعان قارجى 5 ايدىڭ ىشىندە تولىق يگەرىلگەن. وعان 225 ادام قول جەتكىزگەن. جالپى «اۋىل كاسىپكەرلىگى» باعدارلاماسىنىڭ وزگە جوبالاردان ارتىقشىلىعى نەدە؟ ەگەر، شالعاي ەلدى مەكەندە تۇراتىن ادام «ءوز بيزنەسىن باستايمىن»، وعان 5 ملن تەڭگەگە دەيىن نەسيە بەرىلەدى. ال كاسىبىن ءتىپتى كەڭەيتەتىن بولسا، وندا قۇجاتتارىن وتكىزىپ، 17 ملن تەڭگەگە دەيىن قارجى الۋىنا مۇمكىندىك بار. اتالعان باعدارلامانىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى، بۇل قارجىنى الىپ، دۇكەن اشىپ، ساۋدا-ساتتىق جاساۋعا، تاۋاردى الىپ-ساتۋعا رۇقسات بەرىلمەيدى. نەسيە 6 پايىزدىق ۇستەماقىمەن 5 جىلعا بەرىلەدى. قازىرگى ۋاقىتتا اقتوبە وبلىسى ايماعىندا «اۋىل كاسىپكەرلىگى» باعدارلاماسىنا حالىقتىڭ قىزىعۋشىلىعى ارتىپ وتىر.
بۇدان شىعاتىن قورىتىندى نە؟ پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا وراي «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسىن جاسالدى ءارى جۇمىس ىستەپ جاتىر. سوندىقتان ونى «كاسىپ كوزىن اشامىن» دەگەن ازاماتتار ءتيىمدى پايدالانۋى ءتيىس.
ەركىن قالدان
پىكىر قالدىرۋ