3-4 jeltoqsanda Almatyda «Altyn dombyra» kezekti alaman aıtysy ótti. Qatarynan 5 jyl boıy ótkizilip kele jatqan básekede Muhtar Nıazov ekinshi ret «Altyn dombyrany» ıelenip, 3 mıllıon jáne Almaty ákimi taǵaıyndaǵan 2  mıllıon, jıyny 5 mıllıon aqshalaı júldege ıe boldy.

Respýblıka saraıynda ótken aıtystyń júlde tapsyrylar sátinde halyq bas júldege Bolatbek Orazbaevti laıyq kórip shýlady. Soǵan baılanysty qoǵamda ár túrli áńgime týyndap, «Altyn dombyranyń» artynan taǵy da daý erdi.

Osyǵan baılanysty «Qamshy» portaly oqyrman nazaryna «Altyn dombyra» jaıly alty pikirdi usynady.

Muhamedjan Tazabek: Aıtys ádil ótti

Osy joly aıtysqa aıtysker aqyndar qazylyq etedi, dep sheshken eken, shaqyrylǵasyn, arasynda men de boldym. Alabóten alasalyq ta, es jıdyrmas erekshelik te joq, sol aıtys, sol doda. On bes jastan osy dýdyń ortasynda kele jatqandyqtan ba, kóp nársege kóz úırengen,kez-kelgen jaǵdaıatty túsinýge tyrysasyń. Saǵan janyn salyp qolyn uryp otyrǵan kórermen, qarsylasyń qapysyn taýyp aıtsa, áp sátte kóńili soǵan aýyp ketedi. Azdan soń seniń qıystyryp tapqan qısyndy sóziń úshin saǵan bolysa bastaıdy. Tolǵan emosıa; órekpigen kóńilder, alyp ushqan júrekter, shartyldaǵan shapalaq, búlkildegen búırekter, burtıǵan erinder...

Keshe sharshap,ınternet qaraı almaǵan edim, búgin qarasam, maǵan qatysty biraz pikirler jınalyp qapty. Aıtystyń sońǵy sheshimine rızashylyq bildirip, qyzý qoldap jatqandar da, kerisinshe kelispeı, sahnadaǵy jaǵdaıdy san-saqqa júgirtip jatqandar da bar eken. Kelispeýshierdiń birazy, mysaly "sheshim ádil bolmady", "Muhtar emes, Bolatbek alýy kerek edi", "Muhamedjan din baýyrym dep Muhtarǵa alyp beripti", "Abaı.kz saıty, Muhamedjan qazylardyń tóraǵasy boldy", dep te daqpyrt taratyp jiberipti. Árıne qasqyrdyń aýyzy jese de qan, jemese de qan, atyshýly adamǵa árnárseni bura salý ońaı, biraq ol aqıqat emes qoı. Bolatbekke daýys bergen Qoılybaı Asanov, Qonysbaı Ábilov, Amanjol Áltaev, Dáýletkereı Kápuly "Muhtar laıyqsyz" degen sózdi aıtqan joq , "bizdiń tańdaý- Bolatbek", dedi. Menen bólek Baýyrjan Halıolla, qazylardyń tóraǵasy Ádilbek Ybyraıymuly óziniń tóraǵalyq bir daýysymen birge "Muhtar laıyq" degen pikirde boldy. Biraq eshqaısysy, "Bolatbek bolymsyz" dep aıyptaǵan joq. Pikir qaıshylyǵy bolǵanmen bet jyrtysqan berekesizdik, aıǵaı-shý oryn alǵan joq. Bolatbekke degen janashyrlyqtary kózderinen kórinip turǵanmen, ákimshilik ókilderi de sheshimge aralaspady. Eki tarap kelispeı qalǵanda, tóraǵanyń daýysy qaı jaqta bolsa, sol taraptyń pikiri basymdyq alatyn qarapaıym qaǵıdamen sheshim qabyldandy, núkte qoıyldy. Árkim pikirin aıtqanmen daýys ta kóterilgen joq, daý-damaıda bolǵan joq. Óz basym Bolatbekke eki aıtysta da on baldan kóterdim. Toǵyz kótergen tóraǵamyz nege olaı jasaǵanyn óz postynda jaqsy túsindirip berdi. Jıyrma jyldaı aıtysyp júrip, Muxtardyń da, Bolatbektiń de jaǵdaıyn basymnan ótkerip kórgenmin. Aıyryqsha burmalaý nemese qıyp túser qıanat jasaldy degenge kelispeımin. Kórermen men qazylardyń oıy bir jerden shyqpaı qalýy , búgin ǵana oryn alyp turǵan joq, aragidik bolyp jatqan jaǵdaı ǵoı. 

"Oıbaı, aıtys qaıtys boldy, ádildik ketken eken, aıtys saýda bop ketipti", degen pikirlerdi estip kele jatqanyma 25 jyl boldy . Júrsin aǵany da aǵash attyń basyna mingizgender kóp bolǵan. Biraq, shynaıy sýret múldem basqa. Sóz - tarazyǵa tartyp, mysqaldap ólshep alǵandaı taýar emes. Sen kórkem óleń izdep otyrsań, bireýge ázil mańyzdy, sen aıtys kútip otyrsań, keı janǵa tolǵaý áserli. Kóppen oıyń bir jerden shyǵa bermeıdi. Aıtys - aty aıtyp turǵandaı aıtys. Qazylar quramynda áriptesterimen kelispeı, jaǵa ustasqan, ókpelep orta joldan ketip qalǵandy da kórgenbiz. Qansha adam bolsa sonsha pikir bar. Odan aıtys ólgen joq, kórermen kelmeı qalǵan joq. Bizge qazir talqany bitkendeı taýsyla sóılep, oıyndaǵysy bolmasa ozbyrlyq kórgendeı ynsapsyz pikir aıtý ádet bop jara jatyr. Bolatbek utpasa utylǵan joq, eń bastysy eldiń qoshemeti men qoldaýyn alyp ketti. Al, Muhtar, Júrsin aǵa aıtpaqshy, "jyl boıy jyrtyp kele jatyr". Jorǵasynan bir jańylǵan joq. Jyldyń qorytyndy aıtysynda onyń bári eskerilýi tıis. Bas báıge alǵanyna qýanǵa el kóp. Muhtardy "dindi aıtty" dep qoldaıtyn bolsam, namazhanalardyń jabylýy, oramal, saqal týraly Muhtar emes, Bolatbek kóbirek aıtty, halyq kýá. Ári qazylar alqasy - aıtystyń otymen kirip, kúlimen shyqqan maıtalman aqyndar ǵoı. Bári meniń sózimdi qup alyp, qarap otyratyn qolbalalarym emes. Keshe ǵana azýyn aıǵa bilegen, kez-kelgen aıtyskerge laıyqty qarsylas bola bilgen, maıtalmandar. Ásirese, batystan kelgen Baýyrjan Halıollamen osy jerde oıymyz bir jerden shyqqany bolmasa, buǵan deıin talaı pikir qaıshylyǵynda júrgen adamdarmyz. Sondyqtan saqaldy bolǵany úshin ǵana Muhtardy qoldapty nemese júrılerdi júgendep otyrypty degen pikirler - tym asyǵys aıtylǵan oılar. Jalpy, jankúıer qaýym aıtysker aqyndardyń anasy sekildi. Ónerpazǵa analyq keńpeıildilikpen, meıirimmen qaraıdy. Jaqsy kórgen aqynynyń jaly bıiktep, joly bolǵanyn tilep otyrady. Al qazy bolǵannyń qıyn jeri sonda, aqyndarǵa múldem basqasha qarym-qatynasta otyrasyń. Emosıadan góri salqynqandylyqpen, syn kózben súzgilep qaraýǵa tyrysasyń. Qanshalyqty aıtys jasap otyr nemese birjaqty tolǵaýǵa súıenip, kópti qozdyrýmen ǵana qoldaý taýyp otyr ma, álde ánsúıer qaýymǵa áldebir sıqyrly sazdyń kómegimen ýaqytsha kóńil- kúı syılap aldarqatýda ma? Jattap kelgen daıyndyq pen sýyryp-salyp otyrǵan sheberliktiń jymdasýy qanshalyqty? Basqa jerde aıtqanyn bul jerde qaıtalap otyr ma? Negizgi taqyryp pen qarsylasyna qatysty ýájdiń arasy qanshalyqty baılanysýda? Este qalatyn eldik sózderi qanshalyqty? Osynyń bári eskeriletin, elep-eksheletin dúnıeler ári aqyndy baǵalaýǵa qajetti qasıetter. Toqsanynshy jyldary áýenimen jurtty baýraǵan, súıkimimen kózdi súısindirgen Ázimbek aǵama túgel on bermediń, dep renjigen jankúıerler jarty saǵat jer teýip otyryp alǵan. Árıne, qan qyzyp, kóterilip alǵan kezde, Áselhan apamyzdyń órnekti, tereń tirkesteri, Erik aǵamyzdyń saıası saýatty shýmaqtary kórermen tarapynan eskerilmeı jatty. 

Bireýdiń baby shabady, bireýdiń baǵy shabady. Shyn tulparǵa tusaý joq. Ýaqyt óte kele shyn tulpar boıyn jazyp, júıriktigin dáleldese, jabylar janyn qınaǵanmen birinshi kezdesken bıikte-aq alqynyp syr beredi. Bolatbekke de, Jansaıaǵa da, Erkebulanǵa da, basqa aqyndarǵa da shyn tilektespin. Áli talaı báıgeniń shańy kóterilip, áli talaı dodanyń dańqy buıyrar. Eń bastysy táýelsizdigimiz baıandy bop, aıtysty aıalaıtyn aǵaıyn aman bolsyn! "Altyn úshin emes, xalqym úshin keldim" degen sózdi erinniń ushy ǵana emes et júregimizben aıtyp júrgenimizge aıǵaq bolatyn ultjandy aýyzbirshiligimizden Alla ajyratpasyn!

Oljas Otar: Shynynda Muhtardyń bási joǵary turdy

Ardaqty, aıtys súıer aǵaıyn! Búgingi aıtys týraly bir aýyz...

Muhtar Nıazov ta, Bolatbek Meıirbekuly da, Jansaıa Mýsına da, Serikzat Dúısenǵazy da, Meıirbek Sultanhan t.b alaman aıtysqa qatysqan Alashtyń aıaýly aqyndarynyń esh qaısysyn bóle - jara qaramaıyqshy? Altyn aıdar uldaryńnan júldeni qyzǵanbaıyq ta? Aıtystyń barysyn, aqyndardyń aıaq alysyn baıqap kórdim... Muhtardyń aıtysynan min taýyp berińizdershi? Shynynda Muhtardyń bási joǵary turdy. Bolatbektiń de aıtysy keremet bolǵanyna kelisemin. Jansaıa da keremet aıtys jasaı bildi. Erkebulan Qaınazar tamasha oılarymen bıik turdy ǵoı. Aqyndardyń báriniń Serikzattyń da, Meıirbek pen Ómirjannyń, Ershat pen Erjannyń, Qalıjannyń t.b. aıtystary joǵary deńgeıde ótti. 

Halyqtyń razy bolmaı shýlaǵanyn... baıaǵyda 1998 jyly Bekarys bas júlde, Orazaly marqum birinshi oryn alǵanda da kórgenbiz... Qýanysh Maqsutov alý kerek dep tóbeles shyǵarýǵa da barǵan halyq qoı... Al, biraq ta, sol aıtysta Bekarys pen Orazaly marqum laıyqty baǵasyn alǵan. Ádil qazylardyń: Qonysbaı Ábilov pen Qoılybaı Asanov, Amanjol Áltaı ben Muhamedjan aǵalarymyzdan, Dáýletkereı men Baýyrjan Halıolla baýyrlarymyzdan artyq aıtysty baǵalaı alamyz ba?

"Belińdi bekem býyp baıtaq elim,

Birligińniń bitimin buzyp alma"?.....

Manas Kaiyrtaiuly: Muqtar Nıazovtyń kóp aqynnan bási bıik

"Altyn dombyranyń" býy, shýy birazǵa deıin azyq bolatyn sekildi. Ádil, ádil emes degen pikir qashan aıtylmap edi? Ádil degenge qosylatynym: aıtys sınkretti óner bolǵanmen, negizgi sharty shappa-shap. Sol údeden qaraǵanda Muqtar Nıazovtyń kóp aqynnan bási bıik. Barsha aqyndardy júldelerimen quttyqtaımyn. El aıtys pen aıtyskerdiń muraty dúnıe qýý dep túsinbegeni ıgi.

Aıgúl Orynbek: Muhamedjan Tazabek tart qolyńdy aıtystan

Sáláfıtter aıtystyń janazasyn shyǵaryp, keıbir aqyndardy baıaǵyda dúbárá qylyp jibergen

Aıtystyń turaqty kórermeni retinde kesheden beri ótip jatqan aıtysty tolyq kórip shyqtym. Qazaqtyń dástúrli salt dástúrine aınalǵan aıtysqa saqaldylardyń aralasýy bul endi shekten shyǵý. Aıtys qaıtys bolypty shynynda da. Endi bundaı aıtysty ótkizip qajeti joq! Halyqtyń jan aıqaıyn estimegen Baıbek kimderdiń soıylyn soǵyp júrgeni túsinikti boldy. Jeti- segiz ádil qazy músheleriniń baǵasy, saraıda tolyp otyrǵan myńdaǵan halyqtan artyq bolyp tur ma? "Bolatbek" dep aıqaılaǵan halyqtyń jan aıqaıy Baıbektiń júregine, qulaǵyna nege jetpedi eken? Jáá jaraıdy bundaı jaǵdaı qoǵamda birinshi ret bolyp jatqan joq . Qarapaıym halyqtyń jan aıqaıyn bıliktegiler qashan estip qaryq qylyp júrgen edi? Búginde sol baıaǵy spektákl qoıylymy qoıyldy. 
Aqyndarǵa keletin bolsaq Muhtar Niyazov inimdi jaqsy bilmesem de, bir eki sháı iship sálemimiz túzý ápke ini bolyp aralasyp júrgen azamat. Al Bolatbekpen biraz sózge kelispeı ilisip qalǵanym bar. Bul jeke bas arazdyǵy. Al halqym qoldaǵan Bolatbekti bul aıtysta men qoldaımyn , óıtkeni halyqtan bıik dúnıe joq men úshin. Eger men Muhtardyń ornynda bolsam halyqtyń tileýin oryndap "Altyn dombyra " ny Bolatbekke usynar edim. 
Halyqtyń tileginen, halyqtyń nıetinen, halyqtyń batasynan joǵary dúnıe joq men úshin. Sol halyqtyń batasy oryndalmaı qalǵany qandaı ókinishti.

Muhamedjan Tazabek tart qolyńdy aıtystan, seniń júrgen jerińnen shóp shyqpaıtyn boldy ǵoı!

Asqat Sadyrbaı: Turaqty qazylardan bólek arnaıy táýelsiz sarapshylardyń, kórermenniń de daýysy eskerilý kerek

Qaıbir jyly Túrkıaǵa barǵanda qandastar "aıtysty qatty saǵynamyz, ınternetten izdeımiz, tappaımyz" degende biraz oıdy ishime túıip, úndemeı ketkenmin. Óıtkeni qazirgi ábden montajdalǵan, myń súzgiden ótken aıtysty ınternetke eshkim salmaıdy, salsa da qyzyq emes... Ókinishke oraı, ary tartyp, beri tartyp berekesin qashyrdyq, julmalap-julmalap jupyny kúıge jetkizdik. Myń jerden jattandy bolsa da aıtaıyn, mazmuny jaǵynan búgingi aıtys burynǵy aıtys emes, al syrtqy kórinisi sol baıaǵy. Iá, zaman talabyna saı bári ózgeredi, jańarady, biraq bizdiń aıtyskerlerdiń otyratyn saxnasy, jeri, kıimi, qazylar alqasynyń baǵalaý júıesi, kórermenge kórsetý tele nusqasy esh ózgermedi. Onyń ústine efırde birese bar, birese joq. 
Aqyndar óleńdi jattap shyǵady, aldyn-ala kelisip alady degendi estisek te aıtysqa degen maxabatymyz sóngen joq. Baryp júrmiz, kórip júrmiz. Demek aıtys ólmeıdi, ony óltiredi. 
Aıtys partıanyń, uıymnyń, bir toptyń, tulǵanyń aıtysy bolǵanda ony óldi deı berińiz. Qazir aıtysty ana arnadan kórsetý kerek, myna arnadan kórsetý kerek degen usynystar kóbeıdi. Men olardyń eshqaısysyna qosylmaımyn. Menińshe, aıtysty ınternet arqyly onlaın (youtube,f-book t.b) kórsetý kerek. Qaıtalaýyn qaı arna kórsetse sol arna kórsetsin. Al, saxnany, aqyndardyń otyratyn jerin álemdik deńgeıdegi shoýlardan kem qylmaý kerek, jaryq, dybys bári myqty bolýǵa laıyqty. Baǵalaýǵa keletin bolsaq, turaqty qazylardan bólek arnaıy táýelsiz sarapshylardyń, kórermenniń de daýysy eskerilý kerek. 

Erkanat Kopjasar: Halyqpen kelispegen aıtystyń qajeti de joq

Júrsinniń sózi aıtysta júrmeıtin bolǵan syńaıly. Keshegi "Altyn dombyra" sonyń aıǵaǵy. Qazylar xalyqty qadirlemeıdi. Keshegi aıtysqazylar qatarynda bolǵandardyń osy ýaqytqa deıingi abyroıyn aırandaı tókti. Aıtysty xalyq kóredi. Halyqpen kelispegen aıtystyń qajeti de joq. Belden basyp, dál osylaı bura tartý bolady dep oılamappyn.