دۇنيە ءبىر قيسىق جول بۇراڭداعان-وۋ، ابايكوك،

ب ا ق تايسا باستا داۋرەن تۇرا الماعان،

وتەدى داۋرەن اباي بول...

(حالىق انىنەن)

***

باقىتنۇر قۇناپيا ۇلى – 1985 جىلى قحر سانجى قالاسى اشىلى اۋىلى قاراساي دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلگەن. مەنىڭ - تۋعان ناعاشىم. ءبىر اتادان سەگىز بالا بولعان. ونىڭ ەكەۋى قىز، التاۋى- ۇل. ارتىندا تۋعان اناسى (كۇلىمقان 75 جاستا) ۇلكەن ەكى اعاسى (امانقازى قۇناپيا ۇلى، قاليعازى قۇناپيا ۇلى) ەكى اپكەسى ( مەنىڭ انام – مەيرامگۇل قۇناپيا قىزى جانە تولەۋگۇل قۇناپيا قىزى) ءبىر قارىنداسى (نۇرساۋلە قۇناپيا قىزى) قالدى. اكەسى قۇناپيا 1995 جىلى قايتىس بولعان. وزىنەن ۇلكەن ەكى اعاسى (امان قۇناپيا ۇلى، باقىتقازى قۇناپيا ۇلى) بۇدان كوپ جىل بۇرىن ءبىرى اۋىرىپ، ەكىنشىسى اپاتتان قازا تاپقان. باقىتنۇر ناعاشىمدى 2002 جىلى ناۋرىز ايىندا بەسىنشى سىنىپ وقىپ جۇرگەندە ناعاشى اتامىزدىڭ اپكەسى (جامبىجان ەرتەرەكتە ەلگە ورالعان) وسى جاقتان وقىتىپ، ءوزىم باعىپ-قاعام دەپ ەلگە الىپ كەلگەن. ودان بەرى اۋىلعا ءۇش رەت بارىپ-قايتتى. ءبىرىنشى كەلگەنىندە مەنبالا ەدىم. ال ەكىنشى قايتا ورالعانىندا جايلاۋعا، موتوسيكلمەن تويعا بارعانىمىز، تويدا ناعاشىمنىڭ كۇرەسكە تۇسكەنى  ەمىس-ەمىس ەسىمدە. ءۇشىنشى رەت بارعاندا ەكەۋىمىز كوپ اڭگىمەلەسكەن ەدىك. ول كەزدە وسى جاققا كەلىپ وقۋعا ءتۇسۋدى ارماندايتىن ەدىم. كوپ اقىل- كەڭەسىن ايتتى. جايلاۋدا بىرگە سۋرەتكە تۇستىك...

مەن 2016 جىلدىڭ شىلدە ايىندا شىمكەنت قالاسىنا كەلدىم. سىناق ەمتيحانىمدى تاپسىرىپ بولعاسىن ناعاشىمدى ىزدەپ الماتىعا باردىم. قاسكەلەڭدە پاتەر جالداپ تۇرادى ەكەن. ول كەزدە كولىگى جوق. جاياۋ الماتىنىڭ بارلىق جەرىن ارالاتتى. ەسىمنەن كەتپەيتىنى - مەدەۋگە بارعانىمىز. "سەنىڭ جايلاۋىڭا ۇقسايتىن شىمبۇلاق دەگەن جەر بار، سوعان بارايىق" دەدى. قۋانا كەلىستىم. شىمبۇلاقتان قاراعاندا ەڭ بيىگىندە قارلى تاۋ كورىنىپ تۇراتىن. سول قارلى تاۋعا شىعايىق دەدى. ەكى ساعاتتاي ءجۇرىپ قارلى تاۋدىڭ ەتەگىنە جەتتىك. بيىكتىك. ماعان سول جەردە كوپ اڭگىمە ايتتى. "اناۋ تۇرعان – اباي شىڭى، ال بۇل بيىك ول شىڭنان دا جوعارى ەكەنىن كورىپ تۇرسىڭ. ادەبيەت جولىندا ەكەنىڭدى بىلەم. ابايدى كوپ وقيتىن شىعارسىڭ، ءبىراق ابايدان دا بيىك شىڭداردىڭ بار ەكەنىن ۇمىتپا..." دەدى. ءتىل ۇيرەنۋ كەرەك ەكەنىن دە ەسكەرتتى.. سول جازدا ناعاشىمنىڭ ۇيىندە ون كۇندەي تۇردىم. جالعىز ەمەس ەكەنىمدى ءبىلدىم. ناعاشى جاعىمنان تۋىسقانداردان  ەلگە ورالعان سول كىسى ەكەۋىمىز عانا ەدىك. سوندىقتان اتا-انام دا مەنى سول كىسىگە كوپ تاپسىراتىن...

كەيىن ۇنەمى بايلانىستا بولدىق. 2017-گە قاراعان جاڭا جىلدا اۋىلعا بارىپ قايتا كەلگەنىمدە الماتىدان كۇتىپ الدى. كولىك الىپتى. كەيىن مەنى تاماقتاندىرىپ، شىمكەنتكە شىعارىپ سالدى. مەن 2017 جىلدىڭ جازىندا "اتا جۇرت" وليمپياداسىمەن جەڭىلدىگىمەن تۇركىستانعا وقۋعا ءتۇستىم. سول جىلى جازدا مەنىمەن بىرگە اۋىلعا قايتقىسى كەلىپ ەدى. جۇمىسى ىڭعايىنا كەلمەي، قالىپ قويدى. 2018 جىلدىڭ قىسىندا  قاسكەلەڭدە ناعاشىمنىڭ ۇيىندە ءبىر ايداي بولدىم. كۇندىز جۇمىسىنا باراتىن، كەشكە كولىگىمەن قالاعا شىعىپ تاكسيست بولىپ جۇرەتىن. كەيدە مەنى ەرتىپ الاتىن. الماتىدا تۇنىمەن تاكسيلەتىپ جۇرگەن كەزدەرىمىز دە بولدى. كولىكتى وتە جەتىك مەڭگەرگەن ەدى. ەش قاعيدانى بۇزبايتىن. تۇندە كولىك از كەزدە دە بارلىق ەرەجەنى ساقتاپ جۇرەتىن. كەتەرىمدە مەنى ءۇشقوڭىر ۆوكزالىنا اپارىپ، جولاقىمدى تولەپ، تۇركىستانعا سالىپ جىبەردى. سوڭعى كورگەنىم سول ەدى... اۆتوبۋستا وتىرعانىمدا قايتا- قايتا حابارلاسىپ جاعدايىمدى سۇراپ تۇردى. "جالعىز تۇرعان قيىن ەكەن، سەن كەتىپ ءتىپتى جالعىزسىراپ قالدىم" - دەپ ازىلدەگەنى ءالى ەسىمدە.

مەن 2018 جىلى كوپتەگەن كونكۋرسقا، ءمۇشايرالارعا قاتىستىم. شىمكەنت، قاراعاندى، اقتاۋ، جاڭاوزەن، استانا قالالارىندا بولدىم. سولاردىڭ بارىندە ناعاشىم ءوزى  حابارلاسىپ قۇتتىقتاپ تۇراتىن. ابايلاپ ءجۇرۋىمدى قايتا-قايتا ەسكەرتتى.

سوڭعى سويلەسكەنىمىز – تۋرا ناعاشىم قايتىس بولاردان ءبىر كۇن بۇرىن. سول كۇنى تاماق ىستەپ ءجۇر ەدىم. اياقاستى ناعاشىما قوڭىراۋ شالدىم. ون مينۋتتاي سويلەستىك. جاڭادان ماشينا العانىن ايتتى. بۇرىنعى ۇيىنەن كوشىپ، دوسىمەن بىرگە تۇرىپ جاتقان ەكەن.

"جاڭا عانا جۇمىستان كەلدىم، ەندى قالاعا تاكسيست بولىپ شىققالى تۇرمىن" - دەدى. اسىعىس بولسا دا ءبىراز ۋاقىتىن ءبولىپ، اۋىلداعى تۋىسقانداردىڭ ءبارىن سۇراپ شىقتى. تاعى ءبىر ۇلكەن ناعاشىمىز اۋىرىپ ۇرىمجىدە اۋرۋحانادا جاتىر ەدى. سول كىسى جايىندا كوپ سۇرادى. مەن دە وسى جاڭا جىلدان سوڭ الماتىعا باراتىنىمدى، جۇمىسىم بار ەكەنىن ايتتىم.  ءبىر كۇن وتكەننەن كەيىن كەشكە قاراي انامنان حابار كەلدى. جىلاعان داۋىستى ەستىدىم دە، ارى قاراي نە بولعانىن بىلمەي وتىرا كەتتىم. "ۇرىمجىدەگى ناعاشىمىزعا بىردەمە بولعان ەكەن" دەپ ويلادىم. از وتىرىپ سابىرعا كەلىپ قايتا تىڭداسام: "كەشە عانا سويلەسىپ وتىرعان باقىتنۇر اعاڭنان ايرىلىپ قالدىق قوي قۇلىنىم، سەنەن ناقتى حابار كۇتەمىز، قارعام، تەز حابارلاس..." - دەگەن انامنىڭ داۋىسىن ەستىگەندە قۇلاعىم ءبىتىپ ەشنارسە ەستىمەي قالدى. ەش سەنە المادىم. ناعاشىمنىڭ ءنومىرىن قايتا-قايتا تەرەمىن، قايتا- قايتا تەلەفون جالعادىم، ءسوندىرۋلى. Watsapp جەلىسىنە تۇندە ون ەكىدە كىرىپتى. الماتىداعى تانىس اعاما حابارلاسىپ، جاعدايدى ايتتىم. اعام ناعاشىمنىڭ ءاتى-جونىن سۇرادى. اتىن ايتقانىمدا، اعام جاڭا عانا قارالى حابار ەستىگەنىن ايتىپ، مەنى سابىرعا شاقىردى. كولىك اپاتىنان قازا تاپقانىن دا سول كىسىدەن ەستىدىم. ارى قاراي اسىلبەك دەگەن اعادان بارلىق ءمان جايدى ۇعىپ، ارعى بەتتەگى تۋىسقاندارعا جەتكىزدىم. فوتو، ۆيدەولاردى دا كۇندەگىسىن كۇندە جىبەرىپ وتىرامىن. ول جاقتاعى تۋىسقانداردىڭ ءبىرازى اۋىرىپ، كەيبىرى اۋرۋحانادا جاتىر. 75 جاستاعى ناعاشى اپامىزدىڭ جاعدايى ايتپاساق تا بەلگىلى. پاسپورت ۆيزالارى دايىن بولماعاندىقتان ول جاقتان ەشكىم ناعاشىمدى سوڭعى ساپارعا اتتاندىرا المادى. مەن دە حاباردى كەش  ەستىپ، ابىر-سابىر بوپ ءجۇرىپ الماتىعا شىعا الماي قالدىم. جۇڭگو ەلشىلىگى قارا قاعاز جىبەرەتىنىن ايتىپتى ارعى بەتكە. تۋىسقاندار سول قارا قاعازدى كۇتىپ وتىر ەكەن. قولدارىنا تيىسىمەن ۇشاقپەن كەلەمىز دەپ وتىر... ناعاشىمدى العاش الىپ كەلگەن جامبىجان اپايىمىزدىڭ بۇگىندە جاسى سەكسەننەن اسقان. ول كىسىگە ءالى قارالى حاباردى كوتەر المايدى دەپ تۋىسقاندار ەستىرتپەي وتىر ەكەن.

ناعاشىمنىڭ ارمانى – جەر الىپ، باسپانا تۇرعىزۋ ەدى. "ءۇيلى بولىپ، ناعاشى اپامىزدى الىپ كەلسەم، تىم قۇرىعاندا اتامەكەندى ءبىر كورسەتسەم" دەگەن ارمانى بار ەدى. قايتىس بولارىنان ءبىر كۇن بۇرىن ارعى بەتتەگى تۋىستاردىڭ بارىنە حابارلاسىپ، ۇزاق سويلەسىپتى. جەڭگەسىنە "كەلەر جازدا ەكەۋ بولىپ، نە ۇشەۋ بولىپ بارىپ قايتامىن اۋىلعا" - دەپ ايتقان ەكەن. ىشتە كەتكەن ارمانى وسى بولدى-اۋ دەپ ويلايمىن. اۋىلدى، باۋىردى، قارت اناسىن ساعىنعان عوي...

ناعاشىمنىڭ مەنى الماتىدان تۇركىستانعا شىعارىپ سالىپ تۇرعان سوڭعى بەينەسى ءالى ەسىمدە. شىمبۇلاقتىڭ بيىگىندە تۇرىپ ابايدان دا بيىك بولۋدى ايتقانىن دا ۇمىتقانىم جوق....  ارعى بەتتەگى تۋىسقانداردىڭ جاعدايىن ويلاپ، ءتىپتى قابىرعام سوگىلەدى...

شەكسىز اسپانعا جاسقا شىلانعان جانارىمدى قاداپ

"دۇنيە ءبىر قيسىق جول بۇراڭداعان- وۋ، ابايكوك،

ب ا ق تايسا باستا داۋرەن تۇرا الماعان،

وتەدى داۋرەن اباي بول" دەپ قايتالايمىن... باقۇل بول ناعاشىم، جان اعام!

الماتىداعى بارلىق اعا، دوس، تۋىسقان بولىپ ناعاشىمدى سوڭعى ساپارىنا شىعارىپ سالعان ىزگى جاندارعا ارعى بەتتەگى تۋىسقاندار اتىنان العىسىمدى ايتامىن. قازا بولعان ەكى اپايىمىزدىڭ وتباسىلارىنا كوڭىل ايتامىن جانە اۋرۋحانادا جاتقان ايزادا اپايىمىزدىڭ ساۋىعىپ كەتۋىن تىلەيمىن. بۇل وقيعا زاڭ ارقىلى ءادىل شەشىمىن تابادى دەپ سەنەمىن. "تاكسيست جىگىت سۇراۋسىز كەتپەسە ەكەن، كولىك جۇرگىزۋشىسى تۋرالى نەگە حابار جوق، اقپارات وتە از..." دەپ كۇيىنگەن ازاماتتارعا ءتاڭىر راحىمىن بەرسىن. حالىق باردا، ەل باردا ءبارى ءوز شەشىمىن تابادى دەپ سەنەمىن!

ارقالىق ءاماليات ۇلى