Tuǵyry bıik, qasıetti Alash esimi Qazaq elinde taǵy bir jańǵyratyn bolady. Tarıhtyń talaýyna túsip, ata-babalarym bergen batanyń ishinde negizi bolyp, anam kóldetken kóz jasynyń árbir tamshysyndaı bolǵan, qasterli - Táýelsizdik uǵymy bizder úshin, ıaǵnı jas býyn ókilderi úshin ULY uǵym bolýy tıis. Qan men terge malynǵan aǵalarymmen, muz ústinde bolashaǵynan aıyrylyp, jaýraǵan apalarymnyń, kózi ashyq, kókiregi oıaý zıaly qaýymnyń, túısigi men bilimi qatar ushtasyp, keleshekke kózqarasy bólek bolǵan ultjandy azamattardyń arqasynda jetti emes pe bul - Táýelsizdik.

Alash pen Táýelsizdik men úshin egiz uǵym. İrge tasy Kereı men Jánibekten bastalatyn Qazaq eliniń san ǵasyrlyq tarıhy qoınaýyna sansyz syrdy álide bolsyn búgip jatyr. Paryqsyz bolǵan Patsha úkimeti men keń kóılekti Keńes úkimeti kezinde de burmalanyp hám aram oıly pendelerdiń aıtýymen qaıta jazylǵan jalǵan tarıhymyz bizdi ózimiz tanymaıtyn kúıge túsirgeni jasyryn emes. "Aqtaban shubyryndy" - dan bastalyp, ótken ǵasyrdaǵy ashtyqqa deıingi aralyq ultymyz úshin aýyrda, azapty kezeń edi. Osy aralyqta qazaq halqy birliksiz bereke bolmaıdy, tirliksiz eshteńe ónbeıtinin túsinip, uly sabaq alǵandaı. Táýelsizdik qalaı keldi? Ony bizge kim alyp berdi?, Táýelsizdik úshin kimder kúresti?, shybyn janyn kimder qıdy?, qansha ýaqyt ketti?. Qarapaıym adam úshin AÝYR suraq.

Táýelsizdiktiń túbine úńilmeı-aq ótken ǵasyrǵa bir kóz júgirteıik.

1917 jyly Aqpan tóńkerisiniń jeńisi kúlli qazaq degen ult zıalylarynyń basyn bir jerge qosýǵa múmkindik ákeldi. 1917 jyldyń sáýir-mamyr aılarynda kóptegen oblys-ýezd ortalyqtarynda aımaqtyq qazaq sıezeri ótkizilip, qazaq komıtetteri quryla bastady. Olardyń jekelegen ókilderi Ýaqytsha úkimettiń jergilikti organdary bolǵan oblystyq jáne ýezik atqarý komıtetteriniń quramyna engizildi. Aýmaly-tókpeli bul kezeńde shıraq qımyldap, tereńinen oılaý asa qajet boldy. Soǵan oraı, Qazaqstan aýmaǵynyń túkpir-túkpirinde sıezer ótti. Árıne, sıezerdiń mańyzyn zıaly qaýym ókilderi jete túsindi. Ult úshin uly múmkindik týyp turǵan shaqta 1917 jyly 5-13 jeltoqsan kúnderi Orynbor qalasynda ótken Birinshi Jalpyqazaq seziniń mańyzy zor boldy. Alash arysy Mirjaqyp Dýlatuly sóz alyp baıandama oqyǵan sıeze avtonomıa qurý máselesi qyzý talas-tartyspen birneshe kúnge sozyldy. Kóp kútpeı-aq azattyqqa jetelegen "Alash" partıasynyń quryldy. Sondaı-aq, 1918 jyldyń 1 sáýirinde Halel jáne Jahansha Dosmuhamedovter Máskeýge baryp, Ortalyq Keńes ókimetiniń basshysy V.I.Lenınmen jáne Ult isteri jónindegi halyq komısary I.V.Stalınmen kezdesken edi. «Alashorda» atty ulttyq avtonomıalyq úkimet qurylǵanyn jáne «Alashorda» úkimetiniń tóraǵasy Á.Bókeıhanov ekenin málimdedi. Sheshýshi ári syn sátte bas biriktirip, tize qosqan Alash ardaqtylary qazirgi táýelsizdiktiń qazyǵyn sol kezden-aq qaǵyp ketti. Alash kósemi Álıhan atamyzdyń: "Qazaq balasy birigip, tize qosyp is qylsa, halyqtyq maqsat sonda oryndalady" deıtin bir sózi kóp nárseni ańǵartady. Ult úshin uıqysyn tıyp, jaǵdaıy múshkil halqynyń joǵyn joqtap, baryn túgendeý isi moıyndaryna júk bolyp artylǵan ýaqyttary bar kúshin sarp ete bilgen Alash ardaqtylaryn umytý áste múmkin emes, bolmaıdy da.

Allaǵa shúkir, táýbe! Táýelsizdigimizdiń 25-inshi jylyn toıladyq. Qazaq halqy úshin úlken baqyt!. Joǵaryda aıtylyp ótken Alash ardaqtylary jastardyń kókeıine ornyǵyp, sanalaryna jattalýy kerek. Jýyrda, Qazaqstannyń "Aq jol" Demokratıalyq partıasynyń tóraǵasy Perýashev Azat Turlybekuly QR Parlament Májilisiniń jalpy otyrysynda QR Premer-Mınıstri Baqytjan Saǵyntaevqa "Alashtyń 100 jyldyǵyn joǵary memlekettik deńgeıde ótkizý týraly" depýtattyq saýal joldaǵan edi.

Saýal mátininde: «Aldaǵy 2017 jyly Alash ulttyq avtonomıasynyń, Alash partıasynyń jáne Alash úkimetiniń qurylǵanyna 100 jyl tolady. Bul ulttyq demokratıalyq qozǵalys tarıhyndaǵy eleýli kezeń. Alash qozǵalysynyń ustanymdary qazaq memlekettigin maqsat etti. Biraq, azattyqtyń jarshysy bolǵan Álıhan Bókeıhan bastaǵan Alash qaıratkerlerine kózdegen maqsattaryna jetýge múmkindik bolmady. Alash arystarynyń eń basty eńbegi zamannyń qıynshylyqtaryna qaramastan el erkindigine at salysyp, qoldan kelgenniń bárin jasady. Sol jolda qanyn da, janyn da aıaǵan joq. Degenmen, bostandyq jolynda qurban bolǵan Alash arystarynyń eńbegi men erligi zaıa ketken joq. Olardyń arman-maqsattary búgingi tańda oryndaldy. Búgingi Táýelsiz Qazaqstan oǵan dálel» - dep, Elbasy aıqyndap bergen "Máńgilik el" patrıottyq aktisimen úndesip jatqandyǵyn tilge tıek etip, Prezıdentimiz Nursultan Ábishulynyń "Tarıh tolqynynda" atty eńbeginiń "Alash murasy jáne osy zaman" taraýynda 20 ǵasyrdyń basynda qazaq qoǵamynda zıaly qoǵam qalyptasýynyń urpaqtar estafetasy sıaqty sıpaty bolǵanyn atap aıtqan abzal, dep atap ótti. Sonymen qatar depýtattyq saýal barysyn Azat Turlybekuly «Endeshe, Alashtyń 100 jyldyǵyn el ómirindegi mańyzdy tarıhı oqıǵa retinde baǵalap, jas urpaqty otansúıgishtikke, memleketshildikke tárbıeleýdiń birden-bir joly dep sanap, onyń daıyndyǵyna úkimettik jáne basqa da memlekettik organdar men qoǵamdyq uıymdarda qazirden kirisýge shaqyramyz. Ony ótkizýdi salmaqty ári sapaly daıyndyq pen josparlaý qajet dep sanaımyz. «Aq jol» fraksıasy QR Úkimetine qazaq halqynyń bostandyǵy úshin aıanbaı eńbek etken Alash qaıratkerlerin laıyqty ulyqtaýǵa arnalǵan tanymdyq is-sharalar belgilep, júzege asyrýdy usynady. Osy usynymyzdy eskere otyryp, kóterilgen máselege oraı Úkimet tarabynan qabyldanatyn sharalar jóninde habardar etýińizdi suraımyz»,- dep túıindedi. Ózin Alashtyń izbasary dep jarıalaǵan "Aq jol" partıasy Alashtyń 100 jyldyǵyna baılanysty kóptegen sharalarǵa muryndyq bolady dep senemin. Qazirgi qoǵamnyń túıitkildi máselesi dinnen bastalyp, rýhanı azǵyndalýǵa deıin barǵandyǵyn kózimizben kórip júrmiz. "Jastarǵa ne jetpeıdi?" deısizder ǵoı. Jastarda bári bar, tipten artyǵymenen. Tek ULTTYQ RÝH joq. Biz jastardy jalqaý, eline jany ashymaıdy, qoǵamǵa túk paıdasy joq dep kóp sógemiz. Ol ózimizdiń kinámiz. Qysyltaıań ýaqyttary Alash arystary elim úshin, jerim úshin, bolashaq úshin dep ózderin qurbandyqqa shalyp, ómirlerin qıdy. Sebebi olarda RÝH boldy. Qyl ústinde júrsede qolynan kelgenin istep baqqan Álıhan Nurmuhameduly Bókeıhan, Ahmet Baıtursynuly, Mirjaqyp Dýlatúly, Maǵjan Jumabaılardy ádebıet, tarıh pánderinde bir-eki paraqtyq taqyryp retinde ótkize salý qıanat sekildi. Jan-jaqty nasıhattaýdyń azdyǵy óz áserin tıgizip keledi. Jastaıynan Alashty oqyp, Alashtyqtardyń taǵdyryn jeti atasyndaı bilip ósken balanyń oı órisi bólek, tanymy keń, minezi ustamdy, erik-jigeri myqty, saýatty bolary haq. Nege? Sebebi bir Álıhan atamyzdyń ǵumyry, eńbekteri ómirlik úlgi bolýǵa turarlyq. Sondyqtan da, jastarymyzda ULTTYQ RÝH bolýy úshin Alashqa etene jaqyn bolýy kerek. Sonda ǵana oń nátıjesi bolady. Bolashaq urpaq úshin, jastar úshin Álıhan Nurmuhamedulynyń "Jastar! Jurtshyldar! Óz betińmen iske kiris!" - deıtin sózi uranǵa aınalýy qajet.

Alla qalasa, osy jyl Qazaq eli úshin Alash atyn asqaqtatar mártebeli, mereıli jyl bolsyn.

Januzaq Koıchýkýlov

"Aq jol" QDP Mańǵystaý oblystyq fılıaly janyndaǵy "Aq jol-jastar" jastar qanatynyń baspasóz hatshysy

"Aq jol" QDP Mańǵystaý oblystyq fılıaly janyndaǵy Jastar máslıhatynyń hatshysy