«اشىققان جانە جارالى بالالاردىڭ ەلەسى قىر سوڭىمنان قالمادى..."

/uploads/thumbnail/20190207193528690_small.jpg

كيەۆين كارتەر (1960-1994 جج.) – وار-نىڭ ءفوتوتىلشىسى، پۋليتسەر سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى.

اقش-تا جىل سايىن ادەبيەتتە، جۋرناليستيكا، مۋزىكا جانە تەاتر سالالارى بويىنشا ۇزدىك ماماندار «پۋليتسەر» سىيلىعىمەن ماراپاتتالادى. 90-جىلداردىڭ باسىندا وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسىنىڭ جاس ءفوتوتىلشىسى كيەۆين كارتەر "پۋليتسەر" سىيلىعىن الۋ ءۇشىن سول كەزدەرى جاپپاي اشتىق جايلاعان سۋدان مەملەكەتىنە بارىپ، «تاپتىرماس» سۋرەت ءتۇسىرۋدى ويلايدى.

1993 جىلدىڭ باسىندا سول ولكەلەرگە قايىرىمدىلىق كومەك ساپارىمەن بارعان بۇۇ-نىڭ ارنايى توبىمەن بىرگە كيەۆين كارتەر دە سۋدانعا كەلدى. اشتىقتان جاپا شەككەن حالىققا ازىق-تۇلىك پەن دارى-دارمەك ۇلەستىرگەن جەرگە اينالاداعى بىرنەشە شاقىرىم قاشىقتىقتان جەرگىلىكتى تۇرعىندار شۇبىرىپ كەلە باستايدى. وسى ءساتتى پايدالانعان كيەۆين دە وڭىردەگى ەلدى-مەكەندەردى ارالاپ، اشتىقتان قالجىراعان ادامدار مەن ايانىشتى ءومىردى سۋرەتكە تۇسىرە بەرەدى.

ءبىر كۇنى جەرگىلىكتى ءبىر مەكەننەن شىعىپ كەلە جاتىپ، كىشكەنتاي بالانىڭ ءالسىز، جىلاعان داۋىسىن ەستيدى. جاقىنداپ قاراسا، 6-7 جاس شاماسىنداعى اشتىقتان قۇر سۇلدەرى قالعان قىز بالا جەرگە ەڭكەيىپ، باسىن قولىنا قويىپ، جىلاپ جاتىر ەكەن. ونىڭ ارت جاعىندا كەزەكتى قۇرباندىعىن، ياعني، بالانىڭ ولگەنىن كۇتىپ، ءىرى قۇزعىن وتىر!

ويىندا تەك «پۋليسەر» سىيلىعىن اپەرەتىن سۋرەت  تۇسىرسەم دەگەن ماقسات قانا بولعان كيەۆين وڭتايلى جەردى تاۋىپ، وسى ءساتتى كادردى شىرت ەتكىزىپ فوتواپپاراتىنا ءتۇسىرىپ الدى. ءسويتتى دە، كوزدەگەن ماقساتىنا جەتكەنىنە قۋانعان ول ەشتەڭە ويلاماستان الگى جەردەن قۋانىشتى كۇيدە كەتىپ قالادى.

سۋرەتتى «نيۋ-يورك تايمس» گازەتى بىردەن ساتىپ الىپ، جاھانعا جار سالادى!

ءسويتىپ، كوپ وتپەي «پۋليتسەر» سىيلىعى بايقاۋىندا وسى سۋرەت ۇزدىك شىعىپ، كيەۆين كارتەر ءوزى ارمانداعان باس جۇلدەنى قانجىعاسىنا بايلايدى!

«مەنى ءبارى قۇتتىقتاپ جاتىر، - دەپ جازدى ول اتا-اناسىنا، - سىزدەرگە العان سىيلىعىمدى كورسەتۋگە اسىقپىن. بۇل مەنىڭ ومىرىمدەگى ەڭ ۇلكەن جەتىستىگىم!»...

ءبىراق... ءيا، ءبىراق، سىيلىق جەڭىمپازعا تابىستالىپ، توي تويلانىپ، قۋانىش سايابىرسىعاندا كيەۆيندى «مەن نەگە سول اشتىقتان السىرەگەن بالاعا كومەكتەسپەدىم؟ ونىڭ ءومىرى نە بولدى ەكەن؟ ءتىرى مە، الدە قۇزعىنعا جەم بولدى ما؟» دەگەن وي مازالاي باستايدى. كيەۆين ءوز ويىمەن ارپالىسىپ جۇرگەندە، وتقا ماي قۇيعانداي «تايم» جۋرنالى «ول نەگە بالاعا جاردەم بەرمەدى؟ ارتىندا وتىرعان قۇزعىن نە، فوتوگراف نە؟ ەكەۋى دە جىرتقىش ەمەس پە؟» دەپ جازىپ جىبەردى. ول ماقالانى وقىعان كيەۆيننىڭ ىشكى دۇنيەسىندە الاي-دۇلەي قۇيىن باستالادى. «بۇلدىرشىنگە قالايشا قول ۇشىن سوزبادىم؟» دەگەن وكىنىشكە تولى وي قىر سوڭىنان قالمادى. ءوزىن قويارعا جەر تاپپادى...

اقىرى، ءدال سول ماراپات العان كۇننەن ءۇش اي وتكەندە جان كۇيزەلىسى شارىقتاۋ شەگىنە جەتىپ، 33 جاسار فوتوگراف وزىنە قول جۇمساپ تىندى... ولەر الدىندا قالدىرعان حاتىندا: «اشىققان جانە جارالى بالالاردىڭ ەلەسى قىر سوڭىمنان قالمادى. مەن شارشادىم...» دەپ جازىپ كەتتى.

قاتىستى ماقالالار