Almaty qalasynyń Tilderdi damytý basqarmasy Qazaqstan Respýblıkasynda tilderdi damytý men qoldanýdyń 2011-2020 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyn iske asyrý jónindegi Almaty qalasynyń 2017-2019 jyldarǵa arnalǵan is-sharalar josparyn júzege asyrý maqsatynda, Basqarmanyń 2017 jylǵa arnalǵan jumys josparyna sáıkes jáne «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda Qazaqstan halqynyń tilderi kúni merekesine oraı «Ana tilim – ardaǵym» atty merekelik is-shara ótkizedi, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi Almaty qalasy Tilderdi damytý basqarmasynyń baspasóz qyzmetine silteme jasap.

Merekelik is-sharaǵa memlekettik mekemelerdiń basshylary, aqyn-jazýshylar, óner qaıratkerleri, saıası partıalar men úkimettik emes uıymdardyń ókilderi, BAQ tilshileri, qala turǵyndary, stýdent jastar men oqýshylar jáne t.b. shaqyryldy.

Merekelik is-sharada 2017 jyly ótken qalalyq baıqaýlarda júldeli İ oryn alǵan jeńimpazdar Almaty qalasy ákiminiń atynan marapattalady.  Kórermenderge belgili óner sheberleriniń qatysýymen ázirlengen konserttik baǵdarlama usynylady.

Almaty qalasy ákimdiginiń qaýlysymen «Qazaqstan Respýblıkasynda tilderdi damytý men qoldanýdyń 2011-2020 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyn iske asyrý jónindegi Almaty qalasynyń 2017-2019 jyldarǵa arnalǵan is-sharalar jospary» bekitilgen.

İs-sharalar josparyna sáıkes qazaq tiliniń qoldanylýyn damytý, memlekettik til saıasatyn nasıhattaý maqsatynda Almaty qalasyndaǵy etno-mádenı birlestikterdiń qatysýymen «Til - tatýlyq tiregi», «Abaı oqýlary», «Pýshkın oqýlary», qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderin qatar meńgergen jastar arasynda «Til sheberi», «Til daryn», «Til parasat» atty baıqaýlar uıymdastyrylady. Memlekettik tildiń qoldanylýyn arttyrý maqsatynda «Memlekettik til – meniń tilim», «Kórkemsóz oqý sheberleri», «Til mereıi», «Ana tilim –ardaǵym», BAQ ókilderiniń arasynda «Memlekettik til jáne BAQ» atty qalalyq baıqaýlar ótkizý dástúrge aınalǵan.

Almaty qalasynda memlekettik qyzmetshilerge qazaq jáne aǵylshyn tilderin oqytý kýrstary uıymdastyrylǵan. Jańa tehnologıamen jabdyqtalǵan oqý kabınetteri jumys isteıdi. Olardyń barlyǵy is júrgizýge qajetti qujattardyń memlekettik tildegi úlgileri men eki tildi elektrondy sózdiktermen, qazaq tili orfografıasy men orys tilinen qazaq tiline aýdarma jasaý jáne tilderdi oqytýda jıi qoldanylatyn 30-dan astam elektrondy baǵdarlamalarmen qamtamasyz etilgen.

Bıylǵy 2017 jyly qazaq tili kýrsynyń 69 toby jasaqtalyp, 721 tyńdaýshy qazaq tili kýrsyna tirkeldi. Aǵylshyn tili boıynsha 27 topta 350 memlekettik qyzmetshi kýrstan ótýde.

Almaty qalasy boıynsha osy jyly búgingi kúnge deıin  memlekettik mekemelerde jumys isteıtin 6013 qyzmetker QAZTEST júıesi boıynsha dıagnostıkalyq testileýge qatysty. Testileýge qatysqandardyń memlekettik tildi meńgerý deńgeıi anyqtaldy: A1 (qarapaıym deńgeı) – 1011, A2 (bazalyq deńgeı) – 3038, V1 (orta deńgeı) – 1332, V2 (ortadan joǵary deńgeı) – 542, S1 (joǵary deńgeı) – 31 qyzmetker.

Almaty qalasyndaǵy tildik ahýaldy áleýmettik zertteý nátıjesi boıynsha suralǵan respondentterdiń – 81% ár túrli deńgeıde qazaq tilin, 86% – orys tilin, 15% – aǵylshyn tilin, 12% – ár túrli deńgeıde úsh tildi meńgergendikteri anyqtaldy.

Elimizde ózge ult ókilderiniń ana tilderin saqtaý men damytý maqsatynda jeksenbilik mektepter júıesi qurylǵan. Almaty qalasyndaǵy etnomádenı birlestikterde qazaq tilimen qatar nemis, polák, ázirbaıjan, sheshen, osetın, káris, túrkimen jáne t.b. tilder oqytylady.

Almaty qalasynyń kóshelerindegi derektemeler men kórneki aqparattarda Qazaqstan Respýblıkasynyń til týraly zańnama talaptarynyń saqtalýyn baqylaý jónindegi jumystar turaqty júrgizilýde. Derektemeler men kórneki aqparattardy ornalastyrýǵa ruqsat alý kezinde jarnama mátinderiniń memlekettik jáne orys tilderindegi nusqasyn mindetti túrde tıisti memlekettik organmen kelisý tártibi belgilengen. Atap aıtsaq, 2017 jyldyń jartyjyldyǵynyń qorytyndysy boıynsha 2313 jarnama eskızderiniń mátinderi tekserildi. Onyń 628-ine orfografıalyq, gramatıkalyq, stılısıkalyq túzetýler engizildi.

Qazirgi tańda Almaty qalasynda 56 795 balany qamtıtyn 478 memlekettik jáne jeke menshik mektepke deıingi bilim berý uıymdary bar. Onyń ishinde qazaq tilinde bilim beretin 180 (37,6%),  orys tilinde – 130 (27,4%), aralas tilde - 168 (35%) memlekettik balabaqsha jumys isteıdi.

Almaty qalasy teatrlary men konserttik zaldary qala turǵyndary men qonaqtaryna memlekettik tilde mádenı qyzmet kórsetedi. Almaty qalasy murajaılarynda ekskýrsıalar qazaq, orys jáne aǵylshyn tilderinde júrgiziledi. Uıymdastyrylatyn is-sharalardyń 80% qazaq tilinde ótedi.

Almaty qalasynyń kıno teatrlarynda «Moana», «Galaktıka saqshylary», «Kólikter-3», «Alǵashqylar dáýiri», «Taǵy bir kún», «Qazaq handyǵy. Almas qylysh», «Soqyr mahabbat», «Bir sen úshin» jáne t.b. fılmder qazaq tilinde kórsetildi.

Almaty qalasynyń Ortalyqtandyrylǵan kitaphana júıesine 2016 jyly jáne 2017 jyldyń birinshi jartysynda memlekettik baǵdarlama boıynsha 9 316 jańa kitap alynǵan bolsa, onyń 7 469-y, ıaǵnı 80% qazaq tilinde. Atalǵan kezeńde kitaphanalar qyzmetin paıdalanǵan oqyrman sany 219 274 bolsa, onyń 175 420-sy, ıaǵnı 80% qazaq tildi oqyrman boldy.

Almaty qalasynyń Ortalyqtandyrylǵan kitaphana júıesine 2016 jyly jáne 2017 jyldyń birinshi jartysynda memlekettik baǵdarlama boıynsha 9 316 jańa kitap alynǵan bolsa, onyń 7 469-y, ıaǵnı 80% qazaq tilinde. Atalǵan kezeńde kitaphanalar qyzmetin paıdalanǵan oqyrman sany 219 274 bolsa, onyń 175 420-sy, ıaǵnı 80% qazaq tildi oqyrman boldy.

Ótetin orny: «Alataý» dástúrli óner teatry

(B.Momyshuly men T.Rysqulov kósheleriniń qıylysy)

 Ótetin ýaqyty: 2017 jyly 22 qyrkúıek kúni saǵat 16.00