Qazirgi tańda qoǵamdaǵy aldaǵy kezekte turǵan máselele - latyn álipbıine kóshý. Latyn álipbıine kóshý máselesine Elbasy óziniń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamalyq maqalasynda basa nazar aýdaryp, qazirgi kezde jańa álipbıge kóshý jumystarynyń kezeń-kezeńimen óz ýaqytynda oryndalýda. Elimizdiń kóptegen zıaly qaýym ókilderi, memlekettik qyzmetkerler, túrli uıymdar, óner men mádenıet oshaqtary, irgeli jáne joǵary oqý oryndarynyń ujymy, mádenıet qaıratkerleri bul bastamaǵa biraýyzdan qoldaý bildirip, óte durys sheshim dep qabyldady. Almaty qalasy Qoǵamdyq keńesiniń Mádenı saıasat komısıasynyń tóraǵasy Qusman Shalabaev, latyn álipbıine kóshý – zaman talaby ekendigin aıta otyryp, jańa álipbıge qatysty óziniń pikirin bildirdi, dep jazady Qamshy.kz aqparat agenttigi.

«Qazaq qoǵamyn búgingi tańda taǵy da bir beles kútip tur. Ol asqaraly asýǵa jetý úshin jıyrma bes jyl boıy ekonomıkalyq turǵydan damyp jetilip, endi mine shynaıy turǵyda rýhanı jańǵyrýdyń jańa jolyna qadam basqaly otyrmyz. Elbasymyz «Balashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasynda elimizdiń kópten kútken armandaryna qol jetkizýdiń sara joldaryn saralap, naqtyly baǵyt pen baǵdar berdi.

Táýelsiz elimizdiń jańa elordasyn salyp, Astanany asqaqtatyp, buryn kórmegen záýlim úıler men sulý ǵımarattardy óz qolymyzben quryp, keremetine bólendik. Kóptegen mektepter men emdeý-saýyqtyrý oryndary zaman talabyna saı jańasha úlgide boı kóterdi. Sheteldermen halyqaralyq qarym-qatynas artyp, halqymyz álemdi aralaýdyń kóptegen múmkindikterine ıe bolyp, bóten elderdi sharlap kelip, báribir Qazaqstanǵa jetetin jer joq dep tamsanatyny bárimizge aıan. Bunyń barlyǵy ekonomıkalyq ál-aýqatymyzdyń artqanynyń arqasynda bolǵan materıaldyq qundylyqtar. Endigi kezekte qarynnyń toqtyǵy men ýaıymnyń joqtyǵyna shektelip qalmaı, jan dúnıemiz ben rýhanıatymyzdyń, dinimiz ben dilimizdiń, sonyń barlyǵynyń bastaýynda turǵan ana tilimizdiń bıik beleske kóterilýine kúsh salýymyz kerek. Ol úshin aldymenen álipbıimizdi rettep alǵan jón. Álipbıimizdi bir retke keltirsek, onyń arǵy jaǵynda qazaq tiliniń keleshegine kemel jol ashylady. Ár tildi úırený úshin aldymenen onyń álipbıin úırený kerek. Sondyqtan qazaq tiliniń álemdik órkenıettermen ushtasýyna birden bir jol ashatyn qural – onyń álipbıi, tańbalanýy», - deıdi Qusman Shalabaev.

Onyń aıtýynsha, latyn grafıkasy qazirgi zaman tehnologıasynyń barlyǵynda qoldanylatyn jazýdyń túri. Egerde qazaq sózderin latyn grafıkasynda jaza alatyn bolsaq, ǵalamtor jelilerine, jańa tehnologıalarǵa erkin jol ashylady.

«Bul jazýǵa kóshý táýelsizdiktiń alǵashqy jyldary aıtylǵanymen oǵan barýǵa elimizdiń ekonomıkalyq múmkindikteri bolmady. Áıtse de qazirgi kúni bul jazýǵa kóshý zamannyń talaby bolyp otyr. Memlekettik resmı turǵydan bekitilmese de, kóptegen ǵalamtor qoldanýshylary men qazirgi zaman adamdary, ásirese jastar jaǵy baıaǵydan beri latyn grafıkasynda jazyp, qoldanyp júr. Óıtkeni onsyz ǵalamdyq ıntegrasıaǵa, álemdik aýqymǵa jol joq ekeni kórinip otyr. «Zamanyń qalaı bolsa, bórkińdi solaı kı» demekshi, tilimizdiń kórkin kirgizip, qundyz bórkin kıgizip, óz zamanynan qalyspaý úshin qal-qadirimizshe jaǵydaı jasaý qajet. Qazirgi zamannyń talaby aǵylshyn tilin bilý, sol arqyly órkenıettik jetistikterge qol jetkizý bolyp otyr.

Qazaq halqy eshqashan zamanynyń kóshinen qalmaǵan halyq. Sonaý Túrki qaǵanatyndaǵy rýna jazýlarynan bastaý alǵan jazba muralarymyz búgingi urpaqtyń tasta jazylǵan tarıhy bolyp otyrsa, Islam órkenıetimen jetken arab jazýy da qazaq halqynyń rýhanı kemeldenip, mádenıeti men ádebıetiniń órkendeýine kóp úlesin qosty. Eýropanyń órkenıeti men mádenıeti artyp, kórshiles Reseıdiń ózi olardan kóptegen dúnıelerdi úırenip, eýropalyq tereń teńizge bas qoıǵan kezderi Danyshpan Abaıdyń ózi «orys tili – Eýropaǵa ashylǵan tereze» degen bolatyn. Keıinnen kele Eýropaǵa tereze bolyp tabylatyn orys mádenıetin úırenip, orys jazýy kırıllısany qabyldadyq. Bul jazýda da jamandyq bolǵan joq. Kóptegen ádebı, mádenı, ǵylymı dúnıelerimiz jaryqqa shyqty. Al qazirgi tańda Eýropaǵa terezesiz tikeleı esigin ashyp kiretin zaman keldi. Órkenıet jetistikteri, áýe joldary men ǵalamtor arqasynda memleketter men elder jaqyndaı tústi. Latyn grafıkasyna kóshý arqyly orys tili men mádenıetiniń qosalqy bólshegi ǵana bolyp kele jatqan qazaq tili óziniń baýyrlas tilderi, ıaǵnı, túbi bir túrki tilderi men mádenıetine jaqyndaıtyn bolady. Ana tilimizdiń aıbary asyp, búkil túrki tilderiniń tiregine aınalaryna bek senimdimin», - dep jalǵady sózin Qusman Shalabaev.

Ol qazaq qoǵamynda úlken talqyǵa túsip jatqan latyn grafıkasyna kóshýge qatysty bastamany qos qoldap qoldaıtyndyǵyn basa aıtyp ótti. Sonymen qatar, jańa álipbıdiń biregeı standartty nusqasyna baılanysty da ózindik pikirin bildirip, árbir dybystyń durys tańbalanaýyn eskere ketip, jalpy halyqqa yńǵaıly bolatyn nusqasyn tańdaǵan jón ekendigin aıtty.

«Qazaq qoǵamynda úlken talqyǵa túsip jatqan latyn grafıkasyna kóshýge qatysty bastamany óz basym qoldaımyn. Memleket basshysynyń tikeleı tapsyrmasymen tilshi ǵalymdar, zıaly qaýym ókilderi jáne jalpy jurtshylyq qazaq tiliniń árbir dybysynyń durys tańbalanýy úshin talqylap jatqan álipbı nusqalarynyń ishindegi eń ońtaıly, jazýǵa jeńil, oqý úshin kózge jaıly, sanada saqtaýǵa yńǵaıly nusqasy qabyldanýyn qalaımyn.

Qazirgi zamanda álemniń basym bóligi latyn grafıkasynda jazady. Qytaı, Japon, Koreı elderi ózindik ıeroglıfterin ulttyq erekshelikteri retinde qoldanǵany bolmasa, barlyǵynyń balama túrde latyn grafıkasynda tańbalaný álipbıleri bar.  Al túbi bir túrki tildes elderdiń basym kópshiligi baıaǵyda-aq latyn jazýyna kóship ketken bolatyn. Bizdiń buǵan búgingi kúni belsene kirisýimiz óte durys ári der kezinde kóterilgen másele bolyp otyr. Buǵan deıin atap ótkendeı, táýelsizdik alǵan jyldary qazaq sanynyń azdyǵy ári ekonomıkamyzdyń álsizdigi bundaı úlken sharany iske asyrýǵa múmkindik bermes edi. Onyń ústine, bizdiń aldymyzda latyn grafıkasyna ótken basqa túrki tildes elderdiń jibergen qatelikteri men olqylyqtarynyń orynyn toltyryp, adaspaýǵa, shataspaýǵa zor múmkindik týyp otyr. Sol múmkindikten aıyrylmaý bizdiń búgingi basty ustanymymyz bolýy kerek.

Qazaq tiliniń ósip-órkendeýi jolynda kóptegen jumystar atqarylyp jatyr. Halyqaralyq «Qazaq tili» qoǵamynyń Almaty qalasy fılıalynyń tóraǵasy retinde táýelsizdik jyldary  qazaq tiliniń damýyna ólsheýsiz úlesin qosyp júrgen azamattarǵa İ, İİ, İİİ dárejeli «Qazaq tili» medalin shyǵaryp, óz ıelerine tabys etip kelemin. Elge oralǵan sheteldik qandastarymyzdyń ónerin kópshilikke tanytý jolynda jyl saıyn «Elime kelip eleýli boldym» merekelik konsertin de uıymdastyryp kelemiz. Osy sıaqty kóptegen sharalar eldigimizdi arttyryp, ulttyq tustastyǵymyzdy biriktire túsetini aıdan anyq.

Latyn jazýynyń jetistikterin paıdalana otyryp, qaımaǵy buzylmaǵan qazaq tiliniń qadiri arta bersin!» - deıdi Qusman Shalabaev.